LENDA : Gjuhe Shqipe

KLASA : IXb

PUNOI : Matea Laraku

PRANOI : Blerina Malcellari

 LIRIKA NE FILLIMET E SAJ
 Lirika ishte ne fillimet e saj nje lloj
poezie e shoqeruar me tingujt e nje
instrumenti muzikor te quajtur lire.Me
pas ky term ka sherbyer per te shenuar
cdo poezi te bazuar ne pervojen e
subjektit krijues,qe shpreh unin e
poetit dhe boten e brendshme
shpirterore e realitetin e pasqyruar ne
kete bote te brendshme.
 Poezia lirike nuk ndejk nje linje
tregimtare,por nje shprehje
emocionesh ne vargj,ku mbizoterojne
figurat artistike.Ne letersine shqipe kjo
lloj poezie ka nje lidhje te spikatur me
krijmtarine popullore.
 Ne liriken boterore jane te njohur
autore lirike,si: Safo, Pindari, Horaci,
Ovidi, Petrarka, Bajroni, Pushkini,
Uordsuorthi, Leopardi, Verlen, Rembo.
 Ne letersine shqiptare: Poradeci,
Mjeda, Kadare, Camaj, Arapi, Agolli,
Shkreli, Podrimja.
 ZHVILLIMI I LIRIKES
 Zhvillimi I lirikes eshte I lidhur me lloje te caktuara,ne percaktimin e te cilave
shpeshhere nje rol te rendesishem luan tematika dhe tradita poetike antike.

1. Elegjia(vajtim):Ketu shperhet malli, emocioni, dhimbja per dicka te paarritshme.

2. Ditirambi(epitet I perendise greke Dionis):Eshte vjershe kushtuar gezimeve te

jetes.Mbizoteron toni optimist.

3. Oda(kengetim ose vjershe):Poezi kushtuar nje personi te dashuruar, te

adhuruar.Ne Greqine e lashte keto krijime kendoheshin ne kor.

4. Himni(kengetim):Vjershe kushtuar dickaje hyjnore.Dallohet per tonin solemn dhe

ritmin e ngadalshem.Kjo gjini eshte perdorur edhe per himnet kombetare.

5. Epigrami(mbishkrim):Mbishkrim I gdhendur ne gur ne antikitetin grek.

6. Idili(pamje):Vjershe lirike qe pershkruan peizazhe natyrore dhe elemente te jetes

fshatare e baritore.
 LIRIKA MODERNE
 Format e mesiperme qe permenden jane kryesisht tradicionale dhe I gjejme ne
letersine klasike.Lirika bashkekohore ndryshon shume nga forma te tilla,pasi ajo
eshte zhvilluar dhe shnderruar ne perputhje me zhvillimin e poezise ne
pergjithesi.

 Individualiteti,origjinaliteti,zhvillimi I mjeteve shprehese,figuracioni jane

elementete lirikes bashkekohore,qe ka evoluar shume.

 Lirika e sotme eshte me refleksive,me pak sentimentaliste,me shume e

perqendruar ne gjuhen poetike sesa ne komunikimin e ndjenjave;eshte nje dukuri
letrare;ku me shume flet poezia sesa autori qe e shkruan poezine.Ajo eshte mjaft
e ndryshme nga lirika tradicionale edhe per nga tematika qe trajton.

Llojet e sotme te lirikes popullore

 Sot ajo eshte e lidhur fort me ritet, zakonet, festat(Kenget e punes,Kenget
kalendarike) me ngjarjet reale historike(Kenget e mergimit, Kenget e trimerise),
me castet kryesore te lindjes se neriut: lindja, dashuria, martesa, vdekja(Kenget e
dashurise, Ninullat, Kenget e dasmes,Vajet ose Kenget e vajtimit).
 KRAHASIMI I DY LIRIKAVE POPULLORE
Syte e tu (Vetetimtaret) Mosperfillje

Syt’ e tu vetetimtaret,I mbulon pluhur I zi, Mbas mjesnate hana derdhi rrezet
Syt’ e tu vetetimtaret ndezin yj mbi vala detesh, prej majes se shkambit deri ne lume.
Me veshtrim te perenduar,kaq hirplote ti me mbetesh Mbasi qe u ngi me gjume
Si t’i fsheh qepall’ e rende te pacmuarat stoli Kendon qokthi nder rreze:
Syte, dy pika uji, ndrisin dhe kanga
Pikon ne lugine, ne terr.
Kur I pash’ oh!ne nat’ helmi,hen’ e large-ish derdhur n’ar

