EFEKTET EKONOMIKE TE

TURIZMIT
 PERMBAJTJA

 Turizmi si dukuri ekonomike

 Klasifikimi i efekteve ekonomike te turizmit
 Efektet ekonomike te drejtperdrejta te turizmit
 Efektet ekonomike jo te drejtperdrejta te turizmit
 Efektet multiplikative te turzmit mbi ekonomine
 Percaktimi i kostove dhe i perfitimeve ekonomike nga
turizmi
 Programi i zgjerimit ekonomik
 Turizmi si dukuri ekonomike

 Turizmi konsiderohet kudo si veprimtari me zhvillim intensiv dhe

me rentabilitet te larte ekonomik.

 Sot nje debat i madh ekziston ne lidhjen me natyren dhe gjeresine

e ndikimit qe mund te kete zhvillimi i turizmit ne lokalitetin dhe
shoqerite pritese.
 Turizmi si dukuri ekonomike...

 Krapf thote: “Elementi ekonomik eshte emerues i perbashket ne

aspektin psikologjik, sociologjik, gjeografik dhe teknik te
turizmit.”

 Gjate studimit te turizmit si dukuri ekonomike nisemi nga fakti

se nga njera ane gjenden turistet, si konsumatore te shebimeve
turistike dhe, nga ana tjeter, ekonomia e turizmit, e cila duhet te
siguroje plotesimin e nevojave te ndryshme te turisteve.
 Turizmi si dukuri ekonomike...

 Ne literature ekzistojne terma te ndryshem per turizmin si

dukuri ekonomike, te tille si: “tregeti turistike”, “industri
turistike”, “industri udhetaresh”, “veprimtari turistike”.

 Per te kuptuar me mire turizmin si kategori ekonomike do te

ndalemi ne disa vecori:

 Heterogjeniteti i struktures se turizmit,

 Vecorite ne aspektin e prodhimit ne turizem,
 Karakteri i theksuar sezonal i turizmit.
 Heterogjeniteti i
struktures se turizmit

 Perkufizimi i turizmit, qe pasqyron bashkesine e sherbimeve

dhe produkteve qe shfrytezohen nga turistet, tregon qe sistemi
i turizmit perbehet nga keto elemente:

• Mjetet e transportit,
• Objekte per strehim dhe ushqim,
• Agjensi udhetaresh,
• Guida turistike,
• Prodhues te artikujve specifik turistik si suvenire, artikuj
artistik, dhe folklorik, etj.
• Veprimtari argetuese te ndryshme,
• etj.
 Heterogjeniteti i
struktures se turizmit

 Turizmi eshte dukuri e prodhimeve te ndryshme ekonomike e

cila perbehet nga veprimtari ekonomike dhe joekonomike, qe
te gjitha bashke marrin pjese ne plotesimin e nevojave
turistike.

 Bazen e ekonomise turistike e perbejne: hoteleria, transporti,

agjensite turistike, tregtia, etj.

 Veprimtarite joekonomike permendim veprimtari kulturore,

sportive, etj.
 Vecorite ne aspektin e prodhimit ne turizem /
Karakteri i punes ne turizem

 Per te analizuar karakterin e punes ne turizem nisemi nga

analiza e karakterit te punes se veprimtarive ekonomike qe
marrin pjese drejtperdrejte ne plotesimin e nevojave te
turisteve: hoteleria, transporti, organizata turistike, agjensite
turistike, etj.

 Si kriter baze mund te merret karakteri i produktit ose

sherbimit, qe eshte rezultat i procesit te punes te veprimtarive
perkatese.
 Vecorite ne aspektin e prodhimit ne turizem /
Karakteri i punes ne turizem

 Nqs si rezultat i punes kemi produkte materiale dhe sherbime

te lidhura me to, behet fjale per veprimtari prodhuese.
Veprimtari te tilla marrin pjese drejtperdrejte ne formimin e
produktit shoqeror dhe te te ardhurave kombetare (industria,
ndertimi, transporti, bujqesia).

