INDUSTRIA E RËNDË

• Në industrinë e rëndë bëjnë pjesë energjetika, metalurgjia (e zezë e me ngjyra),

industria e metaleve, e makinave, e automjeteve, kimike dhe e rëndë.
• Metalurgjia e zezë prodhon hekur çelik dhe ferolegura.

Prodhimtaria e Hekurit Prodhimtaria e Çelikut

 METALURGJIA ME NGJYRA
• Kjo degë e industrisë së rëndë merret me shkrirjen e xehes, prodhimin e koncentrateve dhe rë metaleve të bakrit, aluminit, plumbit,
zinkut, kallajit etj.
• Këto metale janë të nevojshme në elektroindustri, industrinë e automobilave, aeroplanëve, industrinë ushtarake, ndërtimtari etj.

Prodhimtaria e Bakrit, Boksitit, Aluminit dhe Zingut.

INDUSTRIA E MAKINAVE DHE ELEKTROINDUSTRIA
• Në këtë degë bëjnë pjesë industria e automobilave, eanijeve dhe e aeroplanëve.

• Industria elektroteknike prodhon gjeneratorë, transformatorë, elektromotorë, turbina, radio, televizorë, kinoaparatura, makina llogaritëse, orë
ekektronike etj.
• Industria kimike fillimisht nl shekullin XIX u zhvillua në Britaninë e Madhe, në fillim të shekullit XX zhvillohet shpejt në Gjermani, e pastaj në
SH.B.A dhe në shtete të tjera perëndimore.
• Në zhvillimin e industrisë kimike ndikoi fuqishëm industria e automobilave(materiali plastik, prodhimi i gomave, ngjyrat, llaqet etj.), pastaj industria
e materialit të ndërtimit, e tekstilit, e farmacisë, dhe bujqësia (plehrat kimike, mjetet mbrojtëse etj)
 INDUSTRIA E LEHTË
• Në kuadër të industrisë së lehtë bëjnë pjesë industria e tekstilit, e konfesionit, e lëkurë-këpucëve, ushqimore, e pijeve, e
duhanit etj.
• Industria e tekstilit përfshin proceset: endjen, terrejn, ngjyrosjen, prerjen dhe qepjen e konfesionit. Si lëndeë e oarë e kësaj
industrie i shërbejnë: pambuku, leshi , liri, juta, sisali, fijet sintetike, mëndafshi natyror dhe sintetik
• Industria ushqimore përbëhet prej industrisë së bluarjes së drithërave, bukësn, ëmbëlsirave, makaronave, keksace, përpunimin
e mishit, prodhimin e djathit, buterit, sheqerit, industrinë ekonservimit etj.
PABARAZIA E ZHVILLIMIT INDUSTRIAL
SHKAQET DHE PASOJAT
• Me zhvillimin e mëtutejshëm ekonomik të botës po bëhet thellimi i diferencave ekonomike e sociale mes shteteve të zhvilluara,
ature në zhvillim dhe më pak të zhvilluara.
• Sipas lartësisë së të ardhurave, të gjitha shtetet e botës janë të diferencuara në katër grupe:
Vendet me të ardhura të: •Vogla (<750$) •Mesme (750-2900$) •Mesme të larta (2900-9300$) dhe të •Larta (>9300$)
Faktor i diferencimit mes shteteve është zhvillimi industrial. Shtetet në zhvillim edhe pse janl të pasura me xehe natyrore, ato nuk
kanl arritur nivel të dëshiruar të zhvillimit, ngase u mungon kapitali, fuqia punëtore e kualifikuar, shkollat përkatëse dhe instuticonet
e tjera të nevojshme.
 KREDITIMI I ZHVILLIMI EKONOMIK

• Me qëllim të zhvillimit ekonomik, shumë shtete në

zhvillim pas fitimit të pavarësisë huazuan kredi në
banka të ndryshme. Ato vende të cilat e bënë
investimin e drejtë nl degët industriale bashkëkohoe
përgatitën kuadra të afta dhe krijuan kushte të
volitshme për investime të huaja, u këndellën dhe u
zhvilluan shpejt, si : Korea Jugore, Taivani, Singapuri,
Hong-Kongu, Malajzia etj. Në anën tjetër vendet të
cilat investuan në xehëtari, industrinë ekstraktive,
bujqësi, shërbime të tjera nuk e artin tempin e duhur
të zhvillimit.
 LLOJET E KOMUNIKACIONIT DHE FAKTORËT E ZHVILLIMIT
• Komunokacioni është veprimtari ekonomike me të cioën merren njerëzit me qëllim të bartjes së njerëzve, lëndëve të para,
prodhimeve, energjisë dhe informatave prej një vendi në tjetrin.
• Komunikacioni është zhvilluar kfahas zhvillimt të shoqërisë njerëzore dhe ka kaluar nëpër disa faza:
a) Faza e zbulimit të rrotës dhe qerres në komunikacionin tokësor dhe velave në komunikacionin ujot;
b) Faza e zbulimit të makinës me avull për komunikacionin ujor dhe tokësor;
c) Faza e zbulimit të motorit me diegje të brendshme dhe e elektromotorit;
d) Faza e zbulimit të mjeteve telekomunikative (telegrafit, telefonit, radios, televizorit, telefaksit, internetit).

KUSHTET DHE FAKTORËT E ZHVILLIMIT TË KOMUNIKACIONIT

• Ndër kushtet që ndikojnë në zhvillimin e komunikacionit janë kushtet natyrore: relievi, klima, hidrografia, vegjetacioni, pasuritë
natyrore?
• Relievi me format e tij ka ndikim në ndërtimin e rrugëve dhe shfrytëzimin e tyre. Format më të përshtatshme 5ë relievit janë
ultësirat, fushat, luginat lumore, bregoret e buta, ndërsa format e ngritura e bëjnë më të shtrenjtë dhe më të ngadalshëm.
• Klima ka ndikim më të madh në funksionimin sess në ndërtimin e rrugëve. Temperaturat shumë të larta ose shumë të ulëta e
pengojnë rrjedhjen e gjitha llojeve të komunikacionit.
• Hidrografia, përkasisht sipërfaqet ujore, mundësojnë zhvillimin e komunikacionit ujo, por mund të jenë edhe pengesë për komu
ikacionin automobilistik, hekurudhor e ajror.
KOMUNIKACIONI RRUGOR AUTOMOBILISTIK
• Komunikacioni rrugor automobilistik nënkupton përdorimin e automjeteve për bartjen e njerzëve dhe të mallrave
me vetura, autobusë, trolejbusë, motoçikleta, kamionë dhe mjete transportuese speciale: traktorë, autocisterna,
autorimorkio, autofrigoriferë e mjete speciale për raste të veçanta(për zjarrfikje, autoambulanca etj.)
• Anët pozitive: shpejtësia relativisht 3 madhe, komoditeti më i madh, mundësitë më të mëdha të manovrimit, lëvizja
sipas dëshirës dhe nevojës.
• Anët negative: çmimi relativisht i lartën mundësitë e kufizuara për bartje, investimetve larta për ndërtimin e rrugëve
cilësore, parkingje për automjete, sidomos në qytete.
KOMUNIKACIONI HEKURUDHOR
• Komunikacioni hekurudhor është më i vjetër se ai automobilistik. Ky lloj filloi të zhvillohet pas zbulimit të makinës së avullit. Hekurudha e parë me
tërheqjen e kuajve është ndërtuar në vitin 1808 mes Londrës dhe Birmingenit. Prej makinës me avull e françezit Sinjoa (1769) e deri te lokomotiva e
Xhorxh Stivensont ’’Raketa’’ në vitin 1829 është dashur të kalojnë 50 vjet.
• Anët pozitive: mundësia relativisht e madhe transportuese, çmimi më i volitshëm, rregullsia e orarit të qarkullimit dhe siguria pak më e madhe.
• Anët negative: lidhja për binarë në drejtime të caktuara, shpejtësia relativisht e vogël e shumicës së trenave, ngarkim-shkarkimi i disahershëm i
mallrave dhe zgjatja e udhëtimit.
• Fillimi i zhvillimit të komunikacionit hekurudhor konsiderohet viti 1825* kur u lëshua në qarkullim hekurudha prej Stoktonit në Darlington (Angli)
KOMUNIKACIONI UJOR NË BOTË
• Komunikacioni ujor bln pjesë ndër llojet ë të vjetra të transportit të njerëzve dhe të mallrave, i cili ka kaluar nëpër disa faza të
zhvillimt:
a) faza fillestare e lundrimit në lumenj dhe skajet detare me anije të vogla të vëra në lëvizje me fuqinë fizike pa instrumente;
b) faza e lundrimit me anije me vela;
c) faza e lundrimit me anije me motor me avull;
d) faza e lundrimit me anije me motor dizel;
e) faza e lundrimit me anije me motor atomik.
• Anijet më të vjetra detare janë ato të egjiptasëve (200 vjet p.e.s), që janë vërë në lëvizje me lopata dhe me vela primitive.
• Anët pozitive: vazhdimi i rrugëve detare, transporti i lirë, lidhja e regjioneve të brendshme.
• Anlt negative: shpejtësia e vogël, lëkundjet e nivelit të ujit, ngrirja e ujit gjatë dimrit, pengesat natyrore, relievi nënujor.
 KOMUNIKACIONI AJROR
• Udhëtimi ajror është një formë e udhëtimit në automjete të tilla si helikopterë, balona të ajrit të nxehtë, blimps, rrëshqitëse, vela
rrëshqitëse, parashutë, aeroplanë, aeroplanë, ose ndonjë gjë tjetër që mund të mbajë fluturim. Përdorimi i udhëtimit ajror është rritur
ndjeshëm në kohët e fundit dekada - në mbarë botën u dyfishua midis mesit të viteve 1980 dhe vitit 2000. Udhëtimi ajror mund të
ndahet në dy klasifikime të përgjithshme: fluturimet kombëtare / vendore dhe ndërkombëtare. Fluturimet nga një pikë në tjetrën
brenda të njëjtit vend quhen fluturime vendase. Fluturimet nga një pikë në një vend në një pikë brenda një vendi tjetër njihen si
fluturime ndërkombëtare. Udhëtarët mund të përdorin fluturime vendore ose ndërkombëtare në udhëtime private ose publike.
Aeroplani modern konsumon më pak karburant për person dhe milje udhëtuar se makina kur rezervuar plotësisht. Ky argument në
favor të udhëtimit ajror është kundërpeshuar nga dy fakte: Distanca e udhëtuar shpesh është dukshëm më e madhe dhe nuk do të
zëvendësojë udhëtimin e makinave por në vend të kësaj shton atë, dhe asnjë fluturim nuk është rezervuar.
 KËMBIMI I MALLRAVE NË BOTË
• Tregtimi'' përfshin transferimin e mallrave ose shërbimeve nga një person ose njësi në një tjetër, shpesh në këmbim
të parave. Një sistem apo rrjet që lejon tregtinë quhet një treg,Tregtia është një lloj aktiviteti ekonomik që kryehet nga
individë apo entitete të tjera organizative më komplekse, dhe që merret me shitblerjen dhe shpërndarjen e prodhimeve
të ndryshme me qëllim të furnizimit të popullsisë. Vendet tregtojnë njëra-tjetrën, kur, për vete, nuk kanë burime apo
kapacitete për të kënaqur nevojat dhe dëshirat e tyre. Duke zhvilluar dhe shfrytëzuar burimet e tyre të pakta vendore,
vendet mund të prodhojnë një tepricë dhe ta tregtojnë këtë për burimet që u nevojiten.
• Dëshmia e qartë e tregtisë në distanca të gjata daton të paktën 9,000 vjet.
TURIZMI SI FENOMEN BASHKËKOHOR DHE FUNKSIONI I SHUMËFISHTË I TIJ
• Turizmi është praktika, veprimi i marrë nga ata që udhëtojnë apo vizitojnë vende me qëllim zbavitjeje, njohurie dhe mësimi; sipas definicionit
te Organizatës Botërore të Turizmit (World Tourism Organization, një nga departamentet e Kombeve te Bashkuara), turist quhet gjithkush që udhëton
në vende të ndryshme nga ai në të cilin ka rezidencën aktuale, jashtë ambientit të përditshëm personal, për një periudhë prej minimumi një nate por jo më
gjatë se sa një vit dhe qëllimi i tij i zakonshëm të mos jetë asnjë lloj veprimtarie nga e cila të përfitojë ekonomikisht. Llojet e turizmi
• Turizmi bregdetar
• Turizmi kulturor
• Eko turizmi
• Turizmi elit
• Turizmi masiv
• Turizmi rural
• Turizmi nautik
• Turizmi kongresial
• Turizmi shëndetësor
• Turizmi fetar
• Turizmi seksual
• Turizmi i Zi (Dark Tourism)
NDIKIMI I MJEDISIT NATYROR MBI NJERIUN DHE BASHKËSITË NJERËZORE

• Njeriu njihet si pjesëtar i pandashëm i natyrës nga e cila i siguron elementet jetike, si: ajrin, ujin, ushqimin (nga binët
dhe kafshët), lëndët e para (drurin, qymyrin, naftën e xehet), por edhe ndikon në të përmes transformimit fizik,
kimik e biologjik të elementeve të rrethinës. Njerëzit me ndërtimin e objekteve të banimit, objekteve ekonomike,
infrastrukturore e ndërrojnë rrethinën e banimit e jetesës.
• Ndikimi i njeriut në rrethinë erdhi duke u rritur që prej paraqitjes së tij nl Tokë. Në fillim njeriu ishte vetëm
mbledhës i frutave nga natyra, gjahtar e peshkatar, më vonë u bë blegtor, bujk, xehetar, ndërsa pas zbulimit të
makinës me avull, me djegje të brendshme u bë faktor i rëndësishëm në shfrytëziimin e materieve nga natyra,
transformimin e tyre në prodhime të llojllojshme, duke liruar në natyrë gazra, pluhur, materie të llojllojshme, të cilat
kanë ndikime në ekosistem.