“Sinuman ang walang pagkakakilanlan sa ibang wika ay walang pagkakakilanlan sa sarili.”
- Goethe Mga Susing Salita
barayt idyolek creole pidgin
dayalek sosyolek rejister etnolek ekolek baryasyon Balangkas ng Kabanata
1. Kahulugan ng Barayt ng Wika
2. Kahalagahan ng Barayt ng Wika 3. Mga Uri ng Barayt ng Wika Mga Kasanayang Pampagkatuto
• Nakikilala ang iba’t ibang barayt ng
wikang Filipino • Naipapakita ang katuturan ng pagkakaroon ng barayt ng wika • Naibibigay ang barayt at baryasyon ng wika mula sa iba’t ibang domeyn nito Kahulugan ng Barayti ng Wika
• Barayt – tumutukoy sa pagkakaroon ng
pagkakaiba-iba • Sa kasabihang Ingles, “variety is the spice of life.” • Nakadaragdag ito sa buhay ng tao. Kahulugan ng Barayti ng Wika
• Kung iuugnay sa wika – bawat wika sa
daigdig ay nagtataglay rin ng barayt at hindi natn ito dapat tngnan bilang isang negatbong pananaw sa pag-aaral ng wika. • Halimbawa sa wikang Ingles – may pagkakaiba ang Ingles ng Amerikano sa Inglen Britsh gayon din ang Ingles ng Scotland sa Ingles ng Singapore. Kahulugan ng Barayti ng Wika
• Sa kaso ng Pilipinas, ang wikang Filipino ay
nagtataglay rin ng iba’t ibang barayt: o Filipino-Manila, Filipino-Cebuano, Filipino- Tagalog, at iba pa • Kahit ang Tagalog ay may barayt rin: o Tagalog-Cavite, Tagalog-Batangas, Tagalog- Bulacan at Tagalog-Quezon Kahulugan ng Barayti ng Wika
• Bawat isa rito ay nagkakaroon ng
pagkakaiba depende sa estlo, tono, punto at iba pang salik pangwika na ginagamit sa lipunan. Kahulugan ng Barayti ng Wika
• Dahil sa mga pangyayaring ito, maaari
tayong magbalik-tanaw kaugnay sa katangia ng wika na inilahad ni Gleason: o Ayon sa kanya, ito ay nangangahulugan nang pagiging dinamiko ng isang wika. Kahulugan ng Barayti ng Wika
• Hanggat buhay ang isang wika, patuloy
itong magbabago sa pamamagitan ng panghihiram sa ibang wika upang patuloy itong makaadap sa pangangailang ng mga taong gumagamit nito. Kahulugan ng Barayti ng Wika
• Isa rin itong dahilan kung bakit nagkakaroon
ng barayt ang ang wika sa buong daigdig. • Kung kaya, nararapat natng tngnan na ang barayt ng wika ay isang positbong penomenong pangwika kung saan malalaman nito hindi lamang ang wika ng isang lipunan bagkus sinasalamin ang kultura nito. Kahalagahan ng Barayti ng Wika
• Nagagawa nitong mapaunlad ang isang
wika sa pamamagitan ng pagdaragdag ng mga salitang gagamitn sa lipunan. • Napaparami nito ang iba’t ibang katawagan ng isang salita. Kahalagahan ng Barayti ng Wika
• Natutulungan nito ang mga tao na
makapamili ng mga salitang gagamitn sa pinakaangkop na paraan. • Nadadagdagan nito ang iskolarling pananaliksik pangwika. Mga Uri ng Barayti ng Wika
Maraming kaparaanan kung bakit at paano
nabubuo at nadedevelop ang barayt ng isang wika. Ilan sa mga ito ay ang sumusunod: • Idyolek – tumutukoy sa pekulyaridad ng isang tao sa paggamit ng kanyang wikang sinasalita. Pampersonal na gamit ito ng wika na kadalasang yunik sa kanyang pagkatao. Mga Uri ng Barayti ng Wika
• Dayalek – barayt ng wika na nadedevelop mula
sa rehiyong kinabibilangan ng isang tao. Tinatawag din itong panrehiyonal na wika. o Tagalog ay isang wika – ang dayalek nito ay Tagalog- Cavite, Tagalog-Batangas, Tagalog-Quezon at iba pa. o Wika ng mga Ilokano – ang barayt nito ay tumutukoy sa Ilocano ng mga taga-Norte, taga-Sur at taga-Vigan Mga Uri ng Barayti ng Wika
• Sosyolek – pansamantalang barayt. Tinatawag
itong pansamantala dahil nadedevelop ito sa pamamagitan ng malayang interaksyon at sosyalisasyon natn sa isang partkular na grupo ng mga tao. • Etnolek – barayt na nadedevelop mula sa mga salita ng mga etnolinggwistkong grup Mga Uri ng Barayti ng Wika • Ekolek – tumutukoy sa mga salita na kadalasang nagmumula o sinasalita sa loob ng bahay • Pidgin – wikang walang pormal na estruktura. Nadedevelop ito dahil na rin sa pangangailang na makabuo ng isang pahayag. o Kadalasan, napaghahalu-halo ng nagsasalita ang kanyang unang wika sa wikang sinasalita ng isang komunidad na bagong kinabibilangan niya. o Halimbawa ay ang mga Intsik sa Binondo na napagsasama-sama nila ang mga salitang Intsik at Filipino. Mga Uri ng Barayti ng Wika
• Creole – produkto ng pidgin na wika, kung saan,
nadedevelop naman ang porma na estruktura ng wika sa puntong ito • Rejister – tumutukoy sa mga salita na espesyalisadong nagagamit sa isang partcular na domeyn Mga Uri ng Barayti ng Wika
• Kung tatanawin, sadyang napakabilis ang
development ng wika. • Ang development na ito ang siyang nagiging dahilan kung bakit mabilis ding nagkaroon ng mga bagong salita sa kasalukuyang panahon. • Gaya na lamang ng salitang homsekswal at nariyan ang napakaraming barayt nito tulad ng: bading, bakla, syoke, jokla, third sex, ikatlong kasarian at marami pang iba. Mga Uri ng Barayti ng Wika
• Nagkakaroon ng baryasyon ang mga salita
dahil pinauunlad ng tao ang kanilang wika na siya ring produkto ng pagiging malikhain ng mga ito. Maraming salamat sa pakikinig!