Ulat ni: Karlmarx Lopez Siganay

 Isang pag-aaral o pagsusuri sa

mga morpema ng isang wika at
pagsasama-sama nito upang
makabou ng isang salita.
 Ito ay isang sangay ng
linggwistika na nag-aaral ng
morpema.
 Ang morpema ay ang pinakamaliit
na yunitng isang salita na
nagtataglay ng kahulugan. Bawat
salita sa isang wika ay binubuo ng
mga pantig na pinagsama-sama
 Maaari itong salitang ugat, o
panlapi.
 Mayroon itong tatlong anyo.
 Ponema

 Panlapi

 Salitang ugat
 Ang panlapi ay may kahulugang taglay,
kayat bawat isa ay isang morpema.

Halimbawa:
Ang palaping um na may
kahulugang pagganap sa kilos, kagaya
ng salitang umawit

 Tinatawag din itong di-malayang

morpema.
1. Unlapi- panlaping ikinakabit sa unahan ng
salitang ugat

2. Gitlapi- panlaping ikinakabit sa gitna ng salitang

ugat

3. Hulapi- panlaping ikinakabit sa hulian ng salitang

ugat

4. Kabilaan- panlaping ikinakabit sa unahan at

hulian ng salitang ugat

5. Laguhan- panlaping ikinakabit sa unahan, gitna,

at hulian ng salitang ugat
Halimbawa ng kabilaan
Kadalagahan paalisin

Halimbawa ng laguhan
Pagsumikapan ipagsumigaw magdinuguan
 Ito ang tawag sa mga panlaping ginagamit sa
pagbou ng pandiwa
1. Um- nagsasaad ng ng karaniwang kilos.
Halimbawa, umakyat sumagot

2. Mag- kadalasang isinusulat ito nang may

gitling, kapag ang nilalapian ay nagsisimula
sa patinig. Mga halimbawa, mag-alaga,
magtanim.

3. Mag-an/han- nagsasaad ito ng kilos na

sabayan. Halimbawa magtulongan,
magsamahan.
4. Magka- nagsasaad ito ng pagkakaroon ng
isang bagay o pagkakaganap ng kilos na
ipinahahayag ng salita. Halimbawa
magkatulongan, magkatrabaho.

5. In/hin- ito ay nagsasaad ng pagganap ng

kilos sa tinutukoy na paksa nito. Halimbawa
anihin, linisin.

6. Magpa- nagsasaad ito ng pagpapagawa sa

iba ng kilos na isinasaad ng salitang ugat.
Halimbawa magpalinis, magpatayo.
7. Ma/na- nagsasaad ng di-
sinasadyang pagkaganap ng
kilos na isinasaad ng salitang
ugat.
Halimbawa, makuha, nahulog.

8. i- nagsasaad ng paggawa ng
kilos na sinasabi ng pandiwa.
Halimbawa, itanim, isama.
1. Ma- unlaping nagsasad ng pagkakaroon ng
isinasaad ng salitang ugat. Karaniwang
marami ang isinasaad nito. Halimbawa,
mapera, matao, at mabato.
2. Maka- unlaping nagsasaad ng pagkiling o
pagkahilig sa tinutukoy ng salitang ugat.
Halimbawa, makabayan, makaluma, at
makahayop.
Puwede ding itong pagsasaad ng katangiang
may kakayahang gawin ang sisnasaad ng
salitang ugat, gaya ng makadurog-puso at
makatindig-balahibo.
3. Mala- unlaping nagsasaad ng pagiging
tulad ng isinasaad ng salitang ugat.
Halimbawa, malasibuyas, malakarne.

4. Mapag- unlaping nagsasaad ng ugali.

Halimbawa, mapagbiro, mapagtanto.

5. Mapang/mapan/mapam- nagsasaad ng
katangiang madalas gawin ang isinasaad
ng salitang ugat. Halimbawa, mapang-
away, mapanira, at mapamihag.
6. Pala- unlaping nagsasaad ng katangiang
laging ginagawa ang kilos na isinasaad ng
salitang ugat. Halimbawa, paladasal, at
palabiro.

7. Pang/pan/pam- nagsasaad ng kaalaman ng

gamit ayon sa salitang ugat. Halimbawa, pang-
alis at pambato.

