1

ALTZAIRUAREN FABRIKAZIOA
SARRERA
LABE GARAIA
Lehengaiak.
Labe garaiaren zatiak
Prozesua labe garaiean
ALTZAIRUGINTZA
Prozedimentu klasikoa.
Oxigenodun bihurgailua.
Labe elektrikoa.
BIGARREN METALURGIA
ALTZAIRUAREN SOLIDOTZEA
Colada en molde
Colada en lingote
Colada continua
INFLUENCIA DE DIVERSOS ELEMENTOS SOBRE EL ACERO

2
 SARRERA-DEFINIZIOAK

SIDERURGÍA: Altzairua lortzeko zientzia.

Siderurgía Integrala: Meatik altzairua lortu.
Altzairugintza elektrikoa / trinkoa: Txatarratik altzairua lortu.

Aleazioa: Metal batzuen konbinaketa izanik konbinaketa honek izaera

metalikoa (ez kobalentea, ez ionikoa)
Altzairua: Fe y C aleazioa (%2 baino karbono portzentai txikiagoa).
Burdinurtua: Fe y C aleazioa (%2-%6,67 karbono portzentaia)
Arrabioa: Fe y C aleazioa (%4-5 karbono portzentaia)

3
SARRERA-DEFINIZIOAK

Altzairuaren fabrikazioa, bi metodoen bitartez

egiten da (1. irudia):
•Labe garaiko oxigenodun bihurgailu basikoan
(OBB) ("Basic Oxygen Converter" (BOF))
•Arku elektrikodun labean (AEL) (“Electrical
Arc Furnace” (EAF))

Altzairu-galdaren isurketa egin aurretik, altzairua

zalian fin daiteke horretarako prozesu batzuek
burututa, beti ere, izan behar dituen espezifikazioen,
duen desoxidazio-egoeraren, inklusio-edukiaren eta
dituen fosforo, sufre, nitrogeno eta hidrogeno
kopuruen arabera.

Aldi berean, altzairuak dituen elementuen edukiak ere

doi daitezke, hala nola, karbono-edukia,
manganesoarena eta mikroalezioetakoak diren beste
batzuena: niobioarena, banadioarena eta titanioarena.
Prozesuaren atal horri, altzairuaren bigarren mailako
fabrikazio edo zalian egindako altzairu-fabrikazio
deitzen zaio.

4
 LABE GARAIA

LEHENGAIAK: KARGA BANAKETA LABE GARAIAN

Magnetita Fe3O4 (gris, beltza), Hematites Fe2O3 (gorria, beltza)

Oxidoak Limonitas Fe2O3 nH2O (Grisa, marroia)
BURDINGAIA

karbonatoak Siderita Fe CO3 Pirita SFe2

Erregaia: Proporcciona el calor necsario para la fusión

Erreduzitzailea: Mearen erreduzio zuzena eta zeharkakoa.
Cok Euskarri fisikoa: Permite la permeabilidad del flujo gaseoso, carburante del arrabio.
Desiragarria: Errauts kopuru baxua, hezetasuna, eta S.
Garrantzitsua: dentsitatea, porositatea, granulometría (~ 20-75 mm artean)

Zepa azidoa: SiO2-- Urtugarri basikoa Al2O3, MgO, CaO

Urtugarriak Zepa basikoa MgO, CaO----Urtugarri azidoa SiO2
Zepa neutroa-------- Urtugarri neutroa CrO

Aire beroa.
Airea
Hidrokarburoak: Gas erreduzitzaileak (CO y H2)
5
 Sinterizazio planta

Burdin mea

Karea Labe garaietako lehengaia

Kokea

Garraiatzaile higikor batean sartu eta labe garaietara

eramaten da

6
 LABE GARAIA

LABE GARAIA

7
 LABE GARAIA

Labe garaiaren zatiak:

Tragante: Materialen karga eta gasen irteera.
Cuba: Kono enborraren itxura duena (2/3 altuerana).
Vientre: Labearen azpiko zatia, zilindrikoa, kuba etalajearekin
banatzen duena.
Etalaje: Kono enborraren itxura duena karburazio eremua eta
aire beroaren sarrera
Crisol: Labearen azpiko eremu zilindrikoa metal urtuaren
40 m ontzia.
Toberas: Aire beroaren sarrera
Bigoteras: Krisolen gainealdean egonik zeparen irteerako
prozesua egiten da.
Piqueras: Krisolen beheraldean egonik arrabioaren irteerako
eremua da.

10000 t/día 8
14 m
 LABE GARAIA

TRAGANTE

Cintas transportadoras

Tragante
Hermetikoki itxita egon behar du.
Camp
sup.

