Τμήμα Εκπαίδευσης Παρουσίαση πιλοτικής

παρέμβασης πρωτογενούς
ΟΚΑΝΑ πρόληψης σε ομάδα θετών
γονέων.

Κέντρο Πρόληψης Σεπτέμβριος 2017 -

Απρίλιος 2018

Λακωνίας «ΔΙΑΥΛΟΣ»
Συστημικό,
Συνθετικό,
Μοντέλο
Καταξιωτικής
Διερεύνησης
(Γκότσης Η., 2017)
 Συνεργατική προσέγγιση
(Anderson & Goolishian, 2004· Anderson & Gehart,
2014· Anderson, 2016)

 Αφηγηματική προσέγγιση
(White, 1995· Τσαγκαράκη, 2003· Morgan, 2011) Θεωρητικό
 Καταξιωτική Διερεύνηση
(McAdam & Lang, 1994· Γκότσης, 2017, 2019)
Πλαίσιο
 Πολυφωνικότητα και Διαλογική
Προσέγγιση
(Bakhtin, 2000, 2014· Γκότσης, 2008)

 Κοινωνικός Κονστρουξιονισμός
(Gergen, 1997· Δαφέρμος, 2008)

 Coordinated Managemt of Meaning (CMM)

(Cronen & Pearce, 1982)
 Η αρχή του κονστρουκτιβισμού και του κοινωνικού
κονστραξιονισμού: Η γλώσσα και η ματιά που
κατασκευάζουν κόσμους

 Έμφαση στις Περιοχές Οργάνωσης της Εμπειρίας

(Αισθητική-Ερμηνεία-Δράση)

 Αξιοποίηση και εστίαση στους Ενδιάμεσους

Μεταβατικούς Χώρους των Αλλαγών Βασικές
 Η αρχή της προσομοίωσης: Οι δράσεις και οι πρακτικές
μας αποτελούν μια Καταξιωτική εμπειρία Μεθοδολογικές
 Εστίαση και αξιοποίηση των πρακτικών που
συνδέονται με την Σχεσιακή υπευθυνότητα (Relational
Αρχές
Responsibility )

 Η αποδοχή των Αφηγηματικών πρακτικών σχετικά με

την εστίαση στις εξαιρέσεις («ο πλάγιος φωτισμός» και
την αναφορική έννοια της ταυτότητας

 Εστίαση στο συντονισμό στα νοήματα και στην συν-

κατασκευή της πραγματικότητας
✧ Βιωματικά Εργαστήρια

✧ Αφηγηματικές πρακτικές

✧ Το μοντέλο 4 D
(Discovery-Dreaming-Design
–Delivery) Εκπαιδευτικά
✧ Εκφραστικά μέσα –Πρακτικές Art Εργαλεία
-Therapy

✧ Animation – Video

✧ Αξιοποίηση της Διεργασίας της

Ομάδας

✧ Πολυφωνικές αναπαραστάσεις
✧ Κέντρο Πρόληψης νομού Λακωνίας
«Δίαυλος»