8. An/han- hulaping nagsasaad ng

pagkakaroon ng isinasaad ng salitang ugat
nang higit sa karaniwang dami, laki, tindi,
tingkad at iba pa. Halimbawa, batuhan,
pangahan, at duguan.
9. In- nagsasaad ng katangiang itinutulad o
ginawang tulad sa isinasaad ng salitang ugat.
Halimbawa, sinampalok, binalimbing.

10. In/hin- katangiang madaling maging

mapasakalagayan ng isinasaad ng salitang
ugat. Halimbawa, sipunin, lagnatin, at
ubuhin.

11. Ma…in/hin- nagsasaad ng pagtataglay sa

mataas na antas ng isinasaad ng salitang
ugat. Halimbawa, maramdamin, maawain.
1. An /han
 Ito ay nagbibigay kahulugang lugar na
pinaglalagyan ng maraming bagay na
tinutukoy sa salitang ugat.
Halimbawa, aklatan, bigasan, asinan at
basurahan.

Ito ay may kahulugang lugar na katatagpuan

ng maraming bagay na tinutukoy sa salitang
ugat.
Halimbawa, tubigan, buhanginan, batuhan,
damuhan
 Ito ay nagbibigay ng kahulugang lugar na
kinatatamnan ng maraming bagay na
tinutukoy sa salitang ugat.
Halimbawa: niyugan, maisan, manggahan,at
kamotehan.
 Ito ay nagsasaad ng kilos at napangngalang
ang kahulugan ay pook na ginaganap ng
kilos na sinasaad ng salitang ugat.
Halimbawa: gupitan, tahian, tulugan, at
labahan.
 Ito ay may kahulugang panahon para sa
sama-sama o maraming pagganap sa isang
kilos.
Halimbawa: tabasan, taniman, anihan at
basahan.
 Ito ay may kahulugang isang kasangkapan o
bagay na ginagamit para sa kahulugang
isinasaad ng salitang ugat.
Halimbawa: orasan, bubungan, pintuan at
tarangkahan.

 Ito ay nagsasaad ng tambingang kilos.

Halimbawa: damayan, turuan, bayanihan at
tuksuhan.
2. in /hin
 Ito ay salitang nagsasaad ng relasyon at
nakabubuo ng pangngalang ang kahulugan
ay relasyon o relasyong papalayo na
isinasaad ng salitang ugat.
Halimbawa, tiyuhin, amain, inaama at
kinakapatid .
 Ito ay pangngalang ngalan ng bagay na ang
karaniwang gamit ay ayon sa isinasaad ng
salitang ugat.
Halimbawa: inumin, gisahin, babasahin,
papantalunin.
Ito ay pangngalang tumutukoy sa bagay na
tumanggap ng kilos o hugis na isinasaad ng
salitang ugat.
Halimbawa: inihaw, tininggal, sinampalok at
binalimbing.

3. ka
 Ito ay pangngalang tumutukoy sa tao,
hayop, o bagay na kasama o kaisa sa bagay
o diwang ipinapahayag ng salitang ugat.
Halibawa: kakambal, kapulong, karugtong at
kasapakat.
4. Ka-…-an ~ ka-…-han
 Ito ay pangngalang nagsasaad ng relasyong
tambingan.
Halimbawa: kasulatan, kabiruan, kahingahan at
kabilihan.
 Ito ay nagsasaad ng kabasalan ng diwang
taglay ng salitang ugat.
Halimbawa: kabaitan, kasamaan, kabutihan at
katusuhan.
 Ito ay pangngalang tumutukoy sa isang
pangkat ng tao, bagay o pook na isinasaa sa
salitang ugat.
Halimbawa:katagalugan, kabikulan,
kailukanuhan,kapilipinuhan.
Ito ay nagsasaad ng kasukdulan,
pinakagitnang bahagi o kasagsagan ng
pagyayari.
Halimbawa: katanghalian,kainitan,
kabahayan, at kauburan.