Campana
inferior Canaleta 9
 LABE GARAIA
CUBA Material erregaitzez estalitako eremua (1 m)

Kubaren goiko aldea 800-950 ºC

• Materialeen beroketa eta lehorketa.
• Erredukzio erreakzioak:

- Hematites a magnetita 3Fe2O3 + CO 2Fe3O4 + CO2

- Magnetita - Wustita Fe3O4 + CO 3FeO + CO2

ISOTERMA

Kubaren azpiko aldea 950 ºC

• Hozberoa cte a 950ºC

•ISOTERMA
•Oxidoen 1. erredukzioa de Fe (magnetita a Wustita)
•Fe lehenengo sorrera FeO + CO Fe + CO2

Karga guztia nahastu gabe beheruntz doa. 10

 LABE GARAIA
VIENTRE-SABELA
Zona mas ancha 1 a 1.5 m altura
Eraldaketa handiak 1450 ºC
•Wustita-ren amaierako erredukzioa FeO + CO Fe + CO2
Exotérmika
• Urtu aurretiko Fe.
• Erredukzio zuzena FeO + C Fe + CO Endotérmika

•Cok-aren oxidazioa . Aporte energético Exotermica C + O2 2 CO

ISOTERMA

•Tª 1450ºC Toberen inguruan zamaren urtuketa

Fusio eremua
• Fe + C, Tª fusión jaitsi araziz, urtze Tª 1450ºC.
• Ezpurutasunen erredukzioa
SiO2 + FeO FeSiO3
SiO2 + MnO MnSiO3
SiO2 + 2CaO CaSiO4

Minerala biguntzen da, eta COK-ak eusten du karga oraindik 11

 LABE GARAIA
ETALAJEAK

Eraldaketa handiak 1900 ºC

•Material erregaitza: Al2O3 portzentai altua

•Aire beroaren sarrera (hidrokarburoen nahasketa, O garbia
•Urtuketa eta arrabioaren sorrera.
•Cok-aren oxidazio totala.
C + O2 CO2 + 94.2 kcal
•Osagabeko konbustioa

2 C + O2 2CO + 26.6 kcal

•FeC3
3 Fe + 2CO FeC3 + CO2

12
LABE GARAIA

13
 LABE GARAIA

ATALAK

• Alearen eremua

• Kohesio eremua

•Tantaketa eremua

•Cok-aren eremua

•Geziaren eremua

14
 LABE GARAIA

CRISOL

•Material erregaitza: Grafitoa refrigeratua.

•Zepa eta arrabioaren banaketa

PIQUERA
• Krisolaren hondoan: ARRABIOA.
•Material erregaitza: Korindoia.

ARRABIOA
15
 LABE GARAIA

Pb: Dentsitate handia duenez krisolaren hondora.

Zn: Hegazkortu (volatilizar) egiten da
Cr, Ni, Cu, P: Erreduzituta arrabioan gelditzen dira.
SiO2, Al2O3, MgO: Ez dira erreduzitzen eta zepan amaitzen dute.
S: Kontuz ibili beharreko elementua
SO2 +2C S + 2CO

Fe

SFe Arrabioan amaitzen du eta zaila izaten da kentzea

16
 LABE GARAIA

LABE GARAIA DESULFURAKETA ALTZAIRUGINTZA

P y S Jatorria Cok. SFe, SMn, arrabioan disolbagarriak,

ARRABIOA Helburua SCa zepan.
Kaltegarria-hauskortasuna

`Torpedo´-etan egiten den eragiketa bat da. ½ S garbitzen da ( %0.08 -% 0.04-0.05 -ra)

¿Nola? • Sodio Karbonatoa: Na2CO3

• Magnesio:Oso erreaktiboa, desulfuratzale indartsua
• Karea: CaO FeS + CaO FeO + CaS

arrabio Zepa
• Kaltzio karburoa CaC2

Arrabioan eta txatarren dauden ezpurutasunen garbiketa eta

ALTZAIRUGINTZA altzairuaren propietatean parte hartzen duten aleatzaile
elementuen kontrola. 17
 Altzairugintza

LEHENGAIAK:

ARRABIO Konposizioa: Fe 93.5 %, C, 4%, Si 1%, Mn 1%, P 0.45%, S 0.05%

20% Txatarra Berziklapena. Konposizioa Fe 99%.

Urtugarriak Zeparen bitartez lortu karbono, fosforo eta sufre gehigarriak kentzeko.
Erabiliena: Karea

Ferroaleazioak Aleazioa Fe < 20%. (aleatzailea y desoxidatzailea)

Airea: %20O2 y %70 N.