✧ Συντονίστριες: Ιωάννα Ομάδα

Παπαδοπούλου, Ασπασία Γκουντούνα

✧ Υποστήριξη στον σχεδιασμό και στην Θετών

εφαρμογή : Ηλίας Γκότσης

✧ Διάρκεια: 15 συναντήσεις / κάθε

Γονέων
εβδομάδα – 2,5 ώρες κάθε συνάντηση
 Βασικοί Στόχοι

• Συν-κατασκευή και δημιουργία πεδίων

ασφάλειας για τον συντονισμό στα νοήματα Ομάδα
και την σύνδεση
• Εστίαση στις αξίες που εμπεριέχονται σε μια
πράξη υιοθεσίας και «αναγνώριση» της ως
μια πράξη φροντίδας
• Δημιουργία πεδίου ασφάλειας για το Θετών
μοίρασμα και την αναγνώριση των
ματαιωμένων ονείρων που προηγούνται της
υιοθεσίας (π..χ δυσκολία στην απόκτηση
βιολογικών παιδιών)
• Συνομιλίες για τις κοινωνικές και πολιτιστικές Γονέων
κατασκευές που συνοδεύουν την υιοθεσία
καθώς και τις έννοιες της οικογένειας.
 Βασικοί Στόχοι
• Ενδεχόμενες στερεοτυπικές στάσεις είτε
στο εσωτερικό του οικογενειακού
συστήματος, είτε στο ενδοψυχικό πεδίο,
είτε στο ευρύτερο πλαίσιο της
Ομάδα
κοινότητας, που συνδέονται με την
υιοθεσία.
• Εστίαση σε θεματικές που συνδέονται
με την υιοθεσία και βιώνονται ως
Θετών
προβλήματα και συνομιλίες για την
επαναδιατύπωση των προβλημάτων
• Επεξεργασία θεμάτων που συνδέονται
με τα τραυματικά γεγονότα που Γονέων
προηγούνται μιας υιοθεσίας π.χ.
εγκατάλειψη του παιδιού και εστίαση
στην σημασία των επανορθωτικών
εμπειριών
 Βασικοί Στόχοι

• Διαχείριση συγκρούσεων (εστίαση στις ιδέες

και τις αντιλήψεις των γονέων για τις «αντοχές
του παιδιού» και έμφαση στα ρεαλιστικά Ομάδα
στοιχεία).
• Δημιουργία διαλογικών πεδίων για συνομιλίες
σχετικά με την σχέση των θετών γονέων με την
δική τους οικογένεια προέλευσης με στόχο την
κατανόηση του γονικού ρόλου τους. Θετών
• Επεξεργασία θεμάτων που συνδέονται με την
δημιουργία ταυτότητας του παιδιού, έμφαση
στην δυνατότητα των γονέων να λειτουργήσουν
ως « συνδετικός χώρος» ανάμεσα στην παλιά
και την τωρινή αίσθηση του παιδιού για την Γονέων
σημασία του ανήκειν.
Βασικές αρχές της παρέμβασης που
συνδέονται με τις θεωρητικές προσεγγίσεις

❑ Δημιουργία τοπίων ασφάλειας για το Ομάδα

συνδέεσθαι

❑ Σύνδεση με τα αποθέματα, τις ανάγκες, τις

επιθυμίες και τα όνειρα
Θετών
❑ Αποδοχή του πολυφωνικού εαυτού

❑ Κατανόηση των προσωπικών κατασκευών

❑ Αποτύπωση μέσω εννοιολογικών χαρτών

Γονέων
❑ Συντονισμός στα νοήματα και στη γλώσσα

❑ Συν-κατασκευή κοινής γλώσσας

Διερεύνηση αναγκών – προσδοκιών μέσω των
ομόκεντρων κύκλων
o Δημιουργία ενός πεδίου ασφάλειας για το μοίρασμα
εμπειριών, ματαιωμένων ονείρων και προσδοκιών.
o Ευκαιρία για ουσιαστική αλληλεπίδραση των γονέων.
o Καλλιέργεια της ενσυναίσθησης.
o Συν-κατασκευή προσδοκιών και στόχων.
o

o
Να κατορθώσουν οι γονείς να διαφοροποιήσουν τις δικές
τους ανάγκες από αυτές της οικογένειας ή των παιδιών.
Να καταλάβουν πώς να μην συγχωνεύονται με τα παιδιά
1η
τους.

