Bab 2 : Sebatian Karbon

2.3 Alkena
 Maksud Alkena
• Siri Homolog alkena ialah satu kumpulan
hidrokarbon tak tepu

Alkena ialah hidrokarbon tak tepu yang mengandungi

sekurang kurangnya satu ikatan ganda dua antara
atom karbon ( C = C ).
 Penamaan Alkena
• Dalam penamaan alkena mengikut sistem IUPAC,
semua alkena berakhir dengan imbuhan ‘ena’.

Imbuhan awalan nama alkena juga bergantung

kepada bilangan atom karbon dalam molekul.
(Jadual seterusnya akan menunjukkan nama 9 ahli
pertama alkena.)
Nama dan Formula Molekul Alkena
Bilangan atom Awalan Nama Nama Alkena Formula molekul
karbon semolekul alkena
2 Et Etena C2H4
3 Prop Propena C3H6
4 But Butena C4H8
5 Pent Pentena C5H10
6 Heks Heksena C6H12
7 Hept Heptena C7H14
8 Okt Oktena C8H16
9 Non Nonena C9H18
10 Dek Dekena C10H20
 Formula Struktur Alkena
• Terdapat ikatan ganda dua antara atom karbon ( C = C)
dalam rantai.
Setiap atom karbon membentuk empat ikatan tunggal
atau 1 ikatan ganda dua + 2 ikatan tunggal.
Setiap atom hidrogen membentuk satu ikatan tunggal
Contoh:
H H H H H
•
H C=C H H C = C C H (PROPENA)
(ETENA)
H
 Sifat Fizik Alkena
• -Takat didih dan takat lebur yang rendah disebabkan ikatan van der
Waals yang lemah wujud antara molekul alkena.
-Ketumpatan rendah. Ketumpatan bertambah apabila bilangan
karbon bertambah.
-Takat didih bertambah dengan bertambahnya bilangan atom
karbon dalam molekul kerana kekuatan daya can der Waals antara
molekul bertambah dengan saiz molekul. Oleh itu, lebih tenaga
diperlukan untuk mengatasinya.
-Tidak larut dalam air tetapi larut dalam pelarut organik seperti
propanon.
-Tidak mengkonduksikan arus elektrik. Kenapa?? Kerana ianya
terdiri daripada molekul kovalen.
 Sifat Fizik Alkena
Nama Formula Jisim molar Takat lebur Takat didih Ketumpatan
molekul (g mol ¯1) (°C) (°C) (g cm¯³)
Etena C2H4 28 -169 -104 0.0011
Propena C3H6 42 -185 -47 0.0018
Butena C4H8 56 -185 -6 0.0023
Pentena C5H10 70 -138 30 0.6430
Heksena C6H12 84 -140 63 0.6750
Heptena C7H14 98 -119 94 0.6980
Oktena C8H16 112 -102 121 0.7160
Nonena C9H18 126 -94 146 0.7310
Dekena C10H20 140 87 171 0.7430
 Sifat Kimia Alkena
Alkena mengalami tindak balas penambahan
dengan hidrogen, halogen, hidrogen halida,
stim(air) dan larutan kalium manganat (VII)
berasid.

Alkena mengalami pembakaran lengkap dalm

oksigen berlebihan untuk menghasilkan gas
karbon dioksida dan air.
 Sifat Kimia Alkena
• Penghidrogenan dalam kehadiran pemangkin
seperti platinum, nikel atau paladium pada
suhu 180°C bagi membentuk alkana masing
masing. Contohnya, etena kepada etana.

H H H H

H C = C C H + H2O(g) H C C H

H H
 Sifat kimia alkena
• Penghidratan dalam industri secara mengalirkan
satu campuran gas alkena dan stim melalui asid
fosforik pekat sebagai pemangkin pada suhu
300°C dan tekanan 60 atm bagi membentuk
alkohol masing masing. Contohnya, propena
kepada propanol.
 Sifat Kimia Alkena
• Penghalogenan ialah penambahan halogen seperti
klorin dan bromin.

Penghalogenan dalam pelarut organik (1,1,1-

trikloroetana, CH3CC3; metil benzena, C6H5CH3)
 Sifat Kimia Alkena
• Tindak balas dengan hidrogen halida.
Alkena bertindak balas dengan hidrogen halida
seperti hidrogen klorida untuk membentuk
haloalkana.
 Sifat Kimia Alkena
• Tindak balas dengan larutan kalium manganat
(VII) berasid sejuk bagi membentuk diol.

Larutan ungu kalium manganat (VII) berasid

menjadi tidak berwarna.

Contoh:
Etena kepada etan-1,2-diol
CH2 = CH2 + [O] + H2O  CH2(OH)-CH2(OH)
 Pempolimeran
• Alkena mengalami proses pempolimeran bagi
membentuk polimer.

Pempolimeran ialah proses yang melibatkan beribu

ribu molekul ringkas yang dikenal sebagai monomer
bergabung membentuk molekul besar berantai
panjang iaitu polimer.
 Pempolimeran
• Molekul ringkas monomer yang bergabung dalam
bilangan yang besar untuk membentuk polimer yang
berantai panjang perlu mempunyai ikatan ganda dua.
Semasa pempolimeran, beribu monomer alkena
membentuk polimer pada suhu tinggi.
Contoh:
Etena membentuk polietena
nCH2= CH2  (-CH2-CH2-)n
Polietena ialah plastik yang digunakan dalam beg
sampah, botol dan tali rafia.
 Perbandingan antara Alkana dan
Alkena
Persamaan
• 1.Takat lebur dan takat didih yang rendah
2. Keadaan fizikal berubah daripada gas ke cecair apabila jumlah karbon
bertambah
3. Ketumpatan rendah
4. Tidak larut dalam air tetapi larut dalam pelarut organik
5. Tidak boleh mengkonduksi elektrik dalam apa jua keadaan

Perbezaan
Alkana Alkena
Tidak reaktif kerana mempunyai Reaktif kerana merupakan hidrokarbon
hidrokarbon tepu tidak tepu
Ikatan tunggal tidak reaktif Ikatan ganda dua reaktif
Menjalani proses penukargantian Menjalani proses penambahan
Tidak bertindak balas dengan bromin Melunturkan warna merah keperangan
bromin
 Siri Homolog
• Siri Homolog ialah satu kumpulan sebatian karbon yang
mempunyai formula am dan kumpulan berfungsi yang sama,
sifat kimia yang sama dan boleh disediakan dengan kaedah
yang sama dalam makmal.

Ahli-ahli dalam siri homolog berbeza sebanyak –CH2 atau jisim

14 dan sifat fizik berbeza secara berperingkat.

Kumpulan berfungsi merupakan tempat tempat pada

molekul di mana tindak balas kimia berlaku. Jenis tidak balas
bergantung kepada jenis kumpulan berfungsi.
 Siri Homolog
• Nama, formula am dan kumpulan berfungsi
beberapa siri homolog.
 138 HARI LAGI SPM !
BELAJAR ! MAKAN ! TIDUR ! REPEAT !
GOOD LUCK !