Oxigeno garbia 99%.
Gasak Mezclas de diversa composición (oxígeno, vapor de agua, gas carbónico)
Misión: Oxidar a los elementos que acopañan al Fe

18
 Altzairugintza

•Oxígeno bihurgailua ~ 1950 •Oxigeno txorrotada. Oxidazio prozesu bortitza.

Lanza •Purutasun handiko oxigenoaren bitarez karbonoa oxidatzen da
CO eta CO2 sortuz eta ke bezala bihurtuz.

•Zepa disolbatzen diren beste oxidoak ere lortzen dira

Kearen •Zaliaren hondoko material porotsuen bitartez gas inerte
bilketa
batzun barneratzen dira (Ar, N2), saldaren irabiaketa lortuz.
•Normalean zepa basikoak erabiltzen dira, eta barruko estalkia ere
Zalia
basikoa da (dolomitazko edo magnesitazko geruza erregogorra)

•O2 hornitzen du saldaren gainetik 50-200 mm-ko distantzi batera

eta txorrotadak daraman presioa zeparen geruza puskatu eta likidoan
Porotsua sartzen da. Prozesu hau gutxi-gorabehera 20 min-koa izaten da.
Gas Inertea

• Espektometroa: Laginak hartu eta analisia egin.

19
 Altzairugintza

• Oxigeno bidez altzairua fabrikatzeko prozesua ( 150 tona iraupena ~1ordu)

1. Txatarra 2. Arrabioa •Txatarra gehitzearekin erreakzioa hoztu.

• Erreakzioa oso exotermikoa da..
1380 ºC
•Oxigeno txorrotada posizio bertikalean.

• Altzairuak C (0.015-0.04 %)
• As, Zn, Pb, lurrintzen da.

3. Txorrotada 15 min 4. Altzairua ustu 5. Zepa ustu

1º.Oxidazioa. Si. SiO2 zepara
2º Oxidazioa Fe,
Deskarburazio gorakorra. Mn,
C eta P fintzea
3º Deskarburazio beherakorra.
Karbono portzentaia asko merrizten denean
Metalaren oxidazioa.
oxigenoa metala oxidatze hasyen da. Hau da
Eremu itxia 20
prozesua eteteko unea
Ferroaleaciones o esponja de hierro: Aspecto esponjoso. Materiales compuestos
ricos en Fe. Contenido Fe < 20%, resto elementos superiores a:
Ajuste composición del acero o alearlo, desoxidarlo, etc…
Ferromanganeso, Ferrosilicio, Ferrocromo, Ferroniobio,
Ferrovanadio, etc…

Ferroaleaciones %C %Mn %Si

Ferromanganeso 7 80 0.5 Se añaden generalmente en la cuchara de
Silicomanganeso 1.25 70 20 acero a la salida del convertidor
Ferrosilicio 0.5 0.1 90

21
 Altzairugintza

• Labe elektrikoa ALTZAIRUGINTZA TRINKOA

Lehengaiak: Txatarra eta ferroaleazioak

Energi elektrikoa eta ez kimikoa. 22
 Altzairugintza

• Labe elektrikoak Fusión : 1h

Induziozko labeak: Labea korrontedun bobina batez inguraturik dago.
Arku bidezko labeak: Karga eta elektrodoen artean arku elektriko baten bitartez urtzen da
1. Karga: Txatarra

2. Karea
3. Finketa
2.1 Oxidazioa: Oxigenoaren sarrera Si, P, Mn, galdatik kentzeko oxidoak sortuz eta
zeparen bitartez kenduz. Karbonoa CO bihurtuaz deskarburazioa.
2.2 Erredukzioa: O eta S kendu. Karea
2.3. Amaierako doiketa: Ferroaleazioak erabiliz lortzen da amaierako doiketa.

23
 Altzairugintza

• LE abantailak

Merkeagoa
Lehengaia: Txatarra
Labea airetik babestuua dago . Atmosfera erreduzitzailea.
Desulfurazio altuak lortzen dira.
kalitate handiko karbono-altzairuak eta altzairu aleatuak fabrikatzen ditu.
Txatarra-karga urtu ondoren, lehenengo zepa oxidatzaileak, P eta Si deuseztatzen
ditu eta karbonoa nahi den proportziora murrizten du. Lehenengo zepa hori kendu
ondoren, bigarren zepa erreduzitzaile basikoa sortzen da sufre- eta oxigeno-edukiak
murrizteko eta altzairuaren konposizioa, burdin aleaziozko gehikuntzak eginez
doitzen da.
Ke gutxiago.