συνάντηση
Συν-κατασκευή της έννοιας του γονεϊκού εαυτού –
Δημιουργώντας δεσμούς

o Συν-κατασκευή του γονεϊκού εαυτού

o Πλευρές, φωνές του εαυτού
o Δημιουργία δεσμού

2η
Δραστηριότητα 1 η – Πολυφωνικότητα γονεϊκού ρόλου
o Ιδεοκαταιγίδα: γονεϊκός ρόλος
o Βεντάλια για το πολυφωνικό εαυτό

Δραστηριότητα 2 η – Πρόσκληση για τη δημιουργία

συνάντηση
δεσμού
o «Ο μικρός πρίγκιπας» (συνάντηση με την αλεπού)
o Ζωγραφιές ή λέξεις που αποτυπώνουν τι εμποδίζει
και τι διευκολύνει το δεσμό
Η σημασία των τελετουργιών στη δημιουργία ενός
ασφαλούς οικογενειακού πλαισίου
o Να κατανοήσουν οι γονείς πώς οι τελετουργίες
διευκολύνουν την ανάπτυξη δεσμών, πώς μπορούν να
αποτελέσουν επανορθωτικές εμπειρίες για τα παιδιά και να
δημιουργήσουν αποθέματα. Ο στόχος αυτός συνδέεται
άμεσα με την ανάγκη να παράσχουν οι θετοί γονείς
επανορθωτικές εμπειρίες στα παιδιά τους που έχουν βιώσει

o
το τραύμα της εγκατάλειψης.
Σε άμεση συνάρτηση με τον πρώτο στόχο, να κατανοήσουν οι
γονείς, το πώς οι τελετουργίες, η καθημερινή ρουτίνα
3η
δημιουργεί αποθέματα.
o Οι τελετουργίες συνδέονται πολύ με τις διεργασίες των ορίων
τις οποίες επεξεργαζόμαστε σε επόμενη ενότητα.

συνάντηση

Αξιοποιώντας τις παιδικές αναμνήσεις ως μέσο

σύνδεσης με τις οικογενειακές τελετουργίες και τη
γενεαλογία των αποθεμάτων: το παράδειγμα της
«Καλημέρας»
Διερευνώντας τις κατασκευές για το πρόβλημα και τη
λύση: κοινωνικές και πολιτιστικές αναπαραστάσεις

o Να δώσουμε στους γονείς την ευκαιρία να μιλήσουν στη δική τους

γλώσσα και να καταθέσουν τη δική τους εμπειρία σχετικά με το τι
βιώνουν ως πρόβλημα και πώς αντιλαμβάνονται την έννοια της λύσης
του προβλήματος.
o Να καταλήξουμε σε μια συν-κατασκευή, μια πολυφωνική αντίληψη των

o
εννοιών πρόβλημα και λύση.
Να καλλιεργηθεί η ενσυναίσθηση των γονέων και η ικανότητά τους να
βλέπουν κάτι από διαφορετικές οπτικές γωνίες.
4η
o Να ενθαρρύνουμε τους γονείς να αναπλαισιώσουν τον τρόπο που
αντιλαμβάνονται τα προβλήματα και να τα δουν ως ευκαιρία.

Δραστηριότητα 1 η συνάντηση
Αξιοποίηση βίντεο και παιδικού βιβλίου για τη διερεύνηση
των προσωπικών κατασκευών και την επίδραση των
κοινωνικών αναπαραστάσεων

Δραστηριότητα 2 η
Αντιμετώπιση προβλημάτων με συνεργατική – διαλογική
προσέγγιση – Πρακτικές επαναδιατύπωσης προβλήματος
 Αξιοποιώντας τις καταξιωτικές πρακτικές για την
οριοθέτηση των παιδιών – Τα όρια ως πηγή ασφάλειας

o Εξοικείωση των γονέων με τη σημασία της οριοθέτησης.

o Σύνδεση των γονέων με τις εσωτερικές πηγές δύναμης και
τις βιωμένες εμπειρίες ως πηγές ασφαλούς οριοθέτησης.
o Συζήτηση των γονέων για καλές πρακτικές.
o Συνειδητοποίηση των ικανοτήτων που ήδη διαθέτουν σε
η η
σχέση με την οριοθέτηση των παιδιών, ώστε να
μπορέσουν να τις αξιοποιήσουν αποτελεσματικότερα. 5 -6
o Ενίσχυση της αυτοεκτίμησή τους ως προς την
αποτελεσματικότητά τους στο γονεϊκό τους ρόλο.

