PHÒNG GD&ĐT QUY NHƠN

TRƯỜNG TIỂU HỌC QUANG TRUNG

Quy Nhơn, ngày 19 tháng 8 năm 2019

 BÁO CÁO
CHUYÊN ĐỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP
BÀN TAY NẶN BỘT
VÀO CÁC MÔN KHOA HỌC TỰ NHIÊN

Nguyễn Thị Thanh Thúy

Tháng 8/2019
 PHƯƠNG PHÁP BÀN TAY NẶN BỘT

I. Khái quát về PP bàn tay nặn bột:

- Là phương pháp dạy học khoa học dựa trên cơ sở của
sự tìm tòi – nghiên cứu, áp dụng cho việc dạy học các
môn khoa học tự nhiên.
- Phương pháp được khởi xướng bởi Giáo sư Georges
Charpak
- Theo phương pháp BTNB, dưới sự giúp đỡ của giáo
viên, chính học sinh tìm ra câu trả lời cho các vấn đề
được đặt ra trong cuộc sống thông qua tiến hành thí
nghiệm, quan sát, nghiên cứu tài liệu hay điều tra để
từ đó hình thành kiến thức cho mình.
 Georges Charpak – Viện sĩ Viện hàn lâm Pháp-
giải Nobel Vật lí 1992

-Chú trọng hình BÀN -Phương pháp

dạy học tích cực
thành kiến thức
-Trên thí nghiệm
-Bằng các thí TAY nghiên cứu
nghiệm, tìm tòi
-Chính học sinh NẶN -Áp dụng môn
khoa học tự
tìm ra câu trả lời
BỘT nhiên

THÍ NGHIỆM – QUAN SÁT – NGHIÊN CỨU TÀI LIỆU

– ĐIỀU TRA,…
 PHƯƠNG PHÁP BÀN TAY NẶN BỘT

II. Đặc điểm của phương pháp dạy học

Bàn tay nặn bột.
- Dạy học trên sự tìm tòi, khám phá
- Coi trọng việc xác định biểu tượng (quan
niệm) ban đầu của HS
- Kết hợp hình thành kiến thức khoa học
với việc phát triển ngôn ngữ của HS
HỌC SINH ĐƯỢC GÌ
KHI THỰC HIỆN BÀN
TAY NẶN BỘT?

Rèn kĩ năng

Tạo tính tò diễn đạt :
mò, ham ngôn ngữ
muốn nói và viết
khám cho học
BÀN TAY phá,yêu và
NẶN BỘT say mê sinh
khoa học
 TRƯỚC ĐÂY VÀ CÓ THỂ HÔM NAY …

Dạy khoa học Dạy khoa học

trước đây ứng dụng
bàn tay nặn bột
Học khoa học Học khoa học
qua nhìn, xem thông qua
thí nghiệm trực tiếp
Do giáo viên Chính cá nhân
thực hiện là chính học sinh tự làm
 III. CÁC NGUYÊN TẮC CỦA BÀN TAY NẶN BỘT

1. Quan sát 2. Học 3. Các hoạt

động đề ra
TIẾN TRÌNH BÀI GIẢNG

6. Mục đích hàng 4. Thời gian cho

5. Vở thí nghiệm
đầu một đề tài
 III. CÁC NGUYÊN TẮC CỦA BÀN TAY NẶN BỘT

TIẾN TRÌNH BÀI GIẢNG

Vật thật
Thực tại
1. Quan sát
Hiện tượng Gần gũi

Cảm nhận được

Lập luận

2. Học Đưa ra lí lẽ

Các ý kiến
Thảo luận
Kết quả đề xuất
Xây dựng kiến thức cho mình

Một hoạt động thí nghiệm chỉ dựa trên sách

vở … và kết luận : ĐỦ hay KHÔNG ĐỦ ?
III. CÁC NGUYÊN TẮC CỦA BÀN TAY NẶN BỘT
Tổ chức theo các giờ học
Tạo ra tiến bộ dần dần
3. Các hoạt cho hs
động đề ra Gắn với chương trình
Dành phần lớn quyền tự
chủ cho hs

4. Thời gian cho Tối thiểu 2 giờ/tuần

một đề tài Có thể kéo dài trong nhiều tuần

Tính liên tục của hoạt động

Phương pháp sư phạm đảm bảo

trong suốt quá trình học tập
III. CÁC NGUYÊN TẮC CỦA BÀN TAY NẶN BỘT

• Mỗi học sinh phải có

5. Vở • Ghi bằng những ngôn
thí nghiệm ngữ riêng của mình

6. Mục đích • Giúp hs tiếp cận một cách

hàng đầu dần dần khái niệm (khoa học, kĩ
thuật,..)
• Sự vững vàng trong diễn đạt
NÓI và VIẾT
 PHƯƠNG PHÁP BÀN TAY NẶN BỘT