• LE desabantailak

Txatarraren menpe.
“segada-elementu” diren kobrea, nikela eta eztainua bezalako elementu kaltegarriak
24
 Altzairugintza

• Oxigenozko bihurgailu eta Labe elektrikoaren arteko konparaketa

OB LE

Energía: Soplado O, Reacc. Ox Elektrizitatea

Lehengaia: Arrabio 80% (lik) eta txatarra 20% 70 % Txatarra, 30% ferroaleazioak

Emaitzak: Karbono gutxiko altzairuak Aceros aleados (menor capacidad)

S altuko altzairuak S portzentai txikiagoak

N eta H portzentai altuagoak

25
 BIGARREN MAILAKO METALURGIA

Behar-beharrezkoa izaten da karbono-, fosforo-, sufre-, nitrogeno-,

hidrogeno- eta oxigeno-edukien kontrol-maila handia izatea.
materialaren propietateetaan garrantzia: konformagarritasuna, erresistentzia,
zailtasuna, soldagarritasuna, eta korrosioaren aurkako portaera.

•Fintzea eta desoxidatzea.

HELBURUAK

•Desoxidazioko ekoizkinak kentzea (Mn0, SiO2 , Al2 O3 )

•Oso maila txikietarainoko sulfuro-galera (< %0,008 baino)
•Altzairuaren osagaiak homogenotzea.
•Galda-tenperaturaren doikuntza, behar baldin bada berriro berotuz (zalidun labea)
•Hutsetako tratamendua emanez hidrogenoa oso eduki txikietaraino kentzea.

26
 BIGARREN MAILAKO METALURGIA

FINKETA

Finketaren helburu nagusiak: S kopuruak murriztu eta oxidoak garbitu.

desoxidatzaile-ahalmenaren behetik gorako ordenan jarritako ondorengo
elementuek egin dezakete: karbonoak, manganesoak, silizioak, aluminioak eta
titanioak. Erabilienak ordea, silizioa eta aluminioa dira

Finkatze prozesuak

•Argon edo erreaktibo injekzio bitartez

•Zalidun labea.
•Hutseango tratamendua

27
 BIGARREN MAILAKO METALURGIA

1. Argon gasaren eta/edo erreaktibo-injekzio bidez (CaSi, eta/edo karea oinarri duten
urtugarriak erabiliz) egindako nahasketarekin, ondorengoa lortzen da:

• Altzairuaren osagai eta tenperatura homogeneoak.

• Desoxidatze-prozesutik ateratzeko ekoizkinak desegitea.
• Aluminioz baretutako altzairu-moten sulfuro-gabetzea (desulfurazioa).
• Sulfuro-inklusioen formen kontrola.

28
argon
 BIGARREN MAILAKO METALURGIA

2. Zalidun labea.
Galda argonaren edo indukziozko nahasketa-ekipo baten bidez nahasteak eta
arku elektriko bidez berotzeak (potentzia elektriko txikia, forma berezikoa eta
200 KVA/t-koa), ondorengo hauek egiteko aukera ematen dute:

•Tratamendu-denboraldi luzeak.
•Burdin aleaziozko gehikuntza
handiak.
•Tratamendua baldintzarik
egokienetan luzaro egiteagatik
desoxidazio-ekoizkinen
desegite-maila handia.
•Altzairuaren osagai eta
tenperatura homogeneoak.
•Sulfuro-galera (desulfurazioa)
argon bidez nahaste indartsua
egiten bada.

29
 BIGARREN MAILAKO METALURGIA

2. Zalidun labea.
Galda argonaren edo indukziozko nahasketa-ekipo baten bidez nahasteak eta
arku elektriko bidez berotzeak (potentzia elektriko txikia, forma berezikoa eta
200 KVA/t-koa), ondorengo hauek egiteko aukera ematen dute:

•Tratamendu-denboraldi luzeak.
•Burdin aleaziozko gehikuntza
handiak.
•Tratamendua baldintzarik
egokienetan luzaro egiteagatik
desoxidazio-ekoizkinen
desegite-maila handia.
•Altzairuaren osagai eta
tenperatura homogeneoak.
•Sulfuro-galera (desulfurazioa)
argon bidez nahaste indartsua
egiten bada.

30
 BIGARREN MAILAKO METALURGIA

3. Hutseango tratamendua:

1-Presio bajuetan oxigenoa erraz kentzen da CO sortuz eta gas

bezala. Baita ere errazten da inklusio ez metalikoen sorrera eta

zeparatzea.
2-H2 y N2. desagertzen dira
3-Gas inerte baten bitartez saldaren nahasketa hona lortzen da.
Homogeneizazioa.
•Astindu arina: Inklusioak zeparatu.
•Astindu bortitza: Gasgabetzea (N2,H2..) eta sulfuro-gabetzea
31
 BIGARREN MAILAKO METALURGIA

3. Hutseango tratamendua:

Hutseango tratamenduaren bitartez, ondorengoak lortzen

dira:
•Hidrogeno-kopurua milioiko 2 parte baino gutxiago
izateraino murriztea.
•Altzairuaren karbono-galtze edo deskarburazio handia, 30
pm (parte milioiko) baino gutxiago izateraino, oxigenoa
lantza bidez (RH-OB) putz egiten denean.
•Hutseango aleazioa.
•Altzairuaren konposizio homogeneoa,
desoxidazio-ekoizkinen garbitasun-maila handiarekin.

32
 BIGARREN MAILAKO METALURGIA

3. Hutseango tratamendua
Desgasificación chorro de colada

Galda isuri hutsunea lortu dugun zaliaren barruan.

Finkatze prozesua

Hutsunearen eraginez galda txorrotada –pulberizatu?

Abantailak:
Gasik-gabeko altzairua ez da atmosferarekin kontaktuan
jartzen.

Desabantailak:
Prozesuko epe luzeak.
Galdaren hozketa.

33
 BIGARREN MAILAKO METALURGIA

3. Hutseango tratamendua
Cuchara en cámara de vacío

Galdaren nahastea argoi edo korronte

elektromagnetikoen bitartez.-Desgasifikazioa
Finkatze prozesua

Beroaren mantenua arku elektrikoaren bitartez

Desabantailak:
Epe luzeak LE edo OB datorren likidoa sartzen
denetik materiala finkatuta isuritzeko prest dagoen
arte.

34
 BIGARREN MAILAKO METALURGIA

3. Hutseango tratamendua
Cuchara en cámara de vacío
Hutsunea
Elektrodoak
Procesos de afino

gas inertea

ASEA-SKF prozesua VAD prozesua

Hutsunea+beroketa+nahasketa(Ar) Hutsunea+beroketa+nahasketa(Ar)

35
 BIGARREN MAILAKO METALURGIA

3. Hutseango tratamendua
Desgasificación por recirculación RH (Ruhrstahl-Heraeus) prozesua
Likidoa etengabe igaro arazten da hutsuneko
Cámara
Vacío kamara batetik.
Procesos de afino

Cámara RH-OB

Deskarburazio handiak lortzen dira oxigenoa gehituaz

Calor Adición
Altziru erdoilgaitzak
Ar, O2

Ar
Gas batzuen lurrinketa ere sortzen da As, Cu, Pb.

Proceso RH-OB 36
 SOLDIFICACIÓN DEL ACERO

ISURKETA ETA SOLIDOTZEA

37
 SOLDIFICACIÓN DEL ACERO

ISURKETA ETA SOLIDOTZEA

• metalen dentsitatea handitu egiten da eta horrek uzkurdurak

sortzen ditu.
• Erreakzio horrek metal urtuz betetako piezaren barruko
aldean hutsunea sorrarazten du. (isurketa jarraian ez)
• Lingoteetara betetzera bideratutako isurketaren kasuan,
moldearen goiko aldean metal likidozko galda-gune egokia
iraunarazi egin behar da material exotermikozko (mazarota
beroaren bidezko) hornikuntza egiteko.
• Elementu disolbagarri batzuek egoera solidoan, likidoan
baino askoz ere disolbagarriagoak izateak dakarren
bereizketa edo segregazioa da

38
 SOLDIFICACIÓN DEL ACERO

ISURKETA TEKNOLOGIAK

Lingote-ontzietara
egindako isurketak

•Solidotzea
•Lingoteen pisuak eta ebakidurak, ijezteko
makina nagusiaren ahalmenaren arabera
finkatzen dira.
•Lingote-ontzitik atera termodifusioko
labea. Ijezketa.

39
• Efervescentes • Erdi baretuak • Erabat baretuak
0.01-0.02 % O O < 0.003 %
Si bakarrik Al+Si
CO porositatea Mazarota goiko aldean (%12)
Porositate a lehenengo
ijezketan deuseztatzen dira

40
 Isurketa jarraikia
Isurketa-teknologia nagusi bihurtu da eta ondorengo
arrazoiengatik bihurtu ere:
•Ekoizkinaren hobekuntza
•Energiaren kontserbazioa (erdilandutako
ekoizkinen zuzeneko fabrikazioa)
•Eskulan-aurrezkia.

41