KËRKESA DHE

OFERTA
As. Mic Ukaj
 KËRKESA
Kërkesa përfaqëson sasitë e një produkti që blerësit janë
njëkohësisht të gatshëm dhe në gjendje të blejnë me
çmime të ndryshme të mundshme gjatë një periudhe të
dhënë kohe (ditë, javë, muaj, etj).
Kërkesa përfaqëson një seri kombinimesh të çmimit dhe
sasisë.
Ndërsa termi sasi e kërkuar përfaqëson sasinë që
konsumatorët do të blejnë me një çmim të caktuar gjatë
një periudhe të dhënë kohe.
 Kërkesa për grurë
Situata Nivelet e kërkesës për grurë

(1) (2)
Çmimi Sasia e kërkuar
(00/€/kv) (000/kv/muaj)
A 5 9

B 4 10

C 3 12

D 2 15

E 1 20
 Kurba e kërkesës

5 A
4 B
3 C
D D`
2
E D
1
D``
5 9,10 12 15 20 Q
Ndryshimi në kërkesë dhe në sasinë e kërkuar
► I pari nënkupton një zhvendosje të kurbës së kërkesës,
► ndërsa i dyti ndryshimin në sasinë e kërkuar kur ndryshon
vetëm çmimi i produktit.
► Në qoftë se blerësit blejnë më shumë vetëm sepse ulet
çmimi , atëherë kemi një rritje të sasisë së kërkuar.
► Por në qoftë se blerësit blejnë më shumë për çdo çmim të
mundshëm, atëhere kemi një rritje në kërkesë.
Faktorë që ndikojnë te kërkesa(në zhvendosjen
e saj ) janë:

► të ardhurat e konsumatorëve,
► çmimet e mallrave të lidhur (zëvendësues dhe
plotësues)
► pritjet e konsumatorëve lidhur me të
ardhurat, çmimet
► numri i konsumatorëve
► shijet dhe preferencat e konsumatorëve
 Të ardhurat e konsumatorëve
Duke u bazuar në lidhjen që ekziston midis ndryshimit të të
ardhurave dhe kërkesës për një të mirë, në Ekonomiks
njihen dy lloje të mirash

► Të mira normale - janë ato të mira për të cilat kërkesa

ndryshon në të njëjtin drejtim me ndryshimin e të
ardhurave. D.m.th një rritje e të ardhurave rrit kërkesën,
dhe e kundërta.

► Të mira inferiore - janë ato të mira për të cilat kërkesa

ndryshon në drejtim të kundërt me ndryshimin e të
ardhurave. Mallrat me cilësi më të ulët janë të mira
inferiore.
 Oferta
Oferta përfaqëson sasitë e një produkti që shitësit janë të
gatshëm dhe në gjendje të ofrojnë për shitje me çmime të
ndryshme gjatë një periudhe të caktuar kohe, kur faktorët
e tjerë nuk ndryshojnë.
Oferta paraqet një lidhje pozitive në mes çmimit dhe sasisë së
mallit të ofruar.
Kjo lidhje në mes sasisë së ofruar dhe çmimit shprehet nga
ligji i ofertës, sipas të cilit, shitësit do të ofrojnë një sasi
më të madhe të produktit për shitje kur çmimet rriten dhe
e kundërta.
 Tabela 2.2: Oferta e grurit

Situata Nivelet e ofertës për grurë

Çmimet e Sasia e ofruar nga

mundshme shitësit
(00/€/kv) (000/kv/muaj)
A 5 15

B 4 14

C 3 12

D 2 7

E 1 0
Figura 2.1: Kurba e ofertës
P
S
S`
A
5
B
4
C
3
D
2
E
1

5 10 15 20 Q
 Dallimin në mes ndryshimit në sasin e ofruar dhe
ndryshimit në ofertë.
► Ndryshimi në sasinë e ofruar pasqyrohet në ndryshimin e
kombinimit sasi – çmim në të njëjten kurbë oferte.
► Ndërkaq, ndryshimi i ofertës pasqyrohet nëprmjet
zhvendosjes së kurbës së ofertës.
► Si përfundim mund të theksojmë se nëse shitësit ofrojnë
më shumë për shkak të rritjes së çmimit të produktit,
themi se kemi një rritje në sasinë e ofruar dhe kemi levizje
përgjatë kurbës së ofertës.
► Ndërsa në qoftë se shitësit ofrojnë më shumë për çdo
çmim të mundshëm, themi se kemi një rritje në ofertë, për
rrjedhojë kemi zhvendosjen e kurbës së ofertës.
 Faktorët që ndikojnë tek oferta (në
zhvendosjen e saj) janë:

► Çmimet e fakorëve të prodhimit (burimeve),

► Teknologjia,
► Çmimet e mallrave të lidhura,
► Pritjet e ofruesve,
► Numri i ofruesve.
 III. EKKUILIBRI I TREGUT

► Ekuilibri i tregut paraqet një gjendje të tillë, në të

cilën si blerësit ashtu edhe shitësit nuk kanë
nevojë ta ndryshojnë sjelljen e tyre.
► Në kushtet e ekuilibrit nuk ka as ofertë dhe as
kërkesë të tepërt.
► Sasia e ofruar dhe ajo e kërkuar janë të barabarta.

► Pra,ekuilibri i tregut arrihet atëherë kur oferta

është e barabart me kërkesën.
 Ekuilibri i tregut
Situata Nivelet e kërkesës dhe ofertës së grurit

Çmimet e Sasia e Sasia e ofruar Ndikimi

mundshme kërkuar (000/kv/m mbi
(00/€/kv) (000 kv) uaj) çmimin

(1) (2) (3) (4)

A 5 9 15 Ulje

B 4 10 14 Ulje

C 3 12 12 -

D 2 15 7 Ngritje

E 1 20 0 Ngritje
 Ekuilibri i tregut

P
S
Tepricë
5
4
E
3
2 D
Mungesë
1
5 10 15 20 Q
Ekuilibrit i përgjigjet një çmim që quhet çmim
i ekuilibrit.

► Çmimi i ekuilibrit përfaqëson çmimin, për të cilin

sasia e ofruar dhe ajo e kërkuar janë të barabarta.

► Për nivele çmimesh më të ulëta se çmimi i

ekuilibrit sasia e kërkuar e tejkalon sasinë e ofruar
duke krijuar mungesë e cila bën presion për rritjen
e çmimit derisa të arrihet çmimi i ekuilibrit dhe të
eliminohet kjo mungesë.
► Përnivele çmimesh më të larta se çmimi i
ekuilibrit sasia e ofruar e tejkalon sasinë e
kërkuar duke krijuar tepricë e cila bën
presion për uljen e çmimit derisa te arrihet
çmimi i ekuilibrit.
► Ështëe kuptueshme që ndryshimi i faktorëve që
ndikojnë te kërkesa apo oferta do të pasqyrohej
në ndryshimin e sasisë dhe çmimit të ekuilibrit në
tregun e një të mire apo shërbimi.
► Këtë mund ta shohim përmes paraqitjeve grafike
në vijim:
 Zhvendosja e ofertës Zhvendosja e kërkesës

P P S
S` S
S``

E`
E` E
E E``
E`` D`
D D
D``

Q Q
► Nërealitetin ekonomik janë të zakonshme situata
më të ndërlikuara se ato të paraqitura më lartë, ku
ndryshimet mund të jenë të njëkohshme dhe në
drejtime të njëjta apo të kundërta si për kërkesën
ashtu edhe për ofertën.

►I analizojmë të gjitha rastet e mundshme të

zhvendosjes së njëkohshme të kërkesës dhe
ofertës, duke u bazuar në Tabelën 2.4 dhe në
figurën 2.6. Sqarojmë fillimisht se çka shprehin
pozicionet e tabelave 2.4:
Rasti Kërkesa Oferta Sasia Çmimi
1 ↗ ↗ ↗ ?
a ↗+ ↗ ↗ ↗
b ↗ ↗+ ↗ ↘
c ↗++ ↗++ ↗ -
2 ↘ ↘ ↘ ?
a ↘+ ↘ ↘ ↘
b ↘ ↘+ ↘ ↗
c ↘++ ↘++ ↘ -
3 ↗ ↘ ? ↗
a ↗+ ↘ ↗ ↗
b ↗ ↘+ ↘ ↗
c ↗+ ↘+ - ↗
4 ↘ ↗ ? ↘
a ↘+ ↗ ↘ ↘
b ↘ ↗+ ↗ ↘
+
Zhvendosja e njëkohshme e kurbave

P P
S S``
S` S`
S``
p` E` E``
S
p``
E
p* E p* E`
D
p`` E`` p`
D` D``
D``
D D`
A) q* q` q`` Q B) q`q`` q* Q
► Nga analiza e deritanishme del se burimet e
pamjaftueshme të të mirave racionohen midis
përdoruesve të tyre dhe kjo bëhet përmes
mekanizmit të tregut.
► Praështë pikërisht mekanizmi i tregut ai që
koordinon vendimet e shitësve dhe blerësve të
pavarur, duke u dhënë përgjigjie tre pyetjeve
bazë:
► Për kë të prodhohen të mirat, vendoset
pjesërisht nga aftësia për të paguar.
► Çfar të prodhohet, zgjidhet pjesërisht në
mënyrë të ngjashme. Rritja e çmimit të një të mire
shërben si shkak për një ofertë më të madhe.
► Si të prodhohet, zgjidhet pjesërisht në mënyrë
të ngjashme, sepse një çmim i lartë i të mirës bën
që prodhuesit të sigurojnë teknologji sa më të
përparuar dhe kushte sa më efiçiente.
 III. DISEKUILIBRI

► Disekuilibri paraqet atë gjendje tregu në të

cilën sasia e kërkuar nuk është e barabartë
me sasinë e ofruar.

► Me analizën e disekuilibrit merret teoria e

kërkimit.
► Në themel të kësaj teorie qëndron informacioni jo i
plotë, pra paaftësia e agjentëve ekonomik për të
parashikuar saktë prodhimin e të mirave nga njëra
anë dhe kërkesën për këto të mira nga ana tjetër.

► Pra teoria e kërkimit paraqet nevojën e subjekteve

ekonomike që të kërkojnë dhe të perfeksionojnë
parashikimet për çmimet dhe sasitë për të cilat
tregu shkon në ekuilibër.
► Në kohëzgjatjen e disekuilibrit ndikojnë specifikat e tregut.

► Në tregjet plotësisht konkurrencialë ekuilibri arrihet shumë

shpejt.
► Në strukturat tregtare të konkurrencës jo të plotë rivendosja
e ekuilibrit është shumë më e vështirë.
► Mirëpo në zgjatjen e disekuilibrit, krahas informacionit jo të
plotë, ndikojnë edhe rrethana të tilla, si: (1) imponimi nga
qeveria; (2) mosrealizimi i planeve të prodhimit; (3)
gjendjet e një ekuilibri të paqëndrueshëm.
Ndikimi i një takse në mekanizmin
konkurrencial

P
S`
S
E`
E

5 10 15 20 Q
q` q*
► Lind pyetja kush e paguan taksën? Pjesërisht e paguan
prodhuesi, pasi ai në vend të 300€ kv që merrte më parë,
pas vendosjes së taksës do të marrë 365-100=265€ për kv.

► Pra, prodhuesi paguan 35€/kv. Ndërsa konsumatorët, në

vend të 300€ që paguanin më parë për një kv grurë tani
duhet të paguajnë 365€.

► Pra, ata paguajnë 65€/kv taksë. Si përfundim 2/3 e taksës

e paguajnë konsumatorët dhe 1/3 prodhuesit.
 Çmimet tavan dhe çmimet dysheme

► Çmimi tavan është çmim më i ulët se çmimi i

tregut të cilin e cakton qeveria dhe nuk
mund të rritet nga agjentët ekonomik.
 Çmimet tavan

P
D S

700
E
400

100 B qera maksimale

J

10 20 30 40 55 Numri i banesava (mijë)

Le të shohim tani rastin e çmimeve dysheme

► Çmimidysheme është çmim më i lartë se

çmimi i tregut të cilin e cakton qeveria dhe
nuk mund të ulët nga agjentët ekonomik.
 Çmimet dysheme

Paga
orare S
F J K Paga orare minimale
W
E
W*

q` q* Numri i punëtorëve
► Rastet e ndërhyrjes së qeverisë në mekanizmin
konkurrencial me anën e çmimeve të
detyrueshme, e zgjasin situatën e disekuilibrit dhe
paralizojnë forcat e tregut.
 ZGHEDHJA KONSUMATORE DHE
KERKESA

I. Zgjedhja racionale dhe vendimet e

konsumatorit

► çdosubjekt vendimmarrës ekonomik

përballet me pamjaftueshmërinë e burimeve

► Edhe konsumarori si njëri ndër agjentët

ekonomik ballafaqohet me pamjaftueshmerin
e burimeve (mjeteve monetare)
 Ky kufizim monetar varet nga

► teardhurat personale kurrente,

► kursimet e mëparshme,
► mundësitë për te marr hua etj.

► Ne kuadër te këtij kufizimi konsumatorët do te

vendosin se si ti përdorin sa me mirë mundësitë e
tyre monetare.
 Kur një konsumator do të blejë një
produkt shtesë

► Njëkonsumator racional nuk do te blinte një produkt

shtesë ne qoftë se përfitimi shtesë qe ai parashikon te
marr prej tij është me i vogël se shpenzimi shtesë për
blerjen e tij.
► Meqenëse mundësitë monetare të konsumatorit janë
te kufizuara, ai nuk munde te blejë çdo gjë qe i jep
kënaqësi apo ato produkte qe i japin kënaqësi me te
madhe
II. Dobia marxhinale dhe kërkesa e
konsumatorit.

► Metermin dobi kuptojmë masën e kënaqësisë

qe përfiton konsumatori nga konsumi i një
produkti te caktuar.
► Dukeshprehur konceptin e zgjedhjes racionale te
konsumatorit ne termat e dobisë munde te themi
se:
► Qëllimii konsumatorit është qe duke shpenzuar te
ardhurat e tij te maksimizoje dobinë totale;

► Për te përcaktuar se çfarë do te blejë, konsumatori

krahason dobinë marxhinale (MU), ose kënaqësinë
shtese qe merr nga konsumi i një njësie shtese
produkti apo shërbimi, me dobinë margjinale qe do
te merrte nga konsumi i mallrave tjerë.
► Zgjedhja konsumatore përcaktohet nga dobia
margjinale dhe jo nga dobia totale.
► Konsumatorët kërkojnë te maksimizojnë dobinë
totale, por ketë e bëjnë duke e krahasuar dobinë
marxhinale me kostot marxhinale.
► Ekziston një prirje qe, kur rritet sasia e konsumit
te një te mire, eventualisht ne kushtet kur faktorët
tjerë nuk ndryshojnë , dobia marxhinale e njësisë
se fundit te konsumuar vjen vazhdimisht duke
rënë.
► Kjo prirje njihet ne ekonomi si ligj i dobisë
margjinale rënëse.
Dobia totale dhe marxhinale

Numri i gotave Dobia totale Dobia marxhinale

te limonadës (TU) (MU) (njësi
(njësi dobie) dobie)
0 0
1 6 6

2 11 5
3 15 4
4 18 3
5 20 2
 TU
(Dobia Dobia
totale) totale

a)

MU Sasia e limonadës
(Dobia
marxhinale) Dobia
marxhinale

b)
Sasia e limonadës
 Numri i gotave Dobia
te limonadës marxhinale
(ne euro)
1 3
2 2.5
3 2
4 1.5
5 1

Çmimi

3
2.5
2
1.5
1

1 2 3 4 5 Sasia
► Në përgjithësi, konsumatorët do të vazhdojnë të
blejnë deri në momentin që dobia marxhinale
(MU) e njësisë së fundit të blerë të barazohet me
çmimin e produktit (P), pra MU=P
► Në realitetin e ekonomik konsumatorët ndodhën përballë
shumë alternativash dhe zgjedhja racionale kërkon
balancimin e përfitimeve shtesë me kostot shtesë të këtyre
alternativave të mundshme.

► Supozojmë se konsumatori ka si alternativa dy grupe te

produkteve (A) dhe (B), dhe përpjekja e tij është qe te
zgjedh një kombinim optimal ndërmjet këtyre dy
produkteve A dhe B kur niveli i te ardhurave të
konsumatorit është X dhe atij i duhet që këtë shumë ta
ndaj midis produkteve A dhe B
► Nëqoftë se të dy produktet do të kishin të
njëjtin çmim, në përcaktimin e zgjedhjes do të
bazoheshim vetëm në dobinë marxhinale.

► Kurnjohim çmimin dhe dobinë marxhinale të të dy

produkteve krahasojmë përfitimet shtesë (dobinë
marxhinale) me kostot shtesë (çmimin)
 Dobia marxhinale e produktit A
Dobia marxhinale për 1 euro te shpenzuar 
Çmimi i produkti A

Njëjtë është situata edhe me produktin B:

Dobia marxhinale e produktit B
Dobia marxhinale për 1 euro te shpenzuar 
Çmimi i produkti B
Dobia marxhinale e produktit A Dobia marxhinale e produktit B

Çmimi i produkti A Çmimi i produkti B

Dobia marxhinale e A Çmimi i A


Dobia marxhinale e B Çmimi i B
► Tejkalimi i përfitimit total (shumes se dobive marxhinale)
ndaj kostove totale (sasi e blere x çmim), quhet teprice e
konsumatorit.
► Shembull:
► Me çmimin 10 euro për njësi, do te kërkohen 100 njësi, ne
njësinë e 100-te çmimi është i barabarte me dobinë me
dobinë marxhinale. Por çdo njësi para njësisë se 100-te
vlerësohet me shume nga blerësi. Për shembull, njesia e
50-te vlerësohet me 12 euro, ose 2 euro me shume nga sa
paguajnë ne fakt blerësit.
Teprica e konsumatorit

Çmimi
14 E
12
10
8 A B
D
6
4
2
50 100 150 Sasia
 III. Zgjedhja konsumatore dhe ligji i
kërkesës

► Sipas te ligjit te kërkesës, kur çmimi i produktit ulet,

blerësit do te kërkojnë një sasi me te madhe te tij.
► Sasia e produkteve qe konsumatori munde te blejë me te
ardhurat e tij monetare, ose dobia totale e siguruar nga
blerjet e produkteve me këto te ardhura quhet e ardhur
reale.
► Rritja e sasisë se produktit te blere, e shkaktuar nga një
rritje e te ardhurave reale, quhet efekt i te ardhurave.
► Ndryshimi ne sasinë e blere te produktit, i shkaktuar nga
një ndryshim i çmimit relativ, duke mbajtur konstante te
ardhurat reale, quhet efekt i zëvendësimit.