συνάντηση
Δραστηριότητα 1 η
Αφήγηση ιστορίας οριοθέτησης (παιδική ανάμνηση)

Δραστηριότητα 2 η
Ability spotting
 Φωτίζοντας τις εναλλακτικές οπτικές (πλευρική
σκίαση) – Συνομιλίες / κατασκευές / συν-κατασκευές
για την έννοια της υιοθεσίας

o Να ενισχυθεί η ικανότητα των γονέων να αποκεντρώνονται

από τη δική τους οπτική και να μπορούν να μπουν στη
θέση του άλλου.
o

o
Να ενισχυθούν οι δεξιότητες των γονέων ώστε να μπορούν
να μιλήσουν στο παιδί τους για την υιοθεσία.
Να ενισχυθεί η ενσυναίσθηση των γονέων.
7η

συνάντηση
Δραστηριότητα 1 η
Αξιοποιώντας την ιδέα της πλευρικής σκίασης για τη
διεύρυνση του οπτικού πεδίου

Δραστηριότητα 2 η
Ανάγνωση παραμυθιών
Πρώτη επαφή και εξοικείωση με «Το βιβλίο της ζωής»

Να εισάγουμε τους γονείς στη φιλοσοφία του Life Story

Book και να τους βοηθήσουμε να κατανοήσουν πόσο
υποστηρικτικά μπορεί να λειτουργήσει η δημιουργία
του για όλη την οικογένεια.
8η

συνάντηση
Δραστηριότητα 1η
Αξιοποίηση βίντεο: «Λάμπερτ, το λιονταράκι»

Δραστηριότητα 2η
Δημιουργία οικογενειακού ημερολογίου
Επικοινωνία στην οικογένεια: κατανόηση και
δεξιότητες

o Να κατανοήσουν οι γονείς ότι κάθε έννοια έχει τόσο

αρνητικές όσο και θετικές σημασίες.
o Να κατανοήσουν τόσο τους παράγοντες που μπορεί
να δυσχεραίνουν την καλή επικοινωνία, όσο και
τους παράγοντες που μπορούν να την ενισχύουν. 9η

συνάντηση
Δραστηριότητα 1η
o Καταιγισμός ιδεών για την έννοια και το βίωμα της
«αγκαλιάς»
o Μοντέλο Daisy («Μαργαρίτες»)

Δραστηριότητα 2η
Αφηγήσεις για την επικοινωνίας: εμπειρίες που
διευκολύνουν - εμπειρίες που περιορίζουν
Σύνδεση με το μέλλον – Τα κληροδοτήματα που
ενισχύουν την ασφάλεια

o Να αναδειχτεί η σημασία της έννοιας της Σχεσιακής

Υπευθυνότητας
o Να συνειδητοποιήσουν οι γονείς ότι οι πράξεις και
οι ενέργειές τους ως γονείς, αφήνουν χνάρια και
αποτυπώματα και δημιουργούν ελπίδες. 10η
o Να συνειδητοποιήσουν ότι είναι σημαντικό να
αποτελούν ένα παράδειγμα, ένα πρότυπο για τα
παιδιά τους.
o Να συνειδητοποιήσουν με ποιους τρόπους
επηρεάζουν θετικά τα παιδιά τους καθώς και τις
μελλοντικές προεκτάσεις αυτής της θετικής
συνάντηση
επιρροής.

