Wastong Gamit ng mga Salita

Ang bawat salita ay may tiyak na kahulugan. Maaaring magbago

ang kahulugan ng isang pahayag kung mali ang gamit na salita.
Maramings alita sa Filipino ang nagkakapalitan ng gamit. Ito ay bunga
ng kakulangan ng pag-unawa sa kahulugan ng salita at gamit nito sa
pangungusap. At dahil dito, nagkakaroon tuloy ng kamalian at hindi
malinaw na pagpapakahulugan sa mensahe o pahayag.
• 1. MAY at MAYROON
• Ginagamit ang may kung ito’y sinusundan ng mga sumusunod na bahagi ng pananalita:
•
Pangngalan
• Pandiwa
• Pang-uri
• Panghalip na Paari
• Pantukoy na Mga
• Pang-ukol na Sa
• May prutas siyang dala.
• May kumakatok sa labas.
• May matalino siyang anak.
• May kanila silang ari-arian.
• May mga lalaking naghihintay sa iyo.
• May sa-ahas pala ang kaibigan mo.
• Ginagamit ang mayroon kung ito’y:
• Sinusundan ng isang kataga o ingklitik
• Hal. Mayroon ba siyang pasalubong?
• Mayroon nga bang bagong Pajero sila?
• Sinusundan ng panghalip palagyo
• Hal. Mayroon siyang kotse.
• Mayroon kaming palaisdaan sa Bulacan.
• Mayroon tayong pagsusulit sa Filipino bukas.
• Nangangahulugang “mayaman”
• Hal. Ang pamilya ni Carol ay mayroon sa kanilang lalawigan.
• Siya lamang mayroon sa aming magkakapatid.
• MAY at MAYROON - Iisa ang kahulugan ng mga salitang ito; naayon
ang gamit sa uri ng salitang sumusunod. Gamitin ang may kapag
susundan ng pangngalan ( mapaisahan o maramihan ), pandiwa,
pang-uri o pang-abay.

Halimbawa:
May anay sa dingding na ito.
May kumakatok sa pinto.
May dalawang araw na siyang hindi umuuwi.
• Tandaan:
Gamitin ang mayroon kapag susundan ng kataga, panghalip na panao
o pamatlig o pang-abay na panlunan.

Halimbawa:
Mayroon kaming binabalak sa sayawan.
Mayroon iyang malaking suliranin.
Mayroon kayang mangga sa palengke ngayon?
• Tandaan:
Maaring gamitin ang mayroon nang nag-iiisa.
Halimbawa:
“May asawa ba siya?’ “Mayroon.”
Tandaan:
Nagagamit din ang mayroon bilang pangngalan.
Halimbawa:
Sa aming bayan, madaling makilala kung sino ang mayroon at kung sino
ang wala.
• KITA at KATA
• Ang kita ay panghalip panao sa kaukulang palayon at may
kailanang isahan. Ginagamit ito bilang tuwirang layon o di-tuwirang
layon ng pandiwa. Samantala, ang kata naman ay panghalip panao sa
kaukulang palagyo at may kailanang dalawahan. Ang kita ay
tumutukoy sa kinakausap, at ang kata naman sa magkasamang
nagungusao at kinakausap.
• Hal. Nakita kita sa Baguio noong Linggo.
• Kata nang kumain sa kantina.
• KILA at KINA
• Walang salitang kila. Ang kina ay maramihan ng kay.
• Hal. Pakidala ang laruang ito kina Benny at Maris.
• Makikipag-usap ako kina Vec at Nona.
• NANG at NG
• Ginagamit ang ng bilang:
• Katumbas ng of ng Ingles
• Hal. Si Mang Manding ang puno ng aming samahan.
• Makulay na ipinagdiriwang ng mga Pilipino ang Araw ng Kalayaan.
• Pang-ukol ng layon ng pandiwa
• Hal. Umiinom siya ng gatas bago matulog.
• Naglalaro ng chess ang magkapatid.
• Pang-ukol na tagaganap ng pandiwa sa tinig balintiyak
• Hal. Hinuli ng pulis ang mga nanloob sa kanilang bahay.
• Ginawa ng mga estudyante ang kanilang proyekto.
• Ginagamit ang nang bilang:
• Katumbas ng when sa Ingles
• Hal. Kumakain kami ng hapunan nang dumating si Tiyo Berting.
• Tapos na ang palabas nang pumasok ng tanghalan si Ben.
• Katumbas ng so that o in order to sa Ingles
• Hal. Mag-aral kayo nang mabuti nang kayo’y makapasa.
• Magsumikap ka nang ang buhay mo’y guminhawa.
• Pinagsamang pang-abay na na at pang-angkop na ng
• Hal. Kumain (na+ng) nang lugaw ang batang maysakit.
• Tinanggap (na+ng) nang nahihiyang bata ang kanyang regalo.
• Kapag napagigitnaan ng dalawang magkatulad na pandiwa
• Hal. Siya ay tawa nang tawa.
• Kumain nang kumain ang nagugutom na bata.
•
• e. Kung gagamitin sa unahan ng pangungusap.
Nang lumalim ang gabi ay nagsimulang mag-uwian ang mga bisita.
Nang umapaw ang tubig sa ilog ay nagsimulang lumikas ang mga residente.
•
• DAW/DIN at RAW/RIN
• Ginagamit ang daw/din kapag ang salitang sinusundan ay
nagtatapos sa katinig; at raw/rin kapag nagtatapos sa patinig.
• Hal. May sayawan daw sa plasa.
• Sasama raw siya sa atin.
• KUNG at KONG
• Ginagamit ang kung bilang pangatnig na panubali. Katumbas nito
ang if sa Ingