ziemie dawnej Rzeczypospolitej zajęte w wyniku

rozbiorów przez Królestwo Prus.

-germanizacja- język niemiecki w administracji i

szkolnictwie (jedynie religia była nauczana po polsku).

W zaborze -kulturkampf "walka o kulturę"- ograniczenie roli

pruskim: Kościoła katolickiego - zakończone niepowodzeniem.

-bez problemu rozwijała się polska kultura,

22/23 stycznia 1863 roku

-chęć odzyskania niepodległości, branka, nastroje

patriotyczne, tłumienie manifestacji
• Rusyfikacja – proces dobrowolnego lub przymusowego przyswajania języka
rosyjskiego i kultury rosyjskiej przez osoby lub zbiorowości funkcjonujące
wcześniej w ramach innych kultur.
Na czym • -strajk dzieci we Wrześni 1901 r.,
polegała • -strajk szkolny w 1906 r.
rusyfikacja po • -usuwanie języka polskiego z administracji,
powstaniu szkół,
styczniowym? • -likwidowanie szkół na wsiach.
• ok 1 rok językiem urzędowym był polski,
 • -język polski nieobowiązkowy w szkole,
• -rugi pruskie, wysiedlanie Polaków, którzy

Walka Polaków z przebywali nielegalnie w zaborze pruskim.

• -Komisja kolonizacyjna - osiedlanie Niemców na
polskich ziemiach.
germanizacją: • -nowela osadnicza - zakaz stawiania domów bez
zgody władz niemieckich.
Katorga – w potocznym rozumieniu: ciężka praca
fizyczna, często ponad ludzkie siły. W ujęciu historycznym:
w carskiej Rosji ciężkie przymusowe roboty.
 PRACA ORGANICZNA

• działanie na rzecz rozwoju gospodarczego ludności z ziem polskich. Pozytywiści

uważali, że społeczeństwo przypomina żywy organizm – tak jak dla właściwego
funkcjonowania
• Zabór austriacki wyróżniał się na tle pozostałych dwóch zarówno specyficzną
sytuacją społeczną, jak i gospodarczą. Charakterystyczne na tych ziemiach było
odmienne podejście do spraw polskości i patriotyzmu, który nie był tępiony, tak
jak było to w Rosji czy Prusach, ale jedynie kontrolowany. W zamian za postawę
wiernopoddańczą władze austriackie zostawiły Galicji dużą swobodę i dopuszczały
Polaków na najwyższe nawet urzędy. Autonomia galicyjska, uformowana
ostatecznie w latach 60. i 70. XIX wieku, pozwoliła na swobodny rozwój polskiej
kultury na tych terenach i stanowiła schronienie dla wielu działaczy
niepodległościowych, jak również różnych twórców.
• Ze wszystkich ziem zabranych Rzeczpospolitej po jej upadku w roku 1795
zabór austriacki wyróżniał się najsłabszym stopniem rozwoju. Uwłaszczenie
chłopów odbyło się w roku 1848, w dosyć chaotyczny sposób i
bezpośrednio z powodu wybuchu niepokojów i rewolucji, będących częścią
Wiosny Ludów. Stąd też duże niedopracowanie tej reformy. Na terenie
Galicji dominowały niewielkie gospodarstwa, z których ciężko było wyżywić
nawet rodzinę właścicieli. Jednocześnie duża część ziem została w rękach
dawnych panów, a władze austriackie celowo starały się dalej skłócać
chłopstwo i ziemiaństwo, stawiając się w wygodnej roli arbitra kwestii
spornych (jak np. sprawa serwitutów). W rezultacie wieś galicyjska aż do
początku XX wieku była uważana za symbol biedy i zacofania (słynne
powiedzenie „bieda galicyjska").
• W Galicji przez bardzo długi czas nie rozwijał się też przemysł, a rejon
ten pozostawał w cieniu Czech, będących przemysłowym sercem
Cesarstwa. Istniał tu jedynie niewielki przemysł wydobywczy różnego
rodzaju kopalin. Sytuacja zmieniła się w latach 50. XIX wieku, kiedy to
w wyniku wynalezienia przez Ignacego Łukasiewicza lampy naftowej
doszło do wzrostu zapotrzebowania na ropę naftową i rozwoju
lokalnego wydobycia, w rejonie Gorlic i Krosna. Z czasem wydobycie
ropy naftowej stało się największą gałęzią przemysłu galicyjskiego.
• W kwestii oświaty władze austriackie swobodnie podchodziły do
kwestii używania języka polskiego jako wykładowego. Stąd też szeroki
i swobodny rozwój polskich uczelni. Wielką rolę odgrywały polskie
uniwersytety we Lwowie i Krakowie; w roku 1872 (oficjalne otwarcie
1873) powstała też w Krakowie Akademia Umiejętności, grupująca
wybitnych przedstawicieli nauki. Z drugiej strony jednak na słabym
poziomie stało cały czas szkolnictwo na wsiach i w małych
miejscowościach, a procent analfabetów był duży.
• Zabór pruski, później zaś niemiecki, przeszedł w trakcie XIX wieku
największy rozwój gospodarczy, stając się najbogatszym zaborem ze
wszystkich. Było to konsekwencją świadomej polityki pruskiej, której
zależało na transformacji wcielonych ziem w potężne zaplecze
ekonomiczne. Stąd też gwałtowny rozwój Wielkopolski, Pomorza i
ciągle mocno polonizowanego Śląska.
To w zaborze pruskim doszło najwcześniej do uwłaszczenia chłopów.
Wprowadzane ono było etapami od roku 1823 i dało najlepsze
rezultaty ze wszystkich reform uwłaszczeniowych na ziemiach
polskich.
• W wyniku planowego i kontrolowanego procesu transformacji efektem
uwłaszczenia chłopów stało się powstanie dużych, nastawionych na
produkcję gospodarstw. Liczba chłopów małorolnych lub bezrolnych była
stosunkowo niewielka, co sprzyjało rozwojowi prowincji. Jednocześnie zaś
na Pomorzu, Prusach Wschodnich i w mniejszym stopniu Wielkopolsce
nadal istniała grupa bogatej szlachty o znacznych posiadłościach ziemskich
– tzw. junkrów. Z czasem w ich szeregi wmieszały się niektóre najsilniej
zgermanizowane rody polskie. W latach 80. i 90. władze pruskie prowadziły
politykę wykupywania od Polaków ziemi i parcelacji jej pomiędzy
niemieckich osadników. Miało to zapewnić powolną, ale konsekwentną
germanizację zaboru. Jednocześnie też wydano walkę robotnikom
sezonowym spoza Prus(tzw.rugipruskie).
• W wyniku polityki rządu pruskiego doszło do znacznego rozwoju dróg
żelaznych. Rozległość sieci kolejowych w porównaniu do ziem zaboru
rosyjskiego i austriackiego widać nawet do dzisiaj. Większość linii
kolejowych było zorientowanych na linii Wschód – Zachód, łącząc
Berlin i Królewiec, dwa serca pruskiej monarchii.
Po zjednoczeniu Niemiec w roku 1871 doszło do jeszcze szybszego
rozwoju ziem polskich. Ogromne kontrybucje wojenne pobierane od
pokonanej Francji były wykorzystane na rozbudowanie aparatu
administracyjnego.
• Do dzisiaj w większości miast byłego zaboru niemieckiego można znaleźć
imponujące, duże budynki z charakterystycznej, czerwonej cegły, będące
pozostałością owej wielkiej rozbudowy. Budowano nowe urzędy
administracyjne i sądowe, jak również więzienia i urzędy miast. Doszło też
do znacznego rozwoju przemysłu, zwłaszcza ciężkiego. Wielkich fabryk,
stoczni i dużych zakładów „dorobiły się” m.in. Gdańsk, Elbląg, Bydgoszcz i
Poznań. Ludność polska po zjednoczeniu Niemiec zyskała też możliwość
wejścia na nowe rynki pracy, stąd też potężna emigracja na tereny Westfalii
i Nadrenii, gdzie Polacy pracowali w rolnictwie i przemyśle wydobywczym.
Niektóre z kolonii polskich istnieją tam zresztą do dzisiaj.
• Szkolnictwo w zaborze pruskim było oczywiście podporządkowane
interesowi państwowemu, a więc było również elementem
germanizacji. Stąd też stałe wypieranie języka polskiego ze szkół, który
utrzymywał się przez dłuższy czas w zasadzie jedynie na lekcjach
religii. Z drugiej strony państwo pruskie aktywnie walczyło z
analfabetyzmem, głównie przez wprowadzanie obowiązku szkolnego.
Poziom nauczania też był raczej względnie wysoki. Uczelnie wyższe w
prowincji poznańskiej i na Pomorzu pozostawały praktycznie przez
cały wiek XIX w cieniu uczelni królewieckiej i uniwersytetów w
zachodniej części państwa.