Ito ay pangngalang ngalan ng bagay na

bunga ng kilos o diwang isinasaad ng
salitang ugat.
Halimbawa: kasunduan, karapatan, kasulatan
at katungkulan.
5. Mag
 Ito ay pangngalang may kailangan ng
dalawahan, na ang dalawang tao, hayop o
bagay na tinutukoy ay may resLasyong tulad
ng isinasaad ng salitang ugat.
 Halibawa: mag-ama, mag-ina, magbilas at
maglolo.
 Ito rin ay maaaring iunlapi sa pangngalang
hango sa panlaping ka tulad ng kaklase,
kadugo, kabalat, kasama atb.Relasyon din ng
dalawang taong tinutukoy ang binibigay ng
kahulugang mag.
Halimbawa: magkaklase, magkadugo,
magkabalat at magkasama .
 Ito ay salitang-ugat na nagsasaad ng kilos o
bagay at nakabubuo ng pangngalang
tumutukoy sa taong ang gawain o hanap
buhay ay ang kilos na isinasaad ng salitang-
ugat o kaugnayan ng bagay na tinutukoy ng
salitang-ugat.
 Halimbawa:mag-aaral, magbabakya,
magbibigas, at mag-iitlog.
6. Mang-
 Nakakabuo ito ng panngalang tumutokoy sa
tao na ang gawa o prosesyon ay ang kilos na
isinasaad ng salitang-ugat. Pansinin ang
pag-uulit sa unang pantig ng salitang ugat.
Pansinin din ang pag uulit ng ng o ng
ponemang n bilang kapalit ng nawalang
ponemang katinig na k sa salitang
mangangahoy. Kaya’t kung ating sususriin
mabuti, maari na ring masabi na sa mga
salitang mangangaso at mangingisda, ang
pinalitan ng bponemang katinig na n ay ang
nawala ring imoit na tunog o ponemang
glottal na pasara sa simula ng mga salitang
aso at isda.
 Halimbawa: manggagamot mangangahoy
mangingisda manggagantso
mangangaso
 Ang mang ay may mga alomorp na man at
mam
Halimbawa: manananggol mandadangkal
mamamangka mambabalagtas
7. Pa- nakabbubuo ng pangngalang tumotokoy
sa isang bagay na ang gamit ay para matupad
o maging katotohanan ang siwang isinasaad ng
salitang-ugat.
 Halimbawa: pataba patalastas
paunawa patubig

