 Być uznanym lub porzuconym

 Wybieramy sobie „imię i nazwisko”,

zapisujemy na taśmie i przyklejamy, od tej
pory posługujemy się nowym imieniem przez
całą lekcję!
Appia Aula Decima Fausta Gaia
Caesula Gnaea (Cn.)
(Ap.) (A.) (D.) (F.) (C.)
Mamerc
Hosta Lucia Maio Mania Marcia
a Maxima
(H.) (L.) (Mai.) (M’.) (M.)
(Mam.)
Mino Numeri Octavia
Mettia Nona Paulla Postuma (Post.)
(Min.) a (N.) (Oct.)
Procula Publia Quinta Secund
Prima Quarta Septima
(Pro.) (P.) (Q.) a (Seq.)
Servia Sexta Spuria Statia Tiberia
Tertia Titia (T.)
(Ser.) (Sex.) (Sp.) (St.) (Ti.)
Vibia Volusa Vopisca
Tulla
(V.) (Vol.) (Vop.)
Mogło zależeć od tego, ile córek miał ojciec

Maior – starsza
Minor – młodsza
Secunda - druga
Tertia - trzecia
Quarta – czwarta
Quinta – piąta
Sexta - szósta
 WYCHOWANIE DO 7 ROKU – główną
odpowiedzialność za nie ponosiła od
najdawniejszych czasów rodzina, podlegająca
nieograniczonej władzy ojca.
 Rozciągała się ona nie tylko na dzieci, ale
także na żonę, rodzinę, służbę i niewolników.
Dzieci do 7 roku życia wychowywały się pod
opieką matki i podlegającej jej służby
domowej. Starożytna Rzymianka ponosiła
odpowiedzialność za wychowanie moralne
synów i córek.
 w 7 roku życia chłopiec przechodził pod opiekę
ojca, który stawał się jego wychowawcą i
nauczycielem. Matka natomiast zajmowała się
wychowywaniem córek ucząc je gospodarstwa
domowego, przędzenia, szycia i czasami muzyki.
Zgodnie z obowiązującą tradycją ojciec był
odpowiedzialny za wykształcenie synów –
obejmowało ono całokształt wiadomości
niezbędnych w owych czasach w życiu
prywatnym, publicznym i w czasie pełnienia
służby wojskowej.
 Szkółki te mieściły się na rynku lub przy
innych placach, na gankach i altanach
osłoniętych jedynie przed żarem słońca, bez
ścian i jakichkolwiek urządzeń. Uczniowie
siedzieli na podłodze trzymając na kolanach
tabliczki.
Nauczyciel – litterator, paedagogus
Uczeń – discipulus

Na powitanie: SALVE!
Na pożegnanie: VALE!
Obowiązki ucznia

- Mane surgĕre
Rano wstać
- Statim induĕre
Zaraz ubrać się
- Manus lavare
Umyć ręce
- Crines ornare
Ułożyć włosy
- Deum adorare
Pomodlić się
- Scholam frequentare
Iść do szkoły
- Diligenter auscultare
Uważnie słuchać
- Auditum ruminare
Wysłuchane przyswajać
 PRZEDMIOTY W SZKOLE
 czytanie i pisanie
 arytmetyka
 opowiadania z dziejów Rzymu
 deklamacja ballad, naukę
pieśni patriotycznych
 lektura prawa XII tablic.
 Nauką na pamięć!

