Baketerijska upala pluća – tipična

• Akutna infektivna bolest koja zahvata aleveole.

• Manifestira se povišenom temepraturom,
produktivnim kašljem i bolom u prsima.
• Prema nastanku se djele na priamrne (nastale
u plućnom tkivu kod zdravih ljudi i njihovo
izliječenje je potpuno) i sekundarne (nastale iz
nekog žarišta kod ljudi u sklopu hroničnih
bolesti srca i pluća)
• Djele se na bolničke i vanbolničke pneumonije.
• Etiologija: najčešći uzročnik vanbolničke
pneumonije: streptococcus pneumoniae
(pneumokok), koji je odgovoran za 80 – 90%
svih bakterijskih vanbolničkih pneumonija.
• Potom slijede: hemofilus influenzae ( 2-3%),
stafilococcus aureus, Maraxella catarrhalis,
Klebsiella pneumoniae, te anaerobne
bakterije.
• Gram negativne bakterije su odgovorne za za
bolničke penumonije i pneumonije povezane
sa hreoničnim bolestima i imunodeficijentnim
stanjima.
• Uzročnici bolničkih pneumonija su
streptococcus aureus, Legionella
pneumophilla, rijetko Escherichia colii i
anaerobe bakterije.
• Veoma često uzorčnici pneumonija su mješane
infekcije.
• Epidemiologija: iskustva su pokazala da u oko
40% slučajeva bakterijskim pneumonijama,
naročito pneumokoknim, predhode virusne
upale gornjih disajnih puteva. U toku
influence, pak, javlja se veći broj stafilokoknih
pneumonija.
• Hronične bolesti kao i drugi predispozicioni
faktori (diabetes, HOPB, bolesti srca,
alkoholizam, pušenje i dr)pogoduju razvoju
upale pluća uzrokovane pneumokokom i H.
Influenzae.
• Pseudomonas aeruginosa i S. auereus se
javljaju kod cistične fibroze pluća i bolničkih
pneumonija. Prema podacima iz literature
pneumonije su na šestom mjestu po
smrtnosti, od svih bolesti u općoj populaciji, a
kod starijih od 65 godina su na četvrtom
mjestu.
• Smrtnost od pneumonija kod mlađih osoba je
1 – 5 %, kod starijih od 65 godina 20 – 30 %, a
kod osoba u gerijatrijskim ustanovama 30 –
50%.
• Primarne i sekundarne bakterijske pneumonije
su češće zimi i u rano proljeće. Povezane su sa
pojavom virusnih infekcija u tom dobu godine
(virusi influence, virusi parainfluence,
adenovirusi, RSV).
• Kod novorođenačke populacije, pneumonije
su povezane sa činom rađanja, tako da
uzročnici kao Beta hemolitički streptokok iz
grupe B, Stapfilococcus aureus, E. Colii,
Enterobakteriaceae, uglavnom, potiču od
majke.
• Infekcije su obično generalizirane, pa se
manifestiraju kao pneumonije i meningitisi
uglavnom u sklopu sepse.
• Kod djece predškolse dobi uzročnik
pneumonije je H. Influenzae, kao i kod osoba
iznad 70 godina starosti (sekundarne
pneumonije). Epidemijsko javljanje nije
karakteristično za bakterijske pneumonije.
• U bolničkim uslovima pneumonije mogu
uzrokovati staphylococcus aureus,
psudomonas aeruginosa, legionella
pneumophilla i anaerobne bakterije.
• Bitno je napomenuti da su kod ovih
pneumonija uzročnici veoma često rezistentni
na standardnu antibiotksu terapiju. L.
Pneumophilla se opisuje kao uzrokom
epidemija pneumonija u hotelima.
• O ozbiljnosti upale pluća govori podatak o
velikom broju oboljelih i broju umrlih. Npr. U
Velikoj Britaniji godišnje umre oko 60.000 ljudi,
u SAD oko 30.000, a oboli oko 2 miliona osoba.
• Pneumonija nastaje pri smanjenju
odbrambenih snaga u organizmu ili pri
smanjenju odbrambenih mehanizama
respiratornog sistema.
• Predisponirajući faktori koji mogu pogodovati
nastanku pneumonije su pušenje, alkoholizam,
rashlađenje organizma, infekcije gornjih
disajnih puteva, anestezija i hronične bolesti
pluća.
• Bakterijske upale pluća nastaju aspiracijom iz
nazofarinksa i gornjih disajnih puteva,
hematogenim širenjem iz nekog drugog
žarišta, širenjem iz susjednih organa ali i preko
inficiranih aerosola (mada rjetko).
• Bolest počinje naglo ili postepeno kod starijih
osoba, nešto povišenom temperaturom,
neporduktivnim kašljem, malaksalošću,
oslabljenim apetitom. Nakon 2 – 3 dana
temperatura postaje visoka (39 - 49° C), a kašalj
produktivan, ispljuvak gust, žute ili zelenkaste
boje.
• Iskašljani sadržaj može biti i sukrvičav. Kod
težih slučajeva temperaturi predhodi i
tresavica, bolesnici se obilno znoje i imaju
bolove u prsima.
 Prevencija
• Danas su jako male mogućnosti u prevenciji i
profilaksi bakterijskih pneumonija. Vakcinacija
protiv gripe osoba sa rizikom je jedan od
učinkovitijih postupaka.
• Mjere za spriječavanje bolničkih pneumonija su
propisane procedurama u bolnicama i
podrazumjevaju nadzor nad zdravstvenim
radnicima, bolesnicima, medicinskim
intervencijama i aparaturom.
• Preventivne mjere su puno djelotvornije i jeftinije
od liječenja bolničkih pneumonija, te se treba
potruditi da se preventivne mjere pravilno
primjenjuju.
 Pneumokokna pneumonija
• Etiologija: streptococcus pneumonije
(pneumokok), je u oko 80 – 90% uzročnik
bakterijskih pneumonija.
• Prvo ime Diploccocus pneumoniae je dobio
1926 godine, a ono mu je promjenjeno u
sadašnje 1974 godine. Do sada je pozanto oko
84 sterotipova.
• Pneumokok je gram pozitivni kok.
• Pneumokok se može naći u nazofarinksu
zdravih odraslih osoba u 5 – 10%, dok je kod
djece taj procenat 20 – 40%, pa i do 60%.
Čovjek je dakle jedini poznati domaćin.
• Streptococcus pneumoniae se širi jako bliskim
kontaktom, brzo ugiba sušenjem u spoljnim
sredinama kao i na ekstremnim
temperaturama. Širenju pogoduju
enprozračene prostorije, prenaseljeni
kolektivni centri i sl.
• Pneumokokne infekcije su češće kod djece do
2 godine i kod osoba preko 55 godina starosti.
• Neke studije pokazuju da je broj osoba
oboljelih od pneumokokne pneumonije kod
mlađih 20/100000 stanovnika, a kod starijih
280/100000 stanovnika.
• Češće se javljaju zimi. Pušenje je najvažniji
riziko faktor kod zdravih mladih ljudi, za
nastanak pneumokokne plućne infekcije.
• Povećan rizik je i kod oboljelih od ciroze jetre,
srpaste anemije, multiplog mijeloma, HOPB, i
tumora.
• Oko 40% svih vanbolničkih pneumonija
uzrokovano pneumokokom, sa smrtnošću 5 –
12%.
• Novija istraživanja pokazuju da je procenat
pneumokoknih pneumonija smanjio se za oko
20 – 25% u nekim zemljama (Kanada, Italija,
SAD, Švedska).
 Prevencija
• Za prevenciju, čiji je uzročnik Streptococcus
pneumoniae, može se dati vakcina koja je
dostupna od 1083 godine. Sadrži 23 serotipa,
(od 84). Daje se u dozi 0,5 ml i.m. Uz
revakcinaciju za 5 godina, kod mlađih osoba
od 65 godina.
• Djeci ispod dvije godine daje se konjugirana 7-
valentna vakcina, u tri doze u razmaku od
mjesec dana. Djeci starijoj od dvije godine daje
se “Pneumo 23”.
• Vakcinu treba ponuditi osobama starijim od 65
godina, splenektomiranim osobama, hroničnim
bolesnicima, bolesnicima na hemoterapiji i
kortikoterapiji, HIV inficiranim osobama,
hendikepiranim aziliranim osobama, kao i
zdravim kliconošama (predškolska i školska
djeca).
• Kontraindikacije za davanje “Pneumo 23” su:
prva tri mjeseca trudnoće, febrilna stanja i
preosjetljivost na sastojke vakcine. Indicirano
je i davanje i vakcine protiv gripe.
 Stafilokokna pneumonija
• Uzročnik je staphylococcus aureus, gram
pozitivni kok, koji je nepokretan i ne stvara
spore.
• Identificirane su 23 vrste, stafilokoka. Klinički
značaj imaju tri od 12 koje se mogu naći kod
čovjeka.
• S. aureus je koagulaza pozitivan, a druga dva
( S. intermedius, S. epidemidis), koagulaza
negativni.
• Zbog svoje složene strukture izaziva teške
infekcije. Produciraju veliki broj supstanci koji
imaju klinički značaj. To su:
• Enterotoksini, termostabilni toksini
• Koagulaza svojim djelovanjem stavra fibrinski zid
oko stafilokoknih lezija koji ih štiti od fagocitoze,
• Leukocidni, uništavaju leukocite
• Hijaluronidaza i stafilokinaza razarajući vezivno
tkivo i fibrin i daju veću mogućnost invazivnom
djelovanju stafilokoka.
• Pirogeni toksin dovodi do povećanaj tjelesne
temperature
• Hemolizini
• Toksični šok, sindrom toksin 1
• Protein A djeluje antifagocitno, inflamatorno i
spriječava bakteriofage da se uvežu u
stafilokok.
• S. aureus je rasporstranjen u okolini. Ima ga u
zraku, na odjeći, na predmetima koji nas
okružuju. Izvor infekcije je čovjek,
asimptomatski kliconoša ili sa stafilokoknim
lezijama.
• Stafilokok je u nosu prisutan 15 – 50%,
naročito kod hospitaliziranih, kod osoba koje
su na dijalizi, inzulin ovisnih dijabetičara, i i.v.
korisnici droge.
• Također kolonizira ždrijelo, peritoneum i
rectum. Može se naći na normalnoj koži ali
kratko. Ponovno javljanje na koži povezano je
sa nosem.
• Prenos se najčešće dešava od kliconoše koji
stafilokok ima u nosu ili sa osobe koja ima
kožnu stafilokoknu infekciju ili infekciju
respiratornog trakta.
• Rjetke su osobe koje nisu imale neku od
stafilokoknih infekcija (furunkul, paronihija).
Rjetko izaziva vanbolničke pneumonije (u oko
10% slučajeva). Infekcija pluća nastaje
hematogeno ili aspiracijom oralnih sekreta kod
bolesnika sa bolestima pluća ili kod
laringektomiranih bolesnika
• Virusne infekcije (influenza i ospice)
pojačavaju mogućnost razvoja stafilokokne
infekcije iz nosa kliconoše. Teže infekcije se
javljaju kod osoba sa smanjenom otpornošću
organizma i predispozicijskim faktorima,
naročito u bolničkim uvjetima (diabetes,
bubrežne bolesti, neoplazme i sl).
• Incidenca teških stafilokoknih infekcija se
povećala uvođenjem antibiotika, tako da je
danas s. aureus rezistentan na penicilin.
Meticilin rezistentni sojevi su u
zabrinjavajućem procentu a pojavljuju se i
vankomicin rezistentni sojevi.
 Prevencija
• Primjeniti mjere prevencije u zdravstvenim
ustanovama
Pneumonija uzrokovana Hemofilusom
influence
• Smatra se glavnim patogenim uzročnikom
pneumonije kod djece u ranom djetinstvu. U
90% slučajeva se može naći u nazofarinksu.
• Prenosi se aerosolima respiratornim putem.
• Gram negativna bakterija
• Za čovjeka je patogen Hemophylus influenzae
tip B i Hemophylus ducrey.
• Ostali su normalni stanovnici sluzokože.
• Pneumonija uzrokovana H. Influenzae spada
među najčešće intrahospitalne pneumonije.
• Prevencija:
• Obavezna vakcinacija, vakcinom protiv
hemophilus influenzae tip B, je smanjila broj
oboljele djece sa upalom pluća i naročito
meningitis.
