POLIMORFIZMI PUMPE

ABCG2-EFEKAT NA
EKSPRESIJU I FUNKCIJU
PROTEINA I
FARMAKOKINETIKU
LIJEKOVA
UVOD
 ABC superfamilija-velika superfamilija
transportnih proteina
 ABCG2-proteinski transporter (G familija)
 ABC transporteri sastoje se od 4 domene:
a) Dvije transmembranske
b) Dvije ATP-vezujuće
ABC transporteri se mogu pronaći u tankom
crijevu, krvno moždanoj barijeri, krvno-
placentarnoj barijeri, te mliječnoj žlijezdi
 ABC TRANSPORTERI
 ABC-grupa proteinskih transportera sa
velikim brojem fizioloških uloga
 koriste vezivanje i hidrolizu ATP-a za
dobijanje energije za translokaciju
supstrata
 ključćni učesnici u generiranju i
održavanju gradijenta električne i
hemijske koncentracije
 većina aktivni transporteri
 importni i eksportni transporteri
 ABC TRANSPORTERI
 humani P-glikoprotein (PGP)-najviše
proučavani ABC transporter
 specifični za male molekule, za velike
molekule, jako hidrofobne molekule i
molekule sa jakim nabojem

*protein cistične fibroze*

 mogu biti kanali

 služe regulatornoj funkciji (SUR receptor)
 ABC TRANSPORTERI
 kod ljudi je identificirano 48 različitih ABC
trasnportera
 visoka homolognost sekvence ATP
vezujućih domena nukleotid-vezujući
prevoji
 veliki broj genetskih bolesti (Taniger
bolest, Stargardt bolest, Wegenerova
bolest, cistična fibroza..)
 P-gp=predstavnik ove vrste transportera
 POLIMORFIZMI NA NBD

 NBD (Nucleotide binding domain)

 imaju katalitičku ulogu
 postoji nekoliko mutacija
 važnije mutacije:
1. V12M
2. Q126X
3. Q141K
 V12M
 jedan od najčešćih polimorfizama ABCG2
 jako varijabilna frekvencija u zavisnosti od
populacije
 najčešća kod meksičkih indijanaca (90%),
pacifičke populacije (64%), jugoistočno-
azijske populacije (45%)
 kod bijelaca jako rijetko (2-10%)
 V12 region ima veliki uticaj na lokalizaciju
pumpe
 Položaj je u samoj membrani
 Polimorfizmi mogu da ometaju ubacivanje
ABCG2 u ćelijsku membranu
 Mogu imati uticaj na transport urata i
hemoterapijskih agenasa
 JUNIOR KRVNA GRUPA
 ABCG2 ima ključnu ulogu u Junior sistemu
krvnih grupa
 Velika uloga kod azijskih populacija
 Moguće reakcije na antitijela u toku
transfuzije, ne dolazi do hemolitičke bolesti
novorođenčeta
 Krvna grupa Jr (a-) je inducirana ABCG2 nul
alelima, dolazi do insercije preuranjenog
stop kodona poput Q126X polimorfizma
 GRAĐA I STRUKTURNA ORGANIZACIJA
ABC TRANSPORTERA
 Karakteristična građa sastavljena od četiri domene i
to dvije TMD, te dvije NBD.
 Nedostatak jedne od četiri domene dovodi to toga
da će jedna od preostale tri domene djelovati kao
homodimer.
 Pojedini ABC transporteri imaju i dodatne domene
kao što je slučaj sa CFTR i ATD maltoza transporter.
 Segmenti TMD-a nazivaju se α-heliksima
 Membranski segmenti su heterogeni i sastoje se od
tri prevoja i to su tip 1 importer, tip 2 importer i tip 3
eksporter.
 ABC podjedinice se dijele na konstituirajuće
domene: katalitičko jezgro i α- heliksna domena.
 Katalitičko jezgro sadrži P- petlju ili Walker A motif,
Walker B motif, Q- petlju, B-motif i H-motif.
 ABC domene su hidrofilne
 Ne prolaze kroz membranu
 Mogu se naći samo intracelularno, i nikako
ekstracelularno.
 MEHANIZMI TRANSPORTA ABC
TRANSPORTERIMA
 Importni i eksportni ABC transporteri dijele osnovni
mehanizam
 To dovodi do niza nukleotid- i supstrat-ovisnih
konformacijskih promjena koje rezultiraju
translokacijom supstrata.
 Transportni ciklus je iniciran interakcijom supstrata sa
TMD na intracelularnom licu membrane
 Import- supstrat reaguje sa PBP-om.
 Supstrat se oslobađa od PBP-a u svrhu ostvarenja
interakcije sa TMD
 Vezivanje supstrata izaziva konformacijsku
promjenu u TMD koja se prenosi NBD-u da bih
inicirala ATP hidrolizu.
 Neophodna su oba NBD-a jer oba moraju
hidrolizirati ATP.
 Vjeruje se da odnos hidrolize ATP-a po
translociranom supstratu iznosi 2 molekule ATP-a.
 Aktivnost- neophodne dvije ABC domene, ali samo
jedno ATP-azno mjesto može omogučiti odvijanje
transportne aktivnosti.
 Enzimska hidroliza- grupa za vezivanje fosfata i za
kataliziranje napada vode na γ-fosfat.
 Q126X(rs72552713)
 Rijetki polimorfizam (376 C>T) koji se uglavnom
javlja kod Japanske populacije
 Frekvenca pojavosti između 0.9% i 2.4%.
 Rezultat je prijevremeni stop kodon, što dovodi do
nedostatka ekspresije proteina u membrani.
 Ovaj polimorfizam ima veliki utjecaj na
farmakokinetiku lijekova.
 Postoji veza između Q126X polimorfizma i
povećanog rizika od razvoja gihta.
 Postoji veza sa farmakokinetikom sulfasalazina.
 Q141K ( rs2231142)
 Najviše istraživani i najčešči polimorfizam ABCG2.
 Smješten je između Walker A motifa i ključnog (
signature) regiona NBD.
 Ispoljava se kod Japanaca (26.6-35%) i Kineza (34.2-
35%), a veoma rijetko kod bijelaca ( 8.7-14%).
 Dovodi do smanjenja aktivnosti ATP-aze, što dovodi
do smanjenja transportne aktivnosti.
 Smanjena ekspresija ABCG2 varijante Q141K
trebala bi rezultirati povećanjem koncentracija
lijeka u serumu, kroz smanjenje klirensa urata.
 Povezan sa slabijim ishodima u raku prostate.