Δραστηριότητα

Futuring: Γράμμα από το μέλλον

Το Καταξιωτικό δέντρο της Φροντίδας

o Να αποτυπωθεί μέσω μιας αναστοχαστικής διαδικασίας ,

μια πρώτη αξιολόγηση των βιωματικών συναντήσεων
o Να αναγνωρίσουν και να συνδεθούν οι γονείς με τις πηγές
δύναμης, τα αποθέματα , τις εμπειρίες φροντίδας, τις
διαφοροποιήσεις και τις ασυνέχειες
o Να συνδεθούν οι γονείς με τις ικανότητες, τις δεξιότητες,
τις αξίες που τους επιτρέπουν να διαχειριστούν
11η
λειτουργικά τόσο στον γονεικό τους ρόλο, όσο και
ειδικότερα ζητήματα που συνδέονται με την υιοθεσία
o Να συνδεθούν οι γονείς και να αναγνωρίσουν ευάλωτες
πλευρές του εαυτού που συνδέονται με την δυσκολία να

o
λάβουν ή να παρέχουν φροντίδα
Να θέσουν στόχους για την μελλοντική τους προσωπική
συνάντηση
ανάπτυξη

Δραστηριότητα 1.

Το Καταξιωτικό Δέντρο της Φροντίδας

Δραστηριότητα 2.
Αξιολόγηση Πρώτης φάσης
 Πρώτη συνάντηση follow up
Οργάνωση του "Βιβλίου της Ζωής"

o Επικέντρωση στην Συναισθηματική νοημοσύνη- ενίσχυση

των δεξιοτήτων για την αναγνώριση, την κατανόηση των
συναισθημάτων –ενίσχυση της ενσυναίσθησης
o Να δημιουργηθεί ένα ασφαλές πλαίσιο, στο οποίο οι
θετοί γονείς θα μοιραστούν τα «δύσκολα συναισθήματα»,

o
που συνδέονται με τις ενδο-οικογενειακές συνομιλίες για
την υιοθεσία
Αξιοποίηση Συνεργατικών πρακτικών με στόχο την
12η
ανάδυση της γνώσης και της εμπειρίας των θετών γονέων,
σχετικά με τις παραμέτρους που ενισχύουν την
επικοινωνία και το συναισθηματικό δέσιμο ανάμεσα στα
μέλη της οικογένειας συνάντηση
Δραστηριότητα 1
Αξιοποίηση της «Μαργαρίτας» για τον εμπλουτισμό του
Βιβλίου της Ζωής –Συνομιλίες για την υιοθεσία

Δραστηριότητα 2
Emotion Spotting
Θεματικές ενότητες του "Βιβλίου της Ζωής"

o Αξιοποίηση Συνεργατικών πρακτικών με στόχο την

ανάδυση της γνώσης και της εμπειρίας των θετών γονέων,
σχετικά με τις παραμέτρους που ενισχύουν την
επικοινωνία και το συναισθηματικό δέσιμο ανάμεσα στα
μέλη της οικογένειας
13η
Δραστηριότητα
Μικρές ομάδες εργασίας συνάντηση
Διερευνώντας τα σχήματα σύνδεσης

• Διερεύνηση των αλληλεπιδραστικών σχημάτων σύνδεσης,

όπως αυτά καταγράφονται από την πρώιμη παιδική ηλικία,
μέχρι την δυναμική τους στο παρόν
• Ανίχνευση των σχημάτων σύνδεσης που διευκολύνουν ή
περιορίζουν την προσωπική και την συλλογική ταυτότητα

•
των μελών του οικογενειακού συστήματος
Στοχοθεσία για μετακινήσεις σε λειτουργικά σχήματα
14η
σύνδεσης

Δραστηριότητα- «Οι Αγκαλιές»

συνάντηση
 Πρόσκληση στην σύνδεση με τις ανάγκες, τις
επιθυμίες, τα ατομικά και τα συλλογικά όνειρα

• Σύνδεση με τις ικανότητες , τις δεξιότητες και τα αξιακά

πλαίσια που διευκολύνουν την συνάντηση με τον άλλο και
ειδικότερα με το παιδί
• Δημιουργία ενός Τοπίου Ασφάλειας που διευκολύνει την
σύνδεση με τις ατομικές και συλλογικές ανάγκες ,