Dikush buze lumit n’agim gjeti

Kur I pash’oh!ne nat’helmi,ar I derdhur m’u be zija:
Sqepin e thyem te qokthit e tha:
M’u be gaz ndaj ferfellonte vgjeri-i shenjt’hijen e tija
Dam!Kqyre kete tingull qe ra
Mi shtrat flete saposhtruar…na shij qjelli ziliqar
e plasi ne gur.

Lasgush Poradeci
Martin Camaj
 ANALIZE

 Syte e tu (Vetetimtaret)
1. Ketu Poradeci ka shkruar kete lirike  Mosperfillje
ne dialektin toske pra ate jugor.
1. Ketu Camaj ka shkruar kete lirike
ne dialektin e gegerishtes dhe kemi
2. Ai ka perdorur shume figura letrare fjale te tilla s:hana, shkambij, kanga
ku me te perdorurat jane: metaforat etj.
dhe krahasimet.
2. Kemi nje pershkrim mengjesor ne
3. Gjithashtu kemi nje perdorim te liriken e tiju.
madh te fjaleve nga klasa te
ndryshme (te ndryshueshme dhe te
pandryshueshme) 3. Edhe kemi te perdorura klasa
fjalesh te shumta
4. Kemi perdorim te pasthirrmes
4. Foljet jane ne kohen e shkuar
5. Foljet ketu jane ne kohen e shkuar
5. Kemi perdorim te figurave letrare
ku mbizoterojne mbiemrat dhe
epitetet.
 ELEGJIA(KENGE ELEGJIAKE)
Vaje
Qe diten qe vdiqe,qe kur s’te kam pare,
lotet qe kam derdhur s’me jane dhe thare!
Shume vjet u bene,sot u mbushen dhjete,
qe kur me ke lene dhe s’te shoh ne jete!
Ne c’kopshte me lule ke qendruar valle?
S’te vjen keq per mua?S’te vjen keq per djale?
O engjell I bukur mos meno ne bote,
kthehu te te shome,te na mbeten lote.
S’rrojme dot pa tyne,ti si rron pa neve?
O zot I vertete,s’t’erdhi keq per djale,
kur I more memen dhe me le te gjalle?
Te me keshe marre do te qe me mire
dhe te rronte mema te rriste te bire.
Me se rrojne foshnjat?C’I rrit cilimite?
Dashuri e memes dhe perkedhelite…
Doje drit’,o qiell,more driten time
dhe me mbushe jeten plot me hidherime!
Tani rroj pa shprese,ndaj s’dua te rroj,
se dhe perendine tani se besoj!
Andon Zako Ҫajupi
 ANALIZE
1) Zakonisht poezite elegjiake krijohen kur humb jeten nje njeri
I dashur,ndersa Cajupi kete cikel e krijo dhjete vjet pas
vdekjes se Evgjenise,gruas se tij.
2) Vuajtja e personazhit tragjik eshte trefishe.Ai vuan:
dramen e bashkeshortit,
dramen e babait
dhe zhgenjimin e besimit te njeriut tek perendia.
3) Kjo elegji kemi mbiemra dhe epitete ku autori ia drejton keto
gruas se tij te vdekur,p.sh:engjell i bukur.
4) Kemi te perdorura fjalite pyetese, deshirore e ato thirrmore.
5) Kjo elegji eshte shkruajtur ne kolone dhe jo ne strofa,e cila
ndikon per ta bere me shprehese dhimbjen qe percjell poeti.
6) Te gjitha foljet e perdorura jane ne kohen e shkuar pasi ai po
pershkruan nje ngjarje te ndodhur para dhjete vitesh.
7) Krahason gruan e tij me emra te ndryshem, te cilet shprehin
nje objekt natyror apo artificial I cili nuk mund te shuhet
kurre, si p.sh: drite.
8) Tek kjo elegji kemi edhe rime te mirefillte e cila verehet
mjaft mire nga nje varg ne tjetrin.