Czasownik „być” w
czasie teraźniejszym
indicat. praes.
l.poj. l. mn.
1.sum 1. sumus
2. es 2. estis
3. est 3. sunt
Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt
Belgae, aliam Aquitani, tertiam qui ipsorum lingua Celtae,
nostra Galli appellantur.
Hi omnes lingua, institutis, legibus inter se differunt. Gallos
ab Aquitanis Garumna flumen, a Belgis Matrona et Sequana
dividit. Horum omnium fortissimi sunt Belgae, propterea
quod a cultu atque humanitate provinciae longissime
absunt, minimeque ad eos mercatores saepe commeant
atque ea quae ad effeminandos animos pertinent important,
proximique sunt Germanis, qui trans Rhenum incolunt,
quibuscum continenter bellum gerunt. Qua de causa Helvetii
quoque reliquos Gallos virtute praecedunt, quod fere
cotidianis proeliis cum Germanis contendunt, cum aut suis
finibus eos prohibent aut ipsi in eorum finibus bellum
gerunt.
 Całą Galię można podzielić na trzy części. Jedną z
nich zamieszkują Belgowie, drugą - Akwitanowie, zaś
trzecią ci, którzy sami nazywają się Celtami, a my
nazywamy ich Galami.

 Plemiona te różnią się pomiędzy sobą językiem,

tradycją i prawem. Galowie są oddzieleni od
Akwitanów Garonną, a od Belgów Matroną i Sekwaną.
Najwaleczniejsi są z nich Belgowie, najbardziej
oddaleni od cywilizacji i ludności prowincji, rzadko
odwiedzani przez kupców, przywożących towary
doprowadzające do zniewieścienia umysłów. Co
ważne, toczą oni niekończące się wojny ze swoimi
sąsiadami - Germanami. Podobnie dzielni co
Belgowie są Helwetowie, ponieważ każdego dnia
toczą oni walki z Germanami, albo broniąc swoich
granic lub plądrując tereny przygraniczne.
 POMOCE W UCZENIU
 pisania uczył literator na tabliczkach
woskowych, gdy uczniowie nabrali już
wprawy używali do pisania skrawków
pergaminu!

 Działań arytmetycznych uczył przy pomocy

palców, kamyków, a w stadium późniejszym –
przez wypisywanie działań na tabliczkach
woskowych.
Tabellae ceratae – tabliczka
woskowa
Stilus – rylec
Papirus
Pióro
Kałamarz
 NAUCZANIE I KARY FIZYCZNE – nauczanie w
szkole elementarnej odbywało się przeważnie
metodą pamięciową – uczniowie powtarzali
głośno litery i sylaby dyktowane przez
nauczyciela. Przy tego rodzaju nauczaniu
kary fizyczne należały do często stosowanych
środków pedagogicznych – rózgi i różnego
rodzaju rzemienie były symbolem
wychowania.
 PLAN LEKCJI
 nauka rozpoczynała się we wczesnych
godzinach rannych, a trwały do nocy z krótką
przerwą na obiad w południe. Nauczyciel nie
zadawał zadań do domu. Liczne uroczystości
publiczne i religijne dawały dzieciom dużo
dni wolnych od zajęć. Dłuższe przerwy
odbywały się w czasie najgorętszych dni lata,
żniw i winobrania.
 Uczono się 7 dni w tygodniu! Poza świętami.
 RÓWNOUPRAWNIENIE – charakterystyczną
cechą rzymskich szkół elementarnych było
kształcenie zarówno dziewcząt, jak i
chłopców.
Odgrywamy scenkę ze szkoły
LAMPRISKOS – nauczyciel
KOTTALOS – uczeń
METROTIME – mama ucznia

Euthios, Filos, Kokkalos – słudzy, osoby nieme

12– wyślę na Librusa
 amor vincit omnia - miłość wszystko
zwycięża
 ave, Caesar, morituri te salutant - witaj,
Cezarze, mający umrzeć cię pozdrawiają
 carpe diem - korzystaj z każdego dnia
 cogito, ergo sum - myślę, więc jestem
 errare humanum est - błądzić jest rzeczą
ludzką
 festina lente - spiesz się powoli
 gloria victis - chwała zwyciężonym
 historia magistra vitae - historia nauczycielką
życia
 homo homini lupus est - człowiek
człowiekowi jest wilkiem
 labor omnia vincit - praca wszystko
przezwycięża
 per aspera ad astra - przez ciernie do gwiazd
 sapere aude - odważ się być mądrym