•
επιθυμίες και όνειρα
Ενίσχυση της προσωπικής διαφοροποίησης
15η
• Στοχοθεσία για τις προτεραιότητες στην προσωπική και
οικογενειακή ζωή

Δραστηριότητες:
1.Οι Γέφυρες συνάντηση
2. Ο Χάρτης Ονείρων
 Βιβλιογραφία
Anderson, H., Goolishian, H. (2004). Τα ανθρώπινα Συστήματα ως
Γλωσσικά Συστήματα. Μτφ Ζήσης, Τ. Μετάλογος, 6, 75-110

Anderson, H. & Gehart, D. (2014) Συνεργατική Θεραπεία: Σχέσεις και

συζητήσεις που κάνουν τη διαφορά. Μτφ Σαμαρά, Ε. & Σιλβιστοπούλου,
Ε. University Studio Press.

Anderson, H. (2016). Συνεργατική-Διαλογική Καθοδήγηση. Η «Απο

Κοινού» Προσέγγιση. Μτφ Τρανταφύλλου, Φ. Μετάλογος, 29, 1-18.

Bakhtin, Μ. (1929)[2000]. Ζητήματα Ποιητικής Στο Ντοστογιέφσκι. Μτφ

Ιωαννίδου Α. Αθήνα.

Bakhtin, M. (2014). Δοκίμια Ποιητικής. Μτφ Πίκουλας, Γ. Ηράκλειο

Γκότσης, Η., (2008). Η αξιοποίηση των απόψεων του Μιχαήλ Μπαχτίν σε

αντιπαράθεση με τη μονολογική φύση της εξάρτησης. Μετάλογος, 14

Γκότσης, Η. (2017): Η εμπειρία της εκπαίδευσης με τον Peter Lang και οι

εφαρμογές και οι μεταφορές της Καταξιωτικής Συστημικής Διερεύνησης
στον Οργανισμό Κατά Των Ναρκωτικών. Μετάλογος, 30.

Γκότσης, Η. (Επιμ.) (2019). Το Συστημικό Συνθετικό Μοντέλο

Καταξιωτικής Διερεύνησης (Σ.Σ.ΣΜΚ.Δ.) Θεωρία, Μεθοδολογία και
Εφαρμογές. Αθήνα. ΟΚΑΝΑ.
 Βιβλιογραφία
Cronen, V., & Pearce, W.B. (1982). The Coordinated Management of
MeaningQ A theory of communication. In F.E.X. Dance (ed.), Human
communication theory, 61-89. New York: Harper & Row.

Δαφέρμος Μ. (2008). Κοινωνικός κονστρουκτσιονισμός και ανάλυση

λόγου. Ελεύθερνα, 4, 67-90.

Gergen, K.J. (1997). Ο κορεσμένος εαυτός Μτφ Ζώτος, Α. Αθήνα:

Ελληνικά Γράμματα.

McAdam,E., & Lang, P. (1994). Stories, Giving Accounts and Systemic

Descriptions. Perspectives and positions in conversations. Feeding and
fanning the winds of creative imagination. Human Systems: The journal
of systemic consultation and management, 6 (2).

Morgan, A. (2011) Τι είναι η αφηγηματική θεραπεία; Μια

ευκολοδιάβαστη εισαγωγή. Μτφ Χαρβάτης, Α. University Studio Press.
O’ Malley, B. (2001) Lifebooks: Creating a Treasure for the Adopted
Child.

Τσαγκαράκη, Σ. (2003). Η αφηγηματική προσέγγιση στη Συμβουλευτική

μεγάλων συστημάτων. Ομιλία για την Ελληνική Εταιρία Ομαδικής
Ανάλυσης και Οικογενειακής Θεραπείας.

White, M. (1995) Re-authoring Lives: Interviews and essays. Adelaide

Ευχαριστούμε πολύ για
την προσοχή σας!