• Daje se u 3 doze x 0,5 ml u razmaku od 1 – 2
mjeseca kod djece, počevši od dva mjeseca
starosti. Revakcinacija 12 mjeseci nakon zadnje
doze.
• Kontraindikacije: febrilna stanje,
encefalopatije, nekontrolirana epilepsija,
konvulzije, kod neželjene reakcije polsije
pertusisne vakcine.
 Atipična upala pluća
• Pneumonija je najteža upalna bolest u dišnom
sistemu.
• Uzrokovana raznovrsnim i brojnim
mikroorganizmima. Zato postoji više vrsta
različitih pneumonija. Karakteriziraju je
simptomi upale dodnjeg dijela disajnog
sistema, kao što su povišena temperatura,
kašalj, otežano disanje, probadanje u prsima.
• Može biti primarna i sekundarna.
• Primarna označava pojavu bolesti u
predhodno zdravih osoba, dok sekundarna se
pojavljuje u ljudi s poznatim ili novootkrivenim
poticajnim faktorima, kao što su hronična
bolest pluća i srca, diajbetes, karcinomi.
• S praktičnog stajališta vrlo je važna podjela na
tipične – bakterijskei atipične pneumonije, jer
je različito liječenje bakterijskih i atipičnih
pneumonija.
• U medicini se dugo vremena mislilo da su
bakterije jedini uzročnici pneumonija. Nakon
otkrića sulfonamida i penicilina, primjetilo se
da ti lijekovi nisu efikasni kod nekih
pneumonija. Zato su za razliku od tipičnih
(bakterijskih) koje su uspješno liječene, ove
druge nazvane atipične, jer su imale i drugačiej
kliničke nalaze i znakove boelsti.
• Najčešći uzročnici atipičnih pneumonija su
Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia
pneumoniae i Legionella pneumophila.
• Stipične pneumonije mogu biti i zoonoze koje
uzrokuju Chlamydia psittaci i Coxiella burnetii,
a i respiratorni virusi mogu biti uzročnici
pneumonija (respiratorni sincicijalni virusi,
adenovirusi, virusi influence A).
• Za atipične pneumonije, za njihov nastanak i
etiologiju, od velikog značaja je: mjesto
nastanka pneumonije, epidemiološki podaci o
zanimanju bolesnika, putovanju, kontaktu sa
životinjama ili njihovim proizvodima, njegovoj
radnoj i životnoj sredini, te poznavanje sezonske
pojave uzročnika i sklonsot za izazivanje
epidemije.
• Iako se radi o različitim uzročnicima, sa
različitim kliničkim tokom bolesti, terapijskom
pristupu i prognozi, postoje i neke zajedničke
akrakteristike: javljaju se skoro uvjek kao
primarne pneumonije, upalni proces je
primarno u intersticiju, specifičan rtg nalaz je
mnogo veći nego klinički nalaz, za većinu
uzročnika, važna je sezonska pojava i sklonost
epidemijama.
• Legionarska boles Legioneloze su akutne infekcije primarno
respiratornog trakta koje izazivaju bakterije roda Legionella, a
najčešće Legionella pneumophila. Ona uzrokuje dva klinička oblika:
teži anzvan legionalrska bolest ili legionela – pneumonije i lakši
poznat pod imenom pontiačka groznica koji potiče kao blkaga febrilna
bolest.
• Prvi put je prepozanta u ljeto 1976 godine. Tada se među učesnicima
konvencije američkih legionala u Filadelfiji javila epidemija
“nepozante bolesti” koja je manifestirala širokim spektrom tegoba, od
blagih simptoma prehlade, do teških oblika pneumonije sa
multiorganskom disfunkcijom. Od 221 oboljele osobe, umrla su 34.
metodom biološkog pokusa McDade izolirao uzročnika koji je nazvao
Legionella pneumophila.

• Retrospektivnim epidemiološko – kliničkim analizama dokazano je da

se radi o mikroorganizmu koji je već decenijama izazivao infekciju u
okruženju.
