Komunikacijski protokoli u

IP mreži
Sadržaj predavanja
● Internet
○ Standardi,struktura,TCP/IP model

● Mrežni sloj
● Internet protokol IPv4
○ Funkcionalnost
○ Zaglavlje IP datagrama
○ Fragmentacija
○ Adresiranje

○ Usmjeravanje

● Internet protokol IPv6

● Kontrolni protokoli
○ ARP, RARP, ICMP, IGMP

● Protokoli transportnog sloja

○ TCP, UDP
Internet

● svjetska mreža međusobno povezanih podmreža

● temeljena na protokolu IP – Internet Protocol
○ datagrami (komutacija paketa, nespojna usluga) usmjeravaju se mrežom neovisno jedan o drugom

○ paketski komutatori – usmjerivači

● internetska arhitektura
○ TCP/IP model

● specifikacije protokola
○ Internet Engineering Task Force (IETF)
○ standardizacija – Request for Comment – RFC
Internet
● IP, što je kratica engleskog izraza Internet Protocol, je mrežni protokol za
prijenos podataka koje koriste izvorišni i odredišni računari za uspostavu
podatkovne komunikacije preko računarske mreže.
● Uređaji koji usmjeravaju pakete na njihovom putu kroz računarsku mrežu
nazivaju se usmjerivači (eng. Router). S obzirom da je koncept IP protokola
oslobođen mehanizma koji osigurava pouzdanost, i sam proces usmjeravanja
paketa je relativno brz i jednostavan. To znači da usmjerivači povremeno
mogu presložiti redoslijed, promijeniti ili čak izgubiti pakete, ali da u konačnici
to ne utječe previše na samu uslugu.
Arhitektura interneta
Arhitektura interneta
Sve mreže koje pripadaju internetu su podijeljenje u hijerarhijske nivoe:

● Internacionalne mreže-najviši nivo, povezivanja svih mreža na nivou više zemalja ili kontinenata
● Nacionalne mreže-povezuju mreže na nivou zemlje
● Regionalni Internet provajderi-vrše povezivanje LAN-ova jednog dijela neke veće zemlje na internet
● Lokalni internet provajderi-povezivanje rezidencijalnih korisnika na internet korištenjem modema ili
LAN-ova.
Fizička struktura interneta
● Fizička struktura otkriva mnogo raznorodnih mreža povezanih ruterima.
Fizička struktura interneta
● Internet je globalna mreža koju tvori mnogo povezanih mreža upotrebom TCP/IP
protokola i zajedničkog adresnog prostora.

● Zasniva se na komutaciji paketa i nekonekcijskom povezivanju.

● Mreža je skup računara (PC,radne stanice), uređaja (pisači,diskovi), komunikacijskih
medija i mrežnog softvera koji implementiraju neki komunikacijski protokol.
● Mreže mogu biti povezane komutacijskim uređajima-obnavljačima (repeater),
mostovima (bridge), prospojnicima (switch), usmjeriteljima (router) i spojnim pristupima
(gateway).

● Protokol je skup pravila koja propisuju način na koji se podaci prenose preko
komunikacijskog medija.
Fizička struktura interneta
● Ako promatramo fizičku strukturu interneta, internet je jedna velika mreža koja se
sastoji od više podmreža (subnets).

● Podmrežu tvori najčešće nekoliko lokalnih (LAN) mreža koje povezuju terminale.

● Podmreže su međusobno povezane međusistemima (intermediate system), odnosno

uređajima za povezivanje kao što su ruteri koji ostvaruju komunikaciju između
podmreža.

● Unutar svake podmreže nalaze se krajnji sistemi (end systems), odnosno terminali koji
su najčešće izvedeni kao lični računari (PC-Personal Computer), radne stanice
(WS-WorkStation) ili mrežni računari (NC-NetworkStation).

● Terminali se na mrežu povezuju pomoću pristupnih veza.

Logička struktura interneta
● Korisnik ima iluziju da je riječ o jednoj velikoj mreži.
Logička struktura interneta
Predviđene su četiri vrste protokola:

● mrežni protokol (IP i drugi)

● posebni protokoli za mali volumen podataka (npr. za pokretnu mrežu)

● posebni protokoli za kontrolu mrežnih protokola

● PPP protokoli za kontrolu veze
Poređenje OSI i TCP/IP arhitekture
Poređenje OSI i TCP/IP arhitekture
● Temelji se na slojevitom pristupu tako da svaki sloj koristi usluge nižih i pruža
usluge višim slojevima.
● Općenito referentni model možemo podijeliti u dvije grupe:
○ vlasnički u koje spadaju SNA (IBM), DEC (Digital), AppleTalk(Apple)
○ otvoreni ili javni u koje spadaju Open System Interconnection - OSI i Transport Control
Protocol/Internet Protocol - TCP/IP.

● Ako posmatramo TCP/IP referenti model u usporedbi s OSI referentni

modelom, tada vidimo da je TCP/IP model podijeljen u četiri sloja kojima
obuhvata svih sedam slojeva OSI modela.
TCP/IP skup protokola
● Mrežni sloj:
○ Internet Protocol - IP
○ kontrolni protokoli - ICMP, IGMP, ARP, RARP
○ protokoli usmjeravanja - RIP, OSPF, EGP, BGP

● Transportni sloj:
○ konekcijske usluge - TCP
○ beskonekcijske usluge - UDP

● Aplikacijski sloj:
○ niz protokola koje koriste aplikacije
○ (TELNET, FTP, SMTP, HTTP, NNTP, TALK ...)
TCP/IP skup protokola
● Drugi sloj internet modela je mrežni sloj, a temeljni protokol tog sloja je internet protokol
(IP). Osnovne funkcije ovog sloja, odnosno IP protokola su usmjeravanje i adresiranje.

● Osim IP protokola, mrežni sloj još obuhvata kontrolne protokole kao što su:
○ ICMP (Internet Control Message Protocol) koji djeluje kada u mreži dođe do
neočekivanih događaja
○ IGMP (Internet Group Management Protocol) koji omogućava grupno adresiranje
○ ARP (Address Resolution Protocol) i
○ RARP (Reverse Address Resolution Protocol) koji pronalaze vezu između IP
adrese i fizikalne adrese računara.

● U mrežnom sloju se još nalaze i protokoli usmjeravanja koji omogućavaju

usmjeravanje unutar nekog autonomnog sistema (RIP, OSPF) i izvan nekog
autonomnog sustava (BGP i IDRP).
TCP/IP skup protokola
Kako TCP/IP radi? - primjer enkapsulacije
Kako TCP/IP radi? - primjer enkapsulacije
Prolazak podataka kroz mrežu, od početnog do krajnjeg korisnka, možemo shvatiti kao
prolazak paketa kroz slojeve TCP/IP referentnog modela. Na sloju primjene, određena
aplikacija želi poslati podatke prema odredišnom računaru i ovisno o samoj aplikaciji,
podacima dodaje svoje zaglavlje(APH-application header).Podatke, zajedno sa zaglavljem
sloja primjene, prihvata transportni sloj koji ih segmentira u datagrame. Svakom takvom
datagramu, sloj transporta dodaje svoje zaglavlje, budući da mora znati kojoj konekciji
datagram pripada. Svaki takav datagram TCP šalje mrežnom sloju.

Mrežni sloj, odnosno protokol IP ne brine što je unutar datagrama i unutar TCP zaglavlja. IP
ima zadatak usmjeriti svaki datagram prema odredišnoj strani. Kako bi pojedini routeri putem
kroz mrežu znali kamo treba poslati datagram, IP dodaje na početak svoje zaglavlje (IP
zaglavlje). Najvažniji podaci koje sadrži IP zaglavlje su izvorišna i odredišna adresa. Na
fizičkom sloju, datagrami se prihvataju kao segmentirani podaci s dodanim zaglavljima (IP
zaglavlje+TCP zaglavlje).
Kako TCP/IP radi? - primjer enkapsulacije
● Budući da je većina mreža na fizičkom sloju Ethernet tipa, slika se odnosi na
Ethernet.
● Kako svaki Ethernet upravljač ima svoju vlastitu 48-bitnu adresu koja je
naravno različita od IP adrese, na datagram se na početak dodaje ethernet
zaglavlje u kojem je zapisana fizička adresa računara, i na kraju zaštitna
suma.
Prolazak paketa kroz mrežu
Prolazak paketa kroz mrežu
Prilikom prolaska paketa kroz mrežu, paketi od izvorišne strane do odredišta prolaze kroz
niz različitih mreža međusobno povezanih ruterima. Datagrami koji se sastoje od
segmentiranih podataka i TCP zaglavlja na početku, imaju IP zaglavlje u kojem je zapisana
adresa odredišne strane.

Prolaskom takvih paketa kroz različite mreže, svaka mreža na fizikalnom sloju dodaje svoje
zaglavlje u kojem je definiran put kroz pojedinu mrežu. Osim toga, mijenja se TTL polje u IP
zaglavlju i izračunava se zaštitna suma (checksum) cijelog paketa.

Dakle, zaglavlja na fizikalnom sloju se prilikom prolaska iz jedne mreže u drugu zamijenjuju
novim, u IP zaglavlju se TTL polje umanjuje za jedan, a paketi, odnosno datagrami ostaju
nepromijenjeni.
Mrežni sloj

● Internet protokol IPv4

● Internet protokol IPv6

● Kontrolni protokoli

● Protokoli transportnog sloja

Uloga mrežnog sloja u mrežnoj arhitekturi

● Mrežni sloj pruža uslugu transportnom sloju na interfejsu između ta dva sloja
○ Mrežni sloj daje transportnom sloju jedinstveni adresni plan (neovisno o broju
podmreža, fizikalnom mediju, topologiji povezivanja i sl.), tj. vrši adresiranje

○ Mrežni sloj čini slojeve iznad, počevši od trasnportnog sloja, potpuno odvojenim i
neovisnim o izvedbenoj tehnologiji mreže (protokol sloja podatkovnog linka i
prijenosni medij) tj. vrši fragmentaciju

○ Interfejs mreža/transport je ujedno i granica podmreže prema krajnjim računarima

(engl. Host) tj. vrši povezivanje mreža.
Funkcionalnost mrežnog sloja
● Nespojna, nepotvrđena usluga dostava datagrama između mrežnih interfejsa
● Svaki datagram usmjerava se neovisno o drugima, prema odredišnoj IP adresi
● “Best effort” usluga
● Primjer: Slijed slanja datagrama A → B: 1, 2, 3
● Datagrami mogu putovati raznim putevima (ne često, ali se događa) i stići ovako:
3, 1, 2
Internet protokol IPv4

● Funkcionalnost

● Zaglavlje IP datagrama

● Adresiranje

● Fragmentacija

● Usmjeravanje
Internet protokol

● dostava datagrama korak po korak

● osnovne karakteristike:
○ jedinstveni adresni prostor
○ neovisnost o protokolima nižih slojeva Ethernet, IEEE 802.3, SLIP, PPP, ATM...
○ beskonekcijski protokol
○ nepouzdana dostava datagrama (best effort)
○ nema kontrole toka, retransmisije, pouzdanosti, kvalitete usluge

○ nema potvrđivanja datagrama

● zašto koristiti IP kad ima toliko nedostataka?
Funkcionalnost IP
● adresiranje
○ jedinstveni adresni prostor
● zatvaranje podataka
○ prihvata podatke sa višeg sloja, zatvara ih u datagrame i predaje ga nižem sloju
● fragmentacija i ponovno slaganje
○ IP prilagođava veličinu datagrama ovisno o maksimalnoj veličini okvira koja se može prenijeti

na nižem sloju, cijepajući datagram u fragmente, te provodi ponovno slaganje na odredištu

● usmjeravanje i dostava datagrama
○ ako odredišna adresa okvira nije na istoj podmreži, koristi se usmjeravanje kroz ni rutera na
putu do odredišta
Zaglavlje IPv4

● IPv4 je najrašireniji protokol na mreži internet.

● Najvažnija karakteristika IPv4 je da koristi 32-bitnu IP adresu, što znači da je

dužina svake adrese 32 bita

● Zaglavlje IP paketa ima 20 bajta i upravlja svim aspektima IP protokola.

Između ostaloga, pokazuje izvornu i odredišnu adresu, tip servisa ili
diferencirane servise, kao i sljedeći (viši) protokol.
Format IPv4 zaglavlja
Zaglavlje IPv4
Polja u IP zaglavlju su sljedeća:

● Version - Označava verziju – trenutno još dominantnu IPv4, pa je u ova 4 bita kodirano
“4”.
● Length - Označava koliko 32-bitnih riječi se koristi u zaglavlju. Njegova minimalna
vrijednost je 5 (ako se ne koriste polja Options i/ili Padding).
● Type of Service - Ovu informaciju daje transportni protokol, a određuje kontrolu
mrežnog sloja,pokazuje IP protokolu kako da rukuje sa IP paketom.
○ Type of Service polje podijeljeno je na Precedence, D-bit, T-bit, R-bit :
○ Precedence može imati vrijednost od 0 do 7, što rangira važnost datagrama.
○ D - bit jednak “1”, zahtijeva malo kašnjenje.
○ T - bit jednak “1”, zahtijeva visoku propusnost.
○ R - bit jednak “1” zahtijeva visoku pouzdanost.
○ Na taj način informacija u ovom polju pomaže usmjerivačkim mrežnim elementima pri donošenju odluka.

● Total Length - Označava ukupnu dužinu paketa u bajtima, uključujući zaglavlje

(minimalno 20).
Zaglavlje IPv4
● Identification – Koristi se za identifikaciju paketa koji su fragmenti određenog dužeg
datagrama.

● Flags – Koristi se za vođenje evidencije o fragmentima.

● Fragment Offset – Određuje poziciju fragmenta (u koracima od 8 bajta) u odnosu na

početak originalnoga datagrama.

● Time-to-Live (TTL) – Određuje koliko je vremena dopušteno paketu ostati na internetu.

○ Internet je vrlo dinamična mreža i lako se može desiti da određen broj paketa počne kružiti po
Internetu. Bez posebnih mjera ne bi bilo načina da se takvi paketi otkriju i uklone, a bez uklanjanja bi
u jednom trenutku preplavili mrežu te bi ona zbog toga postala neupotrebljiva. Da se spriječi taj
scenario uvedeno je polje Time to Live uz pomoć kojega se upravlja zastarjelim paketima. Naziv
potiče od prvobitne ideje da se vrijednost tog polja umanjuje svake sekunde. Međutim, ispostavilo se
da je teško izvesti, te da je puno pogodnije umanjiti vrijednost prilikom prolaska kroz rutere. Svaki
ruter kroz koji paket prođe umanjuje vrijednost za 1 i u trenutku kada ona dostigne nulu ruter
odbacuje paket. Na taj način sprečava se nekontrolirano kruženje paketa po mreži jer će u jednom
trenutku biti odbačen.
Zaglavlje IPv4
● Header Checksum – kontrolni zbir zaglavlja, tj. paritetna kontrola grešaka
○ Header Checksum osigurava integritet IP zaglavlja otkrivanjem (nekih) grešaka. Zaglavlje se
tretira kao sekvenca 16-bitnih riječi.Riječi se zbrajaju koristeći 1-komplementnu artimetiku.
Konačno, 1-komplement rezultata se postavlja u Header Checksum polje.(Za vrijeme
proračuna, samo polje se uzima sa svim “0”). Kako se TTL polje mijenja prilikom svakog
usmjeravanja, slijedi da svaki ruter na putu mora izračunati i novu vrijednost Header
Checksum polja.

● Source Address – 32-bitna adresa hosta izvora paketa

● Destination Address – 32-bitna adresa hosta odredišta paketa

● Options - Rijetko se koristi, ponajviše za indikaciju praćenja puta do destinacije (trace

routing-a).
 Zaglavlje IPv4

○ Copy bit jednak “1” nalaže ruteru da kopira Option u svaki fragment.
○ Class 0 označava upravljanje, a Class 2 otklanjanje grešaka i mjerenje.
○ Class 1 i Class 3 rezervisane su za buduću upotrebu.

● Padding – umetak - Osigurava da je veličina zaglavlja zaokružena na parni broj, zavisno

od vrijednosti polja Options, odabrane za aktuelni paket.
IPv4 fragmentacija i defragmentacija
● Fragmetacija označava dijeljenje datagrama na manje okvire i obično se
odvija na nekom ruteru.
● Kako je fragmentacija, a zatim defragmentacija jedna od važnijih funkcija IP
protokola, sljedeća 3 polja zadužena su za ove funkcije:
○ Flags – ukazuje da se radi o fragmentu

○ Identification – identifikuje datagram

○ Fragment offset – relativna pozicija datagrama

IPv6
● Internet protokol verzija 6, ili kraće IPv6 je relativno nova verzija internet protokola koja će
najvjerojatnije postati sljedeća standardna verzija komunikacijskog protokola na najvećoj
računarskoj mreži danas - internetu.Najvažnija karakteristika IPv6 je da koristi 128-bitnu IP adresu,
tj. propisana dužina svake IP adrese u ovoj verziji protokola je 128 bita.

● S obzirom da je IP adresa u verziji IPv4 propisane duljine od 32 bita, lako je izračunati da je

maksimalni broj različitih adresa 232, ili približno 4,3·109 odnosno 4,3 milijarde adresa. Iako se taj
broj čini prilično velikim, širenje Interneta i rast potrebe za novim IP adresama doveli su do toga da
je taj adresni prostor postao daleko premali za sve potrebe. Naime, nije daleko dan kada bi svaka
osoba u svijetu trebala imati svoje osobno računalo koje treba javnu IP adresu, brojni su poslužitelji
koji za svoj rad također trebaju IP adrese.Nadalje, otvara se i cijelo novo područje mobilne telefonije
koje će se vrlo skoro integrirati s Internetom, a razvija se i područje različitih drugih uređaja
(kućanski aparati, razni uređaji u industriji, prometu, turizmu...) koji će se također vrlo skoro koristiti
ili se već koriste Internetom za razmjenu i prikupljanje informacija, komunikaciju, upravljanje na
daljinu i sl.
IPv6

● Stoga su predložena različita rješenja, od kojih je najlogičnije rješenje implementacija internet

protokola koji bi imao veći raspon raspoloživih adresa; upravo je tako i nastao IPv6. Kako IPv6
koristi 128-bitnu IP adresu, jednostavna računica pokazuje da je moguće imati ukupno 3,4·1038
različitih adresa. Taj je broj teško uopće pojmiti, dovoljno je ovdje reći da je gotovo nemoguće
zamisliti realnu situaciju u kojoj taj broj različitih adresa ne bi bio dovoljan za danas zamislive
primjene.

● Međutim, pogrešno je reći da je duljina adrese jedina prednost koju IPv6 donosi u odnosu na IPv4,
jer je ta verzija dizajnirana da umanji ili potpuno otkloni još brojna druga tehnička ograničenja i
manjkavosti koje karakteriziraju IPv4.
Poređenje IPv4 i IPv6
IP adresiranje
● Osnovne uloge adresa:
○ Identifikacija mrežnog interfejsa - ne uređaja
○ Usmjeravanje datagrama

● Karakteristike adresa
○ Jedinstvenost
○ Vezanost uz mrežu (mrežni dio adrese)
○ Razlikuju se od fizičkih adresa mrežnih interfejsa
Zapisivanje i struktura IP adrese
● Notacija adresa
○ 32 bita, dotted decimal

● Struktura adrese
○ Mrežni dio (Network ID) - mrežni prefiks, identificira mrežu
○ Računarski dio (Host ID) - identificira računar
Vrste adresiranja
● Klase adresa određene su dužinama polja Net i Host ID
● Izvorno klasno adresiranje -
○ Klase A, B, C - razlika je u prvim bitima adrese te dužini polja
○ Predstavljaju 7/8 ukupnog adresnog prostora

Neke kombinacije 0 i 1 su rezervirane, npr:

HostID sve 1 = adresirani svi računari – Broadcast
HostID sve 0 = adresirana mreža na kojoj je računar – Network adress
127.0.0.1 = loopback (ne ide na mrežu)
Problemi sa klasnim adresiranjem
● Nema interne fleksibilnosti kod dodjele adresa
○ Velike tvrtke dobijale su blokove klasa A i B
○ Takvi blokovi adresa ne odražavaju unutarnju strukturu mreže
○ Klasa A ima 16.777.216 adresa za hostove
○ Klasa B ima 65.534 adresa za hostove
● Neučinkovito korištenje adresnog prostora
○ Organizacija s 5000 računara dobija B klasu koja ima - 65.534 adresa za hostove
○ Ako dobije 20 C klasa, prevelike su tablice usmjeravanja
○ Osnovni problem niska granularnost
● Složenost tablica usmjeravanja
○ S povećanjem mreža povećava se i složenost kao i broj stavki u tablicama usmjeravanja
○ Narušavaju se performanse rutera
Napredni koncepti adresiranja
● Adresiranje sa podmrežama
○ Dio iz Host ID se koristi za adresiranje podmreže - Subnet ID
○ Maska podmreže označava koliko bita označava Net ID

● Besklasno adresiranje (classless)

○ Ne uzimaju se u obzir izvorne klase A, B i C
○ Dioba između Net i Host ID se može obaviti na bilo kojem bitu
○ Dužina mrežnog dijela se označava prefiksom iza adrese
■ 193.198.15.14 / 27 - prvih 27 bita daje adresu podmreže
Podmreže
Adresiranje s podmrežama
● Javlja se potreba za većim brojem mreža sa malim brojem računara, odnosno
potreba za uvođenjem novih mrežnih adresa
● Rješenje ovog problema je da se dio računarskog dijela IP adrese koristi za
lokalno konfigurirane podmreže
● Dio računarskog dijela IP adrese koji će se koristiti za podmrežu određuje se
pomoću maske podmreže (subnet mask)
● Adresa podmreže = subnet & IP
● Uvođenje podmreže vrši lokalni administrator
Besklasno (classless) adresiranje
● Više se ne razmatraju klase adresa
● Classless Inter-Domain Routing (CIDR)
○ Prednosti
■ Učinkovita dodjela adresa i iskorištavanje adresnog prostora
■ Učinkovito upravljanje tablicama usmjeravanja
○ Mane:
■ Složenost
Besklasno adresiranje
● Koncept razvojene mreže i subnet adrese postaje prevaziđen pojavom CIDR,
te je zamijenjen besklasnom adresnom šemom koja podrazumijeva lakše
subnetiranje.
● Uklanjanjem subnet dijela adrese i liberalizacijom mrežnog prefiksa nema
potrebe za provjerom da li su svi biti u subnet dijelu ‘1’, odnosno ne gubimo
jedan cijeli subnet kada razbijemo adresu ‘C’ klase na subnete.
CIDR - primjer
IP adress: 143.65.16.8/27

Binarno: 10001111.01000001.00010000.00001000
Subnet: 11111111.11111111.11111111.11100000
IP&Sub: 10001111.01000001.00010000.000xxxxx

Network adress: 10001111.01000001.00010000.00000000 -> 143.65.16.0

Broadcast adress: 10001111.01000001.00010000.00011111 -> 143.65.16.31
First host ID: 10001111.01000001.00010000.00000001 -> 143.65.16.1
Last host ID: 10001111.01000001.00010000.00011110 -> 143.65.16.30
Privatne i javne IP adrese
● Javne adrese
○ Koriste se za povezivanje na internet
○ Moraju biti jednoznačne
● Privatne adrese
○ Služe za komunikaciju između dva lokalna računara
○ Nema povezivanja na internet
○ IANA intervali privatnih adresa: klasa A(10.x.x.x), klasa B (172.16.x.x - 172.32.x.x), klasa C
(192.168.0.x - 192.168.255.x)
○ Van intervala javne adrese
○ Preslikavanje u javne adrese: NAT
NAT
● Osnovna svrha mu je da promijeni set IP adresa u drugi set IP adresa
● Razlog postojanja NAT-a je da se očuvaju ograničene zalihe IPv4 javnih IP
adresa koje su dostupne širom svijeta
● Kad su IPv4 adrese napravljene, inženjeri nisu zamišljali da će internet postati
toliko veliki, pa iako je dostupno preko 4 biliona adresa to ne bi bilo dovoljno
ukoliko bi svaki uređaj imao svoju javnu IPv4 adresu
● Zato je NAT jako važan jer on u ruteru odvija važan proces pretvaranja
privatnih adresa uređaja u jednu javnu, i obratno kada se sa interneta šalje
informacija ka uređaju
Regionalni internet registri
Dodjeljivanje IP adresa
● Statičko
○ IP adresa se upiše u postavkama računara
○ dobro za male mreže, ali složeno zavelike mreže

● Dinamičko
○ BOOTP - Bootstrap Protocol
○ DHCP - Dynamic Host Configuration Protocol
Dodjeljivanje IP adresa
● Statička IP adresa je tip adrese kada je jednom dodjelimo mašini zauvijek
ostaje na mreži.
● Ovaj tip je jednostavniji ali je izložen većim sigurnosnim rizicima
● Koristi se uglavnom za web, e-mail, gaming servere koji ne mare za skrivanje
svojih lokacija
Dodjeljivanje IP adresa
● Dinamička IP adresa se mijenja svaki put kada se uređaj spaja na mrežu
● Ovakav tip je veoma teško locirati i pratiti, i on je omiljen kod velikog broja
kompanija i firmi
● BOOTP - mrežni protokol koji klijent koristi da bi zadržao IP adresu sa
servera
● DHCP - pojednostavljuje dodjeljivanje IP adresa uređajima u lokalnoj mreži
Ifconfig & ipconfig
● Unix-like system administration utility za konfiguraciju i kontrolu TCP/IP
mrežnih interfejsa sa komandne linije
● ifconfig - skraćenica za interface configuration
● ipconfig - naredba prikazuje sve tekuće vrijednosti TCP/IP mreže.
Ifconfig & ipconfig
● Komanda ifconfig služi za pregled i postavljanje parametara mrežnih uređaja.
● Kada se koristi bez ikakvih parametara komanda ifconfig prikazuje detalje o
mrežnim interfejsima koji su aktivni i rade na računaru što se vidi na
slijedećem primjeru
● Ipconfig - Naredba nam daje osnovne informacije: IP adresa računara,
adresu ruter a, DNS servera DHACP itd.
Ifconfig & ipconfig
Ifconfig & ipconfig
● Još neke primjene ifconfig naredbe:
○ Mijenjanje MTU vrijednosti: ifconfig eth0 mtu 1200
○ Postavljanje zastavice: ifconfig eth0 broadcast
○ Brisanje zastavice: ifconfig eth0 -broadcast
○ Promjena MAC adrese: ifconfig eth0 hw ether
Domain name system (DNS)
● DNS asocira naziv domene (domain name), odnosno simboličku adresu i IP
adresu
● DNS je hijerarhijska struktura domain name space-a organizovana u stablu
● Naziv domene pridružen je čvoru u stablu
● Ulazna lista labela do root-a razdvojena je tačkama, npr fe.untz.ba
● NIC ( Network Information Center) održava najviše najviši nivo stabla i
delegira odgovornosti na zone
● Zona predstavlja zasebno administrirano stablo DNS-a
Domain name space
Domain name space
Name serveri
Name servere dijelimo na:

● Primarni name server - Nadležnost nad cijelom zonom, prenosi nadležnosti

na sekundarne servere
● Sekundarni server - kopira podatke sa primarnog, služi kao backup
Name serveri
● Primarni name server - Nadležnost nad cijelom zonom, prenosi nadležnost
na sekundarne servere. Primarni server za određenu zonu je server koji čuva
konačne verzije svih zapisa u toj zoni.
● Sekundarni name server - Sekundarni server za određenu zonu koristi
mehanizam za automatsko ažuriranje da bi sačuvao identičnu kopiju baze
podataka primarnog servera za tu zonu
Cache name server
● Zadatak jednog cache name servera jeste da oslobodi, odnosno rastereti
druge name servere. U njemu ne postoji datoteka za zonu, već se sve
informacije prikupljaju u sopstvenom cache-u. Cache je nakon podizanja
sistema prvo potpuno prazan i vremenom se postepeno puni informacijama.
Ako klijenti često koriste iste informacije za neki udaljeni računar, intervencija
će biti puno brža jer naš cache nameserver nakon prvog ispitivanja udaljenih
DNS servera pamti informacije u svom cache-u.
DNS upit
● Klijent šalje zahtjev za IP adresu nekog naziva domene root name serveru

● U slučaju da root server nema IP tražene domene, usmjerava klijent na name

server na nižoj razini (top level domain server)

● Klijent šalje upit name serveru na nižoj razini, te se postupak ponavlja

iterativno
DNS upit
Usmjeravanje u internetu
● Internet je datagramska mreža, odnosno radi na principu komutacije paketa
● Usmjeravanje puta je postupak pronalaženja puta i proslijeđivanja paketa od
izvorišnog do odredišnog čvora u mreži
● Svaki paket se usmjerava preko niza međusistema i podmreža na temelju
odredišne adrese
Komunikacija preko routera
● Osnovna uloga routera je usmjerivanje datagrama kroz mrežu

● Router radi na mrežnom sloju TCP/IP modela

● Glavna zadaća rutera jeste prihvatiti nadolazeći datagram, te provjeriti

zaštitnu sumu, pogledati odredišnu IP adresu i na osnovu nje proslijediti
datagram na odgovarajuću mrežu, odnosno uputiti ga slijedećem usmjerivaču
Naredba route
Kontrolni protokoli

● ARP
● RARP
● ICMP
● IGMP
Address Resolution Protocol - ARP

● Da bi neka dva čvora date mreže međusobno komunicirala, moraju jedan

drugome poznavati fizičke (MAC) adrese.

● Da bi IP radio po Ethernet mreži, mora se osigurati prijevod IP adrese u

Ethernet ili IEEE 802.3 MAC adresu.
● Za ovo se koristi protokol za adresno razlučivanje - Address Resolution
Protocol (ARP)
Princip rada ARP protokola
Princip rada ARP protokola

● Mapiranje IP adrese u MAC adresu

● Korak 1: želim poslati paket na IP 192.168.10.8
● Korak 2: da li imam MAC adresu od 192.168.10.8 u cashe tablici
● Ako DA – pošalji paket na tu MAC adresu
● Ako ne – pošalji ARP paket da doznaš MAC adresu
● Korak 3: stanica s IP adresom 192.168.10.8 poslala svoju MAC adresu –
pošalji paket na tu MAC adresu.
Reverse Address Resolution Protocol - RARP

● RARP - Inverzni ARP

● Razvijen na bazi ARP-a
● Mrežni je protokol kojim je moguće iz poznate fizičke MAC adrese doznati IP
adresu, što je obrnuto od uloga ARP-a.
● Najčešća primjena RARP-a je kod sistema bez diska koji prilikom pokretanja
ne znaju vlastitu IP adresu pa je dobivaju pomoću RARP upita.
● Problem kod upotrebe RARP-a je da se IP adrese ne mogu dodjeljivati
dinamički, budući da je RARP informacija bazirana na MAC adresi klijenta.
Princip rada RARP protokola
Address Resolution Protocol - ARP
● ARP – komunikacijski protokol kojim se dobiva fizička adresa na lokalnoj
mreži iz poznate mrežne adrese.
● Najraširenija njegova primjena danas je na Ethernetu gdje se IP adresa
povezuje s MAC adresama.
Princip rada RARP protokola

● RARP koriste stanice da saznaju svoju IP adresu

● Korak 1: da li imam IP adresu
○ Da – sve je uredu.
○ Ne – pošalji RARP broadcash sa svojom MAC adresom
● Korak 2: RARP server prima RARP paket i šalje natrag IP adresu
Zaglavlje ARP/RARP protokola
● Hardware type (HTYPE) – Ovo polje specificira vrstu protokola mrežne veze.
Primjer: Ethernet je 1.

● Protocol type (PTYPE) – Specificira tip protokola višeg nivoa koji pošiljatelj
koristi. Za IPv4, to ima vrijednost 0x0800.
Zaglavlje ARP/RARP protokola
● Hardware length (HLEN) - Dužina (u oktetima) hardverske adrese. Dužina
Ethernet adrese je 6.
● Protocol length (PLEN) - Dužina (u oktetima) adresa protokola. Tip protokola
naveden je u PTYPE. Primjer: Dužina adrese IPv4 je 4.
● Operation - Određuje operaciju koju pošiljalac izvodi: 1 za zahtjev, 2 za
odgovor.
Zaglavlje ARP/RARP protokola
● Sender hardware address (SHA) - Medijska adresa pošiljatelja. U ARP
zahtjevu ovo se polje koristi da naznači adresu domaćina koji šalje zahtjev. U
odgovoru ARP-a ovo se polje koristi da naznači adresu domaćina koji je
zahtjev tražio.
Zaglavlje ARP/RARP protokola
● Sender hardware address (SHA) - Fizička adresa pošiljatelja. U ARP zahtjevu
ovo se polje koristi da naznači adresu hosta koji šalje zahtjev. U odgovoru
ARP-a ovo se polje koristi da naznači adresu hosta koji je zahtjev tražio.
● Sender protocol address (SPA) - IP adresa pošiljatelja.
Zaglavlje ARP/RARP protokola
● Target hardware address (THA) - Fizička adresa predviđenog primaoca. U
ARP zahtjevu ovo polje se ignoriše. U odgovoru ARP-a ovo se polje koristi da
naznači adresu hosta koji je stvorio ARP zahtjevom.
● Target protocol address (TPA) - IP adresa predviđenog primaoca.
Internet Control Message Protocol - ICMP

● Internet Control Message Protocol (ICMP) je prateći protokol u paketu

internetskih protokola.
● Mrežni uređaji ga koriste za slanje poruka o pogrešci i operativnih informacija
koje ukazuju na uspjeh ili neuspjeh u komunikaciji s drugom IP adresom.
● ICMP je protokol sloja mreže koja pruža određene mehanizme oglašavanja.
U osnovi, ICMP pruža povratne informacije o problemima komunikacije u
okruženju.
● ICMP se razlikuje od transportnih protokola poput TCP i UDP po tome što se
obično ne koristi za razmjenu podataka između sistema.
Internet Control Message Protocol - ICMP

● ICMP definira mehanizam kojim se prenose dvije vrste kontrolnih poruka

○ Dojave o pogrešci – povratna informacija pošiljaoca o nekom problemu u mreži
○ Zahtjevi za informacijom – traži se informacija vezana za stanje u mreži
● ICMP ne ispravlja problem niti djeluje na temelju tih poruka, samo javlja
stanje.

● ICMP poruke obično se koriste u dijagnostičke ili kontrolne svrhe ili se

generiraju kao odgovor na pogreške u IP operacijama. ICMP pogreške su
usmjerene na izvornu IP adresu izvornog paketa.
Internet Control Message Protocol - ICMP
● ICMP poruka se prvo napravi pa se onda predaje IP-u koji spaja poruku sa IP
zaglavljem i onda prenosi rezultujući paket na već uobičajeni način.
● Iz razloga što se ICMP poruke šalju kao IP paketi, njihova isporuka nije
garantovana niti je njihovo korišćenje pouzdano.
● ICMP je protokol mrežnog sloja. Ne postoji TCP ili UDP broj porta koji je
povezan s ICMP paketima jer su ovi brojevi povezani s transportnim slojem
iznad.
● ICMP koristi osnovnu podršku IP-a kao da se radi o protokolu višeg nivoa,
međutim, ICMP je zapravo sastavni dio IP-a.
Zaglavlje ICMP protokola

● ICMP zaglavlje počinje poslije IPv4 zaglavlja i identifikuje se sa protokolnim

brojem '1'.
● Svi ICMP paketi se sastoje od zaglavlja koje ima veličinu od 8 bajta i sekciju
sa podacima promjenljive veličine.
● Prva 4 bajta od zaglavlja moraju uvijek biti konzistentni. Prvi bajt se koristi za
vrstu ICMP-a, drugi za ICMP kod, treći i četvrti bajt za kontrolnu sumu, i
ostatala četiri bajta za podatke, ovisno od tipa ICMP-a i korištenog koda.
Zaglavlje ICMP protokola
● Slika prikazuje ICMP poruke. Jedan ICMP poruka počinje sa 64-bitnim
zaglavljem koja se sastoji od sljedećih polja:
○ Type (8 bita) – označava tip ICMP poruke.
○ Code (8 bita) – je podtip tipa.
○ Checksum (16 bita) – Suma za provjeru ICMP poruke.
○ Rest of Header (32 bita) – Sluze da bi se naznačili parametri koji slijede.
Tipovi ICMP poruka
● Definisano je više od 10 vrsta ICMP poruka, od kojih su najvažnije:
○ Echo reply (Odgovor na eho)
○ Destination unrechable (Odredište nedostupno)
○ Source quench (Prigušivanje izvorišta)
○ Redirect Message (Poruka za preusmjerenje)
○ Echo Request (Zahtjev za eho)
○ Time Exceeded (Isteklo vrijeme)
○ Parameter Problem: Bad IP header (Problem sa parametrom: nevažeće zaglavlje
IP-a)
○ Timestamp request (Zahtjev za vremenskom oznakom)
○ Timestamp reply (Odgovor na zahtjev sa vjemenskom oznakom)
○ Address mask reques (Zahtjev za masku adrese)
○ Address mask reply (Odgovor na zahtjev masku adrese)
Tipovi ICMP poruka
● Destination unreachable generira host kako bi obavijestio klijenta da je
odredište iz nekog razloga nedostupno.
● Type - Polje type (bitovi 0-7) mora biti postavljeno na 3
Tipovi ICMP poruka
● Code - Polje code (bitovi 8-15) koristi se za specificiranje vrste pogreške i
može biti bilo koje od sljedećeg:
○ Code 0 - Ciljana mreža nedostižna
○ Code 1 - Ciljani host nedostižan
○ Code 2 - Ciljani protokol nedostižan
○ Code 3 - Ciljani port nedostižan
○ Code 4 - Potrebna fragmentacija, i postavljena DF zastavica
○ Code 5 - Izvorni put neuspješan
○ Code 6 - Ciljana mreža je nepoznata
Tipovi ICMP poruka
○ Code 7 - Ciljani host je nepoznat
○ Code 8 - Izvorni host je izolovan
○ Code 9 - Pristup mreži je administrativno zabranjen
○ Code 10 - Pristup hostu je administrativno zabranjen
○ Code 11 - Mreža je nedostižna za ovaj tip usluge
○ Code 12 - Hostu je nedostižan za ovaj tip usluge
○ Code 13 - Komunikacija je administrativno zabranjena
○ Code 14 - Router nije bio u mogućnosti proslijediti paket zbog nevažeće vrijednosti za precedence
○ Code 15 - Postoji minimum precedence vrijednost a navedena je manja vrijednost od potrebne
Tipovi ICMP poruka
● Next-hop MTU - Polje Next-hop MTU (bitovi 48-63) sadrži MTU mreže
slijedećeg skoka ako se dogodi greška kod 4.
● IP header - Uključeno je IP zaglavlje i dodatni podaci koji omogućuju klijentu
da spoji odgovor sa zahtjevom koji je uzrokovalo odredište nedostupnim
odgovorom.
Tipovi ICMP poruka
● Source Quench zahtijeva da pošiljalac smanji brzinu poruka poslanih ruteru ili hostu.
Ova se poruka može generirati ako ruter ili host nemaju dovoljno prostora u
međuspremniku za obradu zahtjeva, ili se mogu pojaviti ako se međuspremnik rutera ili
hosta približava svom limitu.
● Type - mora biti postavljen na 4
● Code - mora biti postavljen na 0
● IP header
Tipovi ICMP poruka
● Redirect requests - Preusmjeravanje zahtjeva da se paketi podataka šalju
alternativnim putem.
● Type - mora biti postavljen na 5
● Code - određuje razlog preusmjeravanja
○ 0 - Preusmjeri datagram za mrežu
○ 1 - Preusmjeri datagram za host
○ 2 - Preusmjeri datagram za tip usluge i mrežu
○ 3 - Preusmjeri datagram za tip usluge i host
Tipovi ICMP poruka
● Time exceeded - Šalje se kad je paket odbačen jer je polje "TTL" postalo
jednako nuli. Koristi se za određivanje puta kroz mrežu.
● Type - mora biti postavljen na 11
● Code - navodi razlog prekoračenja vremena poruke
○ Paket je istekao tokom prosljeđivanja
○ Fragmenti datagrama nisu (svi) stigli na vrijeme
● IP header
Tipovi ICMP poruka
● Timestamp request i Timestamp reply - Šalju se kad je potrebno saznati za koje vrijeme
se poruka preko odredišta vrati do izvorišta (RTT - Round Trip Time).
Tipovi ICMP poruka
● Timestamp request i Timestamp reply - Šalju se kad je potrebno saznati za koje vrijeme
se poruka preko odredišta vrati do izvorišta (RTT - Round Trip Time).
Tipovi ICMP poruka
● Address mask request - obično host šalje ruteru zahtjev kako bi dobio
odgovarajuću subnet masku.
● Type - mora biti postavljen na 17
● Code - mora biti postavljen na 0
● Address mask - može biti postavljen na 0
Tipovi ICMP poruka
● Address mask reply - koristi se za odgovor na poruku Address mask request
sa odgovarajućom subnet maskom.
● Type - mora biti postavljen na 18
● Code - mora biti postavljen na 0
● Address mask - treba postaviti na subnet masku
Packet InterNetwork Group - PING
● PING je alatka za administraciju računarske mreže koja se koristi za testiranje
dostupnosto hosta na IP mreži.
● PING mjeri vrijeme za koje se vrati poruka poslana od hosta ka odredišnom računaru,
koja se opet vraća na izvor.
● Funkcioniše tako što pošalje ICMP Echo Request pakete ciljanom hostu i čeka na
ICMP Echo Replay. Program prijalvjuje greške, gubitke paketa podataka i sumu
rezultata, koja uključuje minimum, maksimum i srednej povratno vrijeme, te standardnu
devijaciju aritmetiče sredine povratnog vremena.
● PING alatka može biti zloupotrebljena kao jednostavan oblik hakerskog napada za
uskraćivanje servisa (denial-of-service) u obliku ping poplave (ping flood), u kojima
napadač zagušuje žrtvu sa ICMP Echo Request paketima.
Packet InterNetwork Group - PING
Packet InterNetwork Group - PING
● Korištena naredba - ping www.geeksforgeeks.org
○ min: minimalno vrijeme za dobijanje odgovora
○ avg: prosječno vrijeme za dobivanje odgovora
○ max: maksimalno vrijeme za dobivanje odgovora
Internet Group Management Protocol - IGMP

● IGMP je komunikacijski protokol kojeg koriste host i okolni ruteri na IPv4

mreži da uspostave multicash grupno člansvo. IGMP je sastavni dio IP
multicasta.

● IP multicast je metod slanja IP datagrama grupi zainteresovanih primatelja u

jednom prijenosu.
● Komunikacijski oblik je one-to-many koji se koristi u aplikacijama za
streamingovanje sadržaja na internetu i privatnim mrežama.
● Koristi posebno rezervisane adresne blokove u IPv4 i IPv6
Internet Group Management Protocol - IGMP

● Mreža dizajnirana za izvrši multicast uslugu uz pomoć IGMP koristi se

sljedećom arhitekturom:
Internet Group Management Protocol - IGMP

● IGMP djeluje između koristnika i lokalnog multicast rutera.

● Prekidači koji sadrže IGMP prisluškivače izvlače korisne informacije
posmatrajući IGMP prijenose.
● Koristi se PIM (Protocol Independent Multicast) između lokalnog i udaljenog
multicast rutera da usmjeri saobraćaj mulitacst servera ka klijentima.
● IGMP se implementira na pojedinačni host unutar rutera. Host zahtijeva
članstvo u grupi preko lokalnog rutera, dok ruter „isčekuje“ te zahtjeve i
periodično šalje upite za preplaćovanje- Jedan ruter po subnetu (zajedničkoj
mreži) je izabran da vrši ovu funkciju.
● IGMP je osjetljiv na napade, ali se uz pomoć firewalla ova funkcija može
isključiti.
Protokoli transportnog sloja

● TCP (Transmission Control Protocol)

● UCP (User Datagram Protocol)
Protokoli transportnog sloja

● TCP – Transmission Control Protocol

○ Spojno-orijentirani protokol
○ Osigurava konekcijski (spojno) orijentiranu uslugu
○ Pouzdan prijenos podataka sa kraja na kraj
○ Tok podataka preko mreže
○ Kontrola toka
○ Kontrola zagušenja
○ Primjena: HTTP, FTP, TELNET itd.

● UDP – User Datagram Protocol

○ Beskonekcijski (nespojno) orijentirana usluga
○ Nepouzdan prijenos podataka
○ Datagrami
○ Nema kontrole toka
○ Nema kontrole zagušenja
○ Primjena: DHCP, SNMP, TFTP, itd.
Protokoli transportnog sloja

● Protokoli transportnog sloja omogućava host-to-host oblik komunikacijskih

usluga kao što su podrška konekcijski orijetiranom data streamu, pouzdanost,
kotrola toka i multipleksiranje.

● Najpoznatiji protokol transportnog sloja je TCP (Transmission Control

Protocol) koji se koristi za konekcijski orijentirane prijenose. TCP je
kompleksniji protokol zbog dizajna koji sadrži pouzdani prijenos i usluge data
streaminga.
Protokoli transportnog sloja

● UDP (User Datagram Protocol) je beskonekcijski protokol koji se korist za

jednostavnije prijenose poruka. Ne nudi pouzdani prijenos, pa nema garancije
o isporuci, naredbi ili dupliciranoj zaštiti. Koristi se kao kada je bitnija brzina i
efikasnost od pouzdanosti, npr. za prijenos govora u realnom vremenu (VoIP
telefonija), a zatim i kada je potrebno slanje iste poruke na više odredišta
(multicast).