 Nqs si rezultat i procesit te punes kemi sherbime atehere behet

fjale per veprimtari joprodhuese.
Keto veprimtari marrin pjese ne shperndarjen e produktit dhe te
ardhurave kombetare (tregtia, sherbimet bankare, nje numer
veprimtarish komunale, hoteleria, etj.)
 Vecorite ne aspektin e prodhimit ne turizem /
Karakteri i punes ne turizem

 Karakteristikat e punes se veprimtarive te cilat formojne

ekonomine turistike jane:
 Ne hoteleri, si pune prodhuese mund te konsiderohet vetem puna
e cila merret per pergatitjen e ushqimit/pijeve, ndersa sherbimet
qe ofrohen per ushqimin konsiderohen pune joprodhuese.
 Transporti, eshte veprimtari joprodhuese, merr pjese ne
shperndarjen e prodhimit shoqeror dhe te te ardhurave kombetare.
 Organizatat turistike, ne pergjithesi jane veprimtari
joprodhuese.
 Artizanati, veprimtaria qe mund te ofroje sherbime duhet te
dallohet nga veprimtarite qe mund te konsiderohen prodhuese
(argjendari, pocari, etj.)
 Vecorite ne aspektin e prodhimit ne turizem /
Karakteri i punes ne turizem

 Si perfundim per karakterin e punes ne turizem mund te themi:

 Turizmi, si dukuri ekonomike, perbehet nga nje numer i madh
veprimtarish ekonomike, te cilat ne perjashtim te nje pjese te
punes ne hoteleri dhe artizanat, konsiderohen si joprodhuese.
 Turizmi ne pjesen me te madhe te veprimtarive te tij, nuk mund
te konsiderohet si krijues i produktit shoqeror dhe i te ardhurave
kombetare.
 Kur flasim per kalimin e te ardhurave kombetare nga nje vend
ne nje vend tjeter, mund te themi qe turizmi shfaqet si dukuri qe
ndikon drejtpersedrejti ne rritjen e te ardhurave kombetare edhe
pse paraqitet si veprimtari joprodhuese.
 Karakteri sezonal i
turizmit

 Kerkesa turistike eshte e perqendruar kryesisht ne nje

periudhe te shkurter te vitit, kryesisht gjate muajve te veres.
 Rreth 50% e flukseve jane te perqendruara ne Qershore,
Korrik, Gusht

 Ka edhe lloje te turizmi qe nuk shfaqet plotesisht sezonal…..

????????
 Klasifikimi i efekteve ekonomike te turizmit

 Sa here behet fjale per zhvillimin e turizmit i referohemi

kryesisht zhvillimit per qellime ekonomike.

 Megjithese funksionet joekonomike te turizmit vihen ne plan te

pare, funksioni ekonomik eshte gjithmone mjet i analizes.

Funksioni ekonomik i turizmit luan rol te rendesishem ne

zhvillimin ekonomik te rajonit apo vendit.
 Klasifikimi i efekteve ekonomike te turizmit

 Analiza e ndikimit te zhvillimit ekonomik te turizmit perfshin

gjithashtu identifikimin e grupeve/individeve te perfshire ne kete
proces apo qe u nenshtrohen efekteve te zhvillimit te turizmit:

1. Ata qe jane te perfshire drejtperdrejt ne procesin e zhvillimit, si

promotoret, operatoret.
2. Popullsia rezidente
3. Autoritetet publike mund te behen agjente zhvillimi, por duhet te
dallohen nga sektori privat
4. Turistet me pagesat per sherbimet.
 Klasifikimi i efekteve ekonomike te turizmit

 Ne qender te efekteve ekonomike te turizmit jane shpenzimet turistike

te kryera nga turistet ne vendin destinacion.

 Ndikimet e shpenzimeve turistike mbi ekonomine e vendit turistik

grupohen:

• Te drejtperdrejta (jane ato efekte qe bien mbi ato organizata qe ofrojne

sherbime te mirefillta turistike, si: hotelet, ndermarjet e transportit etj.)
• Jo te drejtperdrejta (ndikime mbi ato veprimtari ekonomike te cilat nuk
ofrojne sherbime turistike, por furnizojne ndermarjet turistike, si indusria,
bujqesia, artizanati, ndertimi etj,)
 Efektet ekonomike te drejtperdrejta te turizmit

 Nder efektet e drejtperdrejta te turizmit permendim:

 Ndikimi mbi produktin shoqeror dhe te ardhuren kombetare si dhe mbi
shperndarjen e tyre.
 Krijimi i vendeve te punes ne nivele lokale dhe rajonale.
 Ndikimi i turizmit ne permiresimin bilancit te pagesave te vendit.
 Zhvillimi i turizmit mund te prodhoje edhe nje efekt inflacioni.
 Ndikimi ne veprimtarine e organizatave ekonomike qe marrin pjese ne
plotesimin e nevojave turistike.
 Ndikimi mbi investimet dhe srukturen e tyre, kryesisht ne investimet per
permiresimin dhe modernizimin e rrjetit rrugor, te kapaciteteve per
strehim, etj.
 Efektet ekonomike jo te drejtperdrejta te turizmit

 Turizmi mund te stimuloje dhe te ndikoje edhe ne sektore te

tjere te ekonomise.