• Legionele su mali, gram negativni, pleomorfni intracelularni
bacili. Porodica Legionellaceae sastoji se od 42 speciesa i 64
serotipa bakterija, i stalno se otkrivaju novi.
• L. Pneumophila uzrokuje oko 90% svih legioneloza, nešto
rjeđe Legionella bazemanii i Legionella dumoffii.
• Životni ciklus legionela vezan je za vodu. Prirodne vode
(izvori, jezera, rjeke, termalne vode), sadrže niske
koncentracije bakterija, nedovoljne za nastanak
infekcije.
• Glavni izvori su vještački sistemi kao što su : vodovodi,
rezervoari, fontane, vodotornjevi, zračni sistemi, bojleri,
i sl.
• Faktori koji pogoduju rastu legionela su duži zastoji u
upotrebi, a time i u cirkulaciji vode u sistemu, korozija,
mulj u cjevima u kojoj rastu alge i amebe, slijepi
završeci cijevi, hidranti, te temperatura vode 20 – 40°C
koja je optimalna za rast bakterija.
• Dva su najčešća načina nastanka infekcija
• Inhalacija kontaminiranog vodenog aerosola
• Aspiracija kapljica kontaminirane vode.
• Interhumani prijenos nije dokazan. Opisani su pojedinačni slučajevi
intrahospitalnih legioneloza koje su nastale kontaminacijom
otvorenih rana.
• Boelst se javlja sporadično i epidemijski. Epidemije su sezonske, u
ljetnim mjesecima, s obzirom na klimatske uvjete koji pogoduju razvoj
bakterija i češću upotrebe rashladnih uređaja
• BOLESTI KOJE SE PRENOSE SPOLNIM PUTEM-

• Sifilis/lues-akutna i hronična zarazna bolest koju uzrokuje

Treponema pallidum koja je vrlo osjetljiva na spoljnoj
sredini,ugiba vrlo brzo.
• Izvor zaraze-čovjek koji je zarazan cijelo vrijeme trajanja
bolesti. U primarnoj leziji nalaze se velike količine živih
treponema.
• Prenosi se –spolnim putem (neoštećena sluznica ili
mikrotraume), intraplacentarno ili za vrijeme porođaja.
• Prevencija-sve opšte mjere za spolno prenosive bolesti koje se
sastoje:
Promociji zdravlja i u spolnom obrazovanju.
Naglasak na suzbijanje prostitucije i spolnog promiskuiteta,
Usvajanje sigurnog spolnog općenja, upotreba kondoma,
Aktivno traženje izvora zaraze i njihovo lijećenje.
• AIDS/SIDA-osnovu bolesti čini gubitak imuniteta do kojeg dolazi zbog
razaranja T 4 limfocita (helper stanica) uzrokovano virusom AIDS-a
nazvanog virus HIV (humano imunodeficijentni virus).
• Nakon razlicitog dugog latentnog razdoblja, asimptomatskog perioda
očituje se raznolikim simptomima .Oni se nacjepljuju na osnovu
bolesti, od kojih valja napomenuti rekurirajuću upalu pluća,
Kaposijev sarkom, oportunističke infekcije (toxoplazmoza, kandidijaza,
proliv...).
• Bolest je za sada neizljećiva.
• Izvor zaraze-isključivo čovjek za sve vrijeme bolesti. Zaraznost raste sa
njenim napredovanjem.
• Za prenos infekcije od bitnog značaja-krv i sperma.
• Prenos-najčešće se prenosi:
muškim homoseksulanim spolnim snosajem, vertikalni put,
putem krvi (kod narkomana),
neprenosi se obicnim kontaktom(vodom,hranom..).
• Prevencija:
• Testiranje davatelja krvi
• Obavezna upotreba sterilnih igala
• Obavezna sterilizacija instrumenata kojima se izvode “krvavi” zahvati
• Savjetovanje i zdravstveni nadzor nad anti HIV pozitivnim i oboljelim
osobama
• Traganje za izvorima zaraze
• Savjetovalista
• Testiranje osim rizicnih i ostale populacije
• Hepatitis B-iako nije iskljucivo spolna bolest ona se uvrstava
u ovu kategoriju zbog mjera prevencije koje su istovjetne
mjerama koje se sprovde kod zastite od AIDS-a.