8. pa-…-an/ pa-…-han – tumutukoy sa lugar

na ganapan ng kilos at ipinahahayag ng
salitang-ugat . May diing mariin sa pa-.
Halimbawa: paaralan pagamutan
palimbagan pahingahan
Nakabubuo ng pangngalang tumutokoy sa
kilos na may pagpapaligsahan. May dinng
mariin sa pa
Halimbawa: pataasan paramihan
pagalingan paligsihan
9. Paki – tumutukoy sa bagay na ipinagagawa
sa iba nang may pakiusap.
Halimbawa: pakilinis pakisabi
pakibili pakidala
10. Pakiki – pagsali sa kilos o gawain
Halimbawa: pakikihabi pakikitanim
pakikiani pakikipitas
11. Paki-…-an/paki-…-han
-Nagsasaad ng tambingang kilos. May
diing mariin sa pa.
Halimbawa: pakiramdaman
pakialaman
12. Pakikipag – Pagsama o pagsali sa
maramihang kilos.
Halimbawa: pakikipag-away
pakikipagsayaw
pakikipagtanim
pakikipaglamay
13. Pag – Nakabu buo ng pangngalang
tumutukoy sa paggawa sa kilos na isinasaad
ng salitang-ugat. Ang pangngalang nabubuo
ng pag ay galing sa pandiwang banghay sa
um.
 Halimbawa: Pag-alis pag-ikot
pagsulat pagbasa
 Pangngalang tumutukoy sa matindi o
puspusang pagkilos. Inuulit ang unang K o KP
ng salitang-ugat ayon sa tuntunin.
Halimbawa: pag-aalis pagbabasa
pahtatrabaho pagsususlat
14. Pag..an/ pag…han- Nagsasad ito ng
tambingang kilos, galaw, saloobin, at iba pa.
 Halimbawa: pagtutulakan pag-iibigan
pag-iiringan
pagtatampuhan
 Nagsasaad ito ng pagpapanggap o paggaya
sa tinutukoy ng salitang-ugat. Inuulit ang
buong salitang-ugat kung ito’y binubuo nang
hindi higit sa dalawang pantig. Inuulit din ang
unang P o PK ng salitang-ugat ayon sa
tuntunin.
 Halimbawa: pag-iina-inagan
pagbabahay-bahayan
pagluluto-lutuan
pagkukumpa-kumparihan
15. Pagka – Tumutukoy sa paraan ng pagganap
sa kilos ng salitang-ugat. May diing mariin sa
ka.
Halimbawa: pagkaayos pagkatahi
pagkaikot pagkasabi
 Tumutukoy sa kalikasan ng isang tao, hayop,
o bagay.
Halimbawa: pagkasuwail pagkatao
pagkalupa pagka-Diyos
 Maaaring ulitin ang pantig na ka ng panlapi,
kaya’t magiging pagkaka. Hindi nababago
ang kahulugan nito. Nasa ikalawang ka
naman ang diing mariin.
Halimbawa: pagkakayos pagkakatahi
pagkakaikiot pagkakasabi
16. Pala..an/ pala…han- Tumutukoy ito sa
gamit ng isang bagay. May dinng mariin sa la.
Halimbawa: palababahan palarindingan
palasingsingan palabinhian
 Nagsasaad ng kilos o bagay na isang
pamamaraan o sistema. Nasa la rin ang diing
mariin.
Halimbawa: palabigkasan palabunutan
palatitikan
17. Pang/pam/pan; Nagsasaad ng kagamitan o
kaukulan ng isang bagay.
Halimbawa: pangkayod pambata
pang-ahit pantag-ani
18. Sang/sam/san- Nagsasaad ng kabuuan;
galing sa salitang isang.
Halimbawa: sambuwan sansinukob
sanlinggo sang-angaw
19. Sang…an/ sang…han- Nagsasaad din ito
ng kabuuan; ang sang ay galing din sa isang.
Halimbawa: sangkatauhan sanlibutan
sambayanan santinakpan
20. Tag- Nagsasaad ng panahon.
Halimbawa: tag-ulan tag-init
tagsibol taglamig
21. Taga – Tumutukoy sa taong nanggaling sa
pook na tinitukoy ng salitang-ugat.
 Halimbawa: taga-Maynila taga-Amerika
taganayon tagabundok
 Inuunlapi ito sa salitang-ugat na nagsasaad ng
kilos at nakabubuo ng pangngalang ang
tinutukoy ay taong ang gawain ay ganapin ang
kilos na isinasaad ng salitang-ugat.
Halimbawa: tagalista tagakain
tagasulat tagahukay
22. Tagapag – Tumutukoy din sa taong anh
gawain ay ganapin ang kilos na isinasaad sa
salitang-ugat.
 Halimbawa: tagapag-ulat tagapag-ikot
tagapaglista tagahukay
23. Tagapagpa – Ang pangngalang nabu buo
ay tumutukoy sa taong gumaganap para sa iba
ng gawaing isinasaad sa salitang-ugat.
Halimbawa: tagapagpalista tagapagpaulat
tagapagpaikot tagapagpadala
24. Tala…an/ tala…han – Nagsasaad ng maayis
na pagkakahanay o pagkakatala. May diing
mariin sa la.
`Halimbawa: talatakdaan talaarawan
talatinigan talaaklatan
 ang morpemang nagbibigay
ng kasarian na gamit ang titik
na O at A.

Halimbawa:
Senyorito|Senyorita
 Itoang salitag payak, at
walang panlapi.
 Tinatawag din itong malayang
morpema.

Halimbawa:
sayaw ; awit ; bato
 Malayang morpema

 Di-malayang morpema

 Leksikal na morpema

 Granmatikal na morpema

 Implekasyon na morpema
 Salita
na nakakatayo ng sarili
at may katuturan.

 Wala itong panlapi.

 Tubig

 Damit

 Talon

 Lundag
 Ito
ay nakapagbabago ng anyo
ng mga salitang-ugat na
nagbubunsod sa pagbabago ng
kahulugan.

 Angpanlapi ay halimbawa ng
di-malayang morpema
Unlaping Gitlaping Hulaping
mag um an

mag + sayaw sumayaw Sayawan

 Itoay ang pagsama-sama ng mga
malaya at di-malayang morpema kung
saan nagkakaroon ng pagbabago ng
anyo at istruktura ang salita.
 Sa dating saalitang ugat lamang, ito ay
naging maylapi, mula sa dating
pangngalan, ito ay naging pandiwa, o
kaya ay naging pang-uri at iba pa.
Pangngalan Pandiwa Pang-uri

taba -patabain -mataba

payat -papayatin -mapayat

 Ito
ay ang maayos na
pagkakasunod-sunod ng mga
morpema na may kinalaman sa
wastong kayariang panggramatika
sa pamamagitan ng tulong ng
pangatnig at pang-ukol na ang
tangig layunin ay maging malinaw
ang diwa ng pangungusap.
 mananayaw, nagkaroon palabas
tahanang walang hagdan magandang.