IV. Tiến trình dạy học theo phương pháp Bàn

tay nặn bột.
Bước 1: Tình huống xuất phát và câu hỏi nêu vấn đề.
Bước 2: Xác định biểu tượng ban đầu.
Bước 3: Đề xuất câu hỏi và phương án thực nghiệm
Bước 4: Tiến hành thực nghiệm, tìm tòi và nghiên cứu.
Bước 5: Kết luận kiến thức
Bước 1: Tình huống xuất phát và câu hỏi nêu
vấn đề
- Là một tình huống do giáo viên chủ động đưa ra
như là một cách dẫn nhập vào bài học
- Câu hỏi nêu vấn đề là câu hỏi lớn của bài học.
- Câu hỏi phải phù hợp với trình độ học sinh, gây
mâu thuẫn nhận thức và kích thích tính tò mò của học
sinh.
- Giáo viên phải dùng câu hỏi mở, tuyệt đối không
được dùng câu hỏi đóng.
Bước 2: Xác định biểu tượng ban đầu: (bước
quan trọng)
- Giáo viên khuyến khích học sinh nêu những suy
nghĩ, nhận thức ban đầu của mình về sự vật, hiện tưởng
mới.
- Giáo viên cho học sinh trình bày bằng nhiều hình
thức: viết, vẽ, nói, ….
- Giáo viên không nhất thiết phải chú ý tới các quan
niệm đúng, cần phải chú trọng đến các quan niệm sai.
Bước 3: Đề xuất câu hỏi và phương án thực
nghiệm
• 3.1 Đề xuất câu hỏi.
- Từ những khác biệt và phong phú về biểu tượng ban đầu, GV giúp HS
đề xuất câu hỏi.
- GV cần khéo léo chọn lựa một số biểu tượng ban đầu khác biệt trong
lớp từ đó HS đặt câu hỏi liên quan đế bài học.àđể giúp học sinh so sánh
• 3.2 Đề xuất phương án thực nghiệm nghiên cứu.
- Từ những câu hỏi của HS, GV nêu câu hỏi cho HS đề nghị các em đề
xuất thực nghiệm để tìm ra câu trả lời cho các câu hỏi đó.
- GV ghi chú lên bảng các đề xuất của HS để các ý kiến sau không trùng
lặp.
- Khuyến khích HS tự đánh giá ý kiến nhau hơn là ý kiến của GV nhận
xét.
Bước 4: Tiến hành thực nghiệm tìm tòi và
nghiên cứu
- Quan sát tranh và mô hình và ưu tiên thực
nghiệm trên vật thật
- Từ những khác biệt và phong phú về biểu tượng
ban đầu, GV giúp HS đề xuất câu hỏi.
- GV cần khéo léo chọn lựa một số biểu tượng ban
đầu khác biệt trong lớp từ đó HS đặt câu hỏi liên quan
đế bài học.àđể giúp học sinh so sánh
Bước 5: Kết luận kiến thức:
- Vài HS nêu ý kiến kết luận.
- GV tóm tắt, kết luận và hệ thống lại để học
sinh ghi vào vở kiến thức của bài.
BÀN TAY NẶN BỘT TRONG DẠY HỌC MÔN KHOA HỌC
TỰ NHIÊN – XÃ HỘI Ở TIỂU HỌC
Kĩ thuật Ngắn gọn - hệ thống - trọng tâm
ghi chép Đầy đủ - có điểm tựa - gợi nhớ - liên tưởng
Sử dụng kí hiệu riêng
Dự Tình huống - Tiến trình - Thời gian
đoán Kết quả - Rủi ro

Quan Có định

Tỉ mỉ
sát hướng

Tốt
Khá
Đạt Trung
Thu bình
nhận Ghi Cải tiến
kết quả nhận Lặp lại
qua thí Chưa Đối Nguyên nhân
đạt chiếu Đối chiếu
nghiệm Kiểm tra dự đoán
quá trình
PHIẾU HỌC TẬP DÀNH CHO CÁ NHÂN (nhóm)
theo phương pháp Bàn tay nặn bột
Vấn đề cần tìm hiểu Dự đoán Kết quả của thực nghiệm
(kiến thức ở sách giáo khoa)

Vở thí nghiệm ghi nhận tiến trình

thực nghiệm bằng ngôn ngữ riêng
 THỰC HÀNH CÁC THÍ NGHIỆM KHOA HỌC

Hướng dẫn của giáo viên Hoạt động của học sinh
1. Giới thiệu nội dung (Nêu vấn đề khoa 1. Cả nhóm thảo luận, ghi dự đoán vào
học) phiếu (hiện tượng gì xảy ra, tại sao?)
- Có thể dành cho học sinh đặt câu hỏi. - Hai học sinh (hoặc 3 hs tùy vấn đề)
- Một hs nêu sự việc xảy ra
- Một hs ghi kết quả vào phiếu

2. Tổ chức cho các nhóm báo cáo 2. Đại diện nhóm báo cáo
3. Tìm hiểu nguyên nhân đưa đến kết
3. Khẳng định kết quả đúng quả chưa chuẩn (nếu có)
 Mọi hoạt động thí
nghiệm dành cho học
sinh đều mang đến
niềm vui học tập, tạo
cho các em nhiều cảm
xúc học tập,… chính
những điều đó giúp
các em nhớ sâu, nhớ
lâu và có thể theo
suốt cuộc đời.
Chính các bạn mang
lại niềm vui và sự tự
tin trong học tập cho
các em !
 V. KẾT LUẬN
Phương pháp “Bàn tay nặn bột” là sự quy trình
hóa một cách logic phương pháp dạy học, dẫn dắt
học sinh đi từ chưa biết đến biết theo một phương
pháp mới mẻ là để học sinh tiếp xúc với vật thật, sau
đó giúp các em giải thích bằng cách tự mình tiến hành
quan sát qua thực nghiệm. Phương pháp này giúp
các em không chỉ nhớ lâu, mà còn hiểu rõ câu trả lời
mình tìm được. Qua đó, học sinh sẽ hình thành khả
năng suy luận theo phương pháp nghiên cứu từ nhỏ
và hình thành tác phong, phương pháp làm việc khi
trưởng thành.
Phương pháp “Bàn tay nặn bột” là một phương
pháp có tiến trình dạy học rõ ràng, dễ hiểu, có thể áp
dụng được ở điều kiện các trường Tiểu học, THCS
hiện nay. Có thể nhận thấy sự ham thích, hứng thú
của học sinh với những hoạt động tìm hiểu kiến thức
mới. Điều này chứng tỏ học sinh luôn ham thích được
học tập, hăng say tìm tòi và sáng tạo.