 Efektet e turizmit ne ndertim.

 Efektet e turizmit ne bujqesi.
 Efektet e turizmit ne industri dhe artizanat.
 Efektet multiplikative te turizmit mbi ekonomine

 Analiza multiplikative merret kryesisht me teorine e te ardhurave

te prodhuara dhe vendeve te punes te krijuara nga zhvillimi i
turizmit.

Qellimi i analizes multiplikative eshte te percaktoje ndikimin e

krijuar ne nje destinacion turistik per cdo dollar te shpenzuar
per blerjen e produktit turistik ose te komponenteve te tij.
 Efektet multiplikative te turizmit mbi ekonomine

 Sa me i madh te jete perdorimi i burimeve lokale dhe sa me i

ulet raporti i perdorimit te mallrave te importuara qe bejne
pjese ne konsumin lokal dhe shpenzimet e prodhimit, aq me i
madh do te jete efekti multiplikativ.
 Efektet multiplikative te turizmit mbi ekonomine

 Teoria e efekteve multiplikative te turizmit eshte e rendesishme ne

aspektin e ndikimit te shpenzimeve turistike mbi te ardhurat kombetare.

 Multiplikatoret turistik perfaqesojne marrdhenie midis tre lloj

shpenzimesh:
 Shpenzime te drejtperdrejta, rezultojne nga shpenzimet e turisteve per
blerjen e mallrave dhe sherbimeve;
 Shpenzime jo te drejtperdrejta, jane para qe mbeten ne zonen turistike
dhe mund te shpenzohen ne transaksione te tjera biznesi duke rritur
keshtu outputin e zones, mundesite e punesimit, etj.
 Shpenzime induktive, qe jane shtesa e te ardhurave personale qe sjell
shpenzime te metejshme konsumi.
 Efektet multiplikative te turizmit mbi ekonomine

 Sipas Keynes:

Ku:
A=% e shpenzimeve turistike te mbetura ne rajon
B=% e te ardhurave te banoreve vendas te shpenzuara per blerjen e produkteve dhe sherbimeve
C=% e shpenzimeve te banoreve vendas qe rritet si e ardhur lokale si rezultat i qarkullimit

Sipas Samuelson:

Ku:
C= ndryshimi I shpenzimeve
Y= Ndryshimi I te ardhurave
 Percaktimi i kostove dhe i perfitimeve ekonomike nga zhvillimi i
turizmit

 Turizmi stimulon zhvillimin e disa sektoreve te ekonomise kombetare:

• Krijon kerkesa te reja per paisje, ushqime dhe gjera te tjera
• Ndikon ne rritjen e numrit te vendeve te punes
• Rrit urbanizimin
• Ndihmon ne rritjen e perfitimeve te shtetit, pra te te ardhurave kombetare.

Turizmi eshte eksport, turisti sjell te ardhura ne vendin turistik dhe

kur iken merr me vete pervojen e vizites dhe cdo gje tjeter qe blen.
 Programi i zgjerimit ekonomik

 Baza e zgjerimit te perfitimeve ekonomike eshte perdorimi

optimal i te mirave dhe i sherbimeve te prodhuara brenda vendit,
si inpute per industrine turistike duke rritur keshtu vleren e shtuar
lokale te turizmit.

 Pronesia lokale e hoteleve dhe komoditeteve e sherbimeve, do te

maksimizoje te ardhurat nga kapitali i invesutar, duke i dhene
popullsise lokale me shume mundesi per kontroll mbi zhvillimin
dhe operimin ne turizem.
 Programi i zgjerimit ekonomik

 Pronesia “Join Venture” si nje kombinim i kapitalit lokal dhe

atij te huaj perben nje teknike qe mundeson perdorimin e nje
pjese te kapitalit te brendshem.

 Nje teknike e njohur e shtimit te shpenzimeve dhe kohes se

qendrimit te turisteve eshte shopping-u dhe zgjerimi i
shumellojshmerise se veprimtarive turistike.
FALEMINDERIT