Tamang kaayusan:
Nagkaroon ng magandang
palabas ang mananayaw sa tahanang
walang hagdan.
 Itoay ang paggamit ng
morpemang panlapi
sapandiwa sangkot ang aspeto
ng pandiwa bilang bahagi ng
panalita na walang pagbabago
ng anyo na nagaganap ng mga
salita kung saan sila itinatabi.
 Perpektibo Imperpektibo Kontemplatibo
(Pangnakaraan) (Pangkasalukuyan (Panghinaharap)
Nagsaliksik Nagsasaliksik Magsasaliksik

Nangotong nangongotong Mangungutong

 Ang mga morpema ng isang wika
ay may mga tiyak na kaayusan o
distribusyong sinusunod.
 Ang unlaping um ay laging nasa
unahan ng salitang-ugat na
nagsisismula sa patinig: akyat
[umakyat].

 Ang gitlaping um laging nasa pagitan

ng unang katinig at kasunodnitong
pantig ng nilalapiang salitang
nagsisimula sa katinig: tulong
[tumulong].
 Ang katangian ng morpema na
magbagong anyo dahil sa
impluwensiya ng kaligiran nito.

 Ang Filipino ay may apat na panlapi na

may mga alomorp.

 Ang pang, mang, sang at sing.

 Ang panlaping pang, mang, sang at
sing ay may tatlong alomorp. Ito ay
ang mga panlaping unlaping; pang,
pam, at pan: mang, mam, at man:
sang, sam at san: sing, sim, at sin.

 Ginagamit ang pang, mang, sang at

sing kung ang inuunlapiang salitang
ugat ay nagsisismula sa mga patinig
na a, e, I, o, u, at katinig na k, g, ng,
m, n, w, at y.
 Samantala ginagamit naman ang
pam, mam, sam at sim kapag ang
salitang ugat na inuunlapian y
nagsisismula sa b, o p.

 Habang ang pan, man, san, at sin

naman ay ginagamit kapag ang
salitang ugat na inuunlapian ay
nagsisimula sa alinmang katinig na
l, d, r, s at t.
 Pang - pang-ihaw; pampito; panluto
 Mang - mangkulam; mambato;
manloloko
 Sang - sangkatauhan; sambayanan;
sanlibutan
 Sing - singkahulugan; simbaho;
sindami
 Ito ay ang anumang pagbabago sa
karaniwanganyo ng isang morpema dahil
sa impluweisiya ng katabing ponemang
panlapi
 Ang mga nakakaimpluwensiyang
ponema ay maaaring yaong sinusundan
ng morpema o yaong sumusunod dito
 Halimbawa; pang + paaralan =
pampaaralan
1. Asimilasyon

2. Pagpapalit ng ponema

3. Metasis

4. Pagkakaltas ng ponema

5. Paglilipat diin
 Sakop ng uring ito ang mga
pagbabagong nagaganap sa
posisyong pinal dahil sa impluwensiya
ng ponemang kasunod nito.

 May dalawang uri ito, ang parsyal o

di-ganap, at ganap.
 Pagbabago sa unang morpema

Hal; pang + bansa = pambansa

sing + bait = simbait
 Pagbabago ng kapwa panlapi at
salitang ugat

Hal; mang + tahi = manahi

pang + palo = pamalo
 Kapag ang d ay nasa pagitan ng
dalawang patinig kaya ito pinapalitan
ng ponemang r.

Hal; ma + damot = maramot

ma + dumi = marumi
 Pagpapalit ng posisyon ng
panlaping in kapag ang kasunpd
na ponema ay ang mga ponemang
l, y, at o.

Hal; lipadin – nilipad

yakapin - niyakap
 May mga salitang nagbabago ng diin kapag
nilalapian. Maaaring malipat ng isa o
dalawang pantig ang isang pantig
patungong unahan ng salita

Hal; basa + hin = basahin

ka + sama + han = kasamahan
laro + an = laruan
dugo + an = duguan
 Mayroong pagkakaltas o pagtatanggal ng
ponema.

 Nagaganap ang pagbabagong ito kung ang

huling ponemang patinig ng salitang ugat ay
nawawala sa paghuhulapi dito.

Hal; takip + an – takipan = takpan

sara + han – sarahan = sarhan
dalahin = dalhin
labahan = labhan