● Drugi prominentni protokoli su DCCP (Data Congestion Control Protocol) i

SCTP (Stream Control Transmission Protocol)
Portovi

● Port je krajnja tačka komunikacije u operativnom sistemu. Iako se termin koristi i za

hardverske strukture, za softversku primjenu predstavlja logičku konstrukciju koja
identifikuje specifičan preoces ili tip mrežne usluge.

● U računarskoj mreži port je softverski zadat kanal kojim komuniciraju aplikacije putem
računarskih mreža. Ovaj kanal na jednoj od strana komunikacije predstavljen je
jedinstvenim brojem koji koriste protokoli transportnog sloja OSI model u cilju
razlikovanja (razdvajanja), identifikacije i praćenja komunikacije aplikacija.

● Definisan je za svaku adresu i protokol sa 16-bitnim brojem, poznatijim kao broj porta.
Portovi

● Protokoli TCP i UDP navode brojeve portova u svojim zaglavljima kao izvorišni i
odredišni port. Pri klijent/server komunikaciji izvorišni port predstavlja broj porta koji
označava aplikaciju koja inicira komunikaciju, dok odredišni port označava statički broj
porta servisa na serveru. Klijenti dinamički biraju broj porta za svaku konverzaciju.

● Određeni brojevi portova se koristi za identifikaciju određenih usluga.

● Od hiljade numerisanih portova, 1024 njih su rezervisane konvencijom u svrhu

identifikovanja posebnih oblika usliga na hostu.

● Serveri se normalno znaju po njihovim dobro poznatim brojevima porta. Ti su brojevi u

rasponu između 1 i 65535 (0xFFFF)
Portovi
Transmission Control Protocol - TCP

● Transmission Control protocol (TCP) je pouzdani transportni servis koji

omogućuje komunikaciju između krajnjih tačaka (end-to-end).

● Korištenjem protokola TCP aplikacija na nekom serveru umreženom u

računarsku mrežu kreira virtualnu vezu prema drugom server, te putem te
ostvarene veze zatim prenosi podatke.
● Spada u grupu tzv. spojnih protokola, za razliku od UDP.
Transmission Control Protocol - TCP

● Kao konekcijski protokol, odgovoran je za:

○ pouzdan i transparentan prijenos podataka između krajnjih umreženih tačaka
○ detekciju i korekciju grešaka, te kontrolu toka podataka između krajnjih tačaka (kroz polje
“window”
○ fragmentiranje i reintegraciju korisničkih podataka i protokola viših nivoa

● TCP ima 3 faze:

○ uspostavu veze (three-way handshake)
○ prijenos podataka
○ prekid veze (four-way messages)
Transmission Control Protocol - TCP
Struktura TCP zaglavlja
● Source port (16 bits) - Identificira port za slanje.
● Destination port (16 bits) – Identificira prijemni port.
Struktura TCP zaglavlja
● Sequence number (32 bits) - je broj koji šalje host, sa početnom vrijednošću
dogovorenom tokom trosmjerne uspostave TCP veze, nakon čega se njegove
sljedeće vrijednosti povećavaju za broj poslatih bajta.
Struktura TCP zaglavlja
● Acknowledgment number (32 bits) - je obično primljeni Sequence number + 1, a sadrži vrijednost
sljedećeg Sequence Number-a čiji prijem očekuje (aktuelni) predajnik segmenata, odnosno govori
aktuelnom prijemniku koji mu sljedeći bajt informacije treba poslati kao predajnik.
Struktura TCP zaglavlja
● Data offset (4 bits) - polje koje određuje koliko 32-bitnih riječi ima TCP
zaglavlje.
● Reserved (3 bits) - za buduću upotrebu i treba biti postavljen na nulu.
Struktura TCP zaglavlja
● Flags (9 bits) - Zastavice ili kontrolni biti (9 bita) – sadrži devet jedno-bitnih
zastavica.
Struktura TCP zaglavlja
● Window size (16 bits) - označava koliko bajti može poslati predajnik
prijemniku bez da primi potvrdu
Struktura TCP zaglavlja
● Window size (16 bits) - označava koliko bajti može poslati predajnik
prijemniku bez da primi potvrdu
Struktura TCP zaglavlja
● Checksum (16 bits) - Kontrolni zbroj; računa se kao 16-bitni komplement jedinice komplementa
zbroja svih 16-bitnih riječi u zaglavlju i podacima; pokriva i 96 bitova pseudozaglavlja koje sadrži
izvorišnu i odredišnu adresu, protokol i duljinu TCP zaglavlja i podataka.
Struktura TCP zaglavlja
● Urgent pointer (16 bits) - polje pokazivača hitnosti pokazuje na važne podatke
(zastavica URG je tada postavljena u 1)
Struktura TCP zaglavlja
● Options (Variable 0–320 bits, divisible by 32) - Polje opcije služi za
uključivanje dodatnih mogućnosti kojih inače nema u zaglavlje npr. računalo
može navesti maksimalnu dozvoljenu veličinu TCP segmenta koje prihvaća.
User Datagram Protocol - UDP

● User Datagram Protocol - UDP je nepouzdani, nekonekcijsko orijentisani

protokol za internet koji se na primjer koristi u aplikacijama gdje je nepoželjno
TCP segmentiranje i kontrola toka.
● Pruža brz i jednostavan, ali nepouzdan način prijenosa poruka i namijenjen je
za transakcijski orijentirane usluge.
● Sa UDP-om, računarske aplikacije mogu slati poruke prema drugim
računarima na IP mreži bez prethodne komunikacije za uspostavu kanala za
transmisiju ili puta podataka.
User Datagram Protocol - UDP

● UDP ne pruža nikakve garancije za slanje poruka prema višem protokolnom

sloju i ne bilježi nigdje stanje UDP poruka poslije slanja, i zbog ovoga je
nepouzdan.
● UDP pruža aplikacijsko multipleksiranje (preko računarskog porta) i
verifikaciju integriteta (preko kontrolne sume - engl. checksum) zaglavlja i
sadržaja koji se prenosi .
Struktura UDP zaglavlja
● Source Port je opcionalan (0, ako se ne koristi) i označava port sa koga
datagram dolazi.
● Destination Port označava protokol višega nivoa kome je datagram
namijenjen.
● Length Polje koje specifikuje dužinu UDP zaglavlja i podataka, u bajtu.
Minimum dužina je 8 bajta jer je to dužina zaglavlja, što je obavezno polje.
● Checksum je opcionalno polje (0, ako se ne koristi), korisit se za provjeru
grešaka u zaglavlju i podacima.
Literatura

● Dodijeljeni materijal
● https://en.wikipedia.org
● https://www.youtube.com
● https://www.avalon.hr
● http://ping.eu/
Hvala na pažnji.