BARAYTI NG WIKA

BARAYTI
- ay ang pagiging uri, kalagayan, o
kalidad ng pagiging iba-iba at
pagkakaroon ng dibersyo. (New Webster
1995)
- kaya maituturing na ang salitang
barayti na tumutukoy sa ibat - ibang
wika.
WIKA
- ang wika ay maaaring magbago sa
bawat panahon ngunit nakikita ang
kanyang kaantasan.
-Ang barayti ng wika ay di maaaring
maiwasan sapangkat ito’y maaaring
maging daan sa tao sa pag - aangkop ng
sarili sa mundong ginagalawan.
-Ayon kay McFarlan, ang wika ay lubhang
napakalawak kung kaya’t walang
sinuman ang ganap na natututo sa sarili
niyang wika.

- Binigyang katuturan din ni Hudson na

ang barayti ng wika ay isang set ng
terminolohiyang panglingguwistika na
may pare - parehang distriksyon.
-Sinusuportahan din ni Gleason, na ang
baryason ng wika ay isang katotohanan
sa lipunan na kakambal ng tradisyon ng
mga tao samakatuwid, ang barayti ng
wika ay naka - ayon sa sa kultura at
sistemang pamumuhay ng tao.
- Bagamat ayon kay Consuela Paz
(1993), ang pagtanggap ng wika ay
bukas na pagbabago. Hindi maiiwasan
ang pagbabago nito dahil ang wika ay
buhay, mapaglikha, at inobatibo.
- Idagdag pa ang sinabi ni Hymes na ang
pagkamalikhain ng mga gumagamit ng
wika ay nakatulong sa kanilang malaman
kung ano at gaano ang magagawa sa
pagkakaroon ng barayti ng wika.
LINGGUA FRANCA
- ay ang wikang sistematikong ginagamit
sa pakikipagtalastasan sa pagitan ng mga
tao na hindi gumagamit ng katutubong
wika.
- tumutukoy sa isang salita o diyalekto na
ginagamit ng dalawa o higit pang mga tao
na magkaiba ng pangunahing wika.
Yunibersal Linggwa Franka
- wikang sinasalita o ginagamit ng higit na
nakakaraming tao sa daigdig. Tatlong wika
ang lumalaganap sa mundo; INGLES,
FRANSES, at MANDARIN.
-ang English ang kasalukuyang tinatawag na
International Language o World Language
Lingua France dahil ito ang sinasalita ng
pinakamaraming tao bilang ang
pangalawahin para sa pakikipag-ugnayan sa
ibat'-ibang panig ng daigdig.
Pambansang Linggwa
Franca
- wikang ginagamit at sinasalita ng isang
bansa. Ang wikang Filipino ang pambansang
wika ng Pilipinas. Ito qy pinag - utos ng
Artikulo 17, seksyon 6 at 7 ng 1987
Konstitusyon, kahit nagkaroon man ng ibat-
ibang wika mananatili paring Filipino ang
nagsisilbing linggua franka ng Pilipinas.
- ayon kay Alfonso Santiago, may tatlong
baryasyon ang Pambansang Linggua Franca
ng Pilipinas.
1. Purong Tagalog o Puristik Tagalog
- lumilikha ng wika sa halip na manghiram
sapangkat ayaw nilang mabahiran ng ibang
wika ang wikang Filipino.
Halimbawa: salipawpaw (eroplano),
sipnayan (science), bilnuran (matematika)
2. Taglish/Engalog
- ayon sa UP sa wikang Filipino, iba ang
taglish sa engalog bagamat parehong
nanghihiram sa Ingles.
Taglish - mas maraming bahagi ng salita
sa pangungusap pati ng sintaks ay wikang
Filipino.
Engalog - kadalasan na ang kabuuan ng
pangungusap ay sa Ingles.
Halimbawa: Taglish - Pupunta ako sa bank
at magwi-withdraw ng pera sa aking
akawyt.
3. Bertaglish
- pinagsama-samang wikang benarkular, Tagalog,
at Ingles.
Halimbawa:
Cebuano + Tagalog + Ingles
Ilokano + Tagalog + Ingles
Hindi maiiwasan ang ganitong pangyayari. Ang
tendensiya ng paghahalu-halo ng katangian ng
wika natin ay bunga ng pag-aasawa at pagmi-
migrante ng mga tao na may ibat-ibang wika
gaya ng Tagalog na nakapag-asawa ng Ilokano.
Halimbawa: Nagsyasyaping (nagshoshopping)
REHIYONAL NA
LINGGUA FRANCA
- komon na wika sa rehiyong may ibat-
ibang wikang sinasalita.
Halimbawa: Ilokano, sa mga probinsiya
ng Ilocos Norte at Sur, Cagayan, Isabela,
Pangasinan, at Cordillera Administration
Region.
DAYALEK
- uri ng wikang sinasalita sa isang titak
na geograpikal na lokasyon.
- Ito rin ay sinasabing mga pagkakaiba
sa loob ng wika (Ramos, Jesus) na
madalas ay nasa aksent,
leksikokgrapiya, at pagbigkas ng
pagkakaiba.
Rehiyonal na dayalek
- wikang ginagamit sa isang lugar na sa
loob ng maraming taon na kinakikitaan
ng pagkakaiba sa bigkas at anyo sa
salita at sintaks nito. (Wardaugh 1972)
Halimbawa:
Tagalog Ilokano
Tagalog Batanggeño
Sosyal na dayalek
- pagkakaiba ng paggamit ng isang wika
batay sa antas ng pamumuhay o uri ng
grupo ng mga nagsasalita.

Idyolek
- tawag sa indibidwal na paggamit ng
isang tao sa isang wika.
Register na wika
- tumutukoy ito sa paggamit ng wika sa ibat-
ibang propesyon na kanilang kinabibilangan.
Balbal o Imbensyong mga salita
- mga salitang nabuo batay sa layuning
hindi maintindihan ng hindi nila kairi ang
pananalita upang sa gayon, maitago nila
ang tunay na mensahe sa ibang tao.
Halimbawa:
parak, lespu (pulis)
spongklong (istupido)
Gaylingo o Bekimon
- tinutukoy din na balbal na salita ang
bekimon.
- Ayon sa facebook page ng bekimon:
Bekimon: noun : isang BAKLA, LALAKING
BAKLA O BABAENG BAKLA na HARDCORE
na gumamit ng gaylingo sa usapan.
- pinasikat ni Bern Josep Persia.
Jejemon
- Ayon sa mga pinagkakatiwalaang
reperensya, ang Jejemon ay mga tao na
nawalan ng kakayahang kumilatis ng mali
at tamang spelling ng mga salita. Ito ay
dulot ng mga chatrooms at text messages,
nagmula ang salitang Jejemon sa “Jeje” o
ang paraan kung paano tumawa ang mga
jejemon (hehe -> jeje) at “mon” mula sa
Pokemon o ang pag-uuri ng mga nilalang
sa ibabaw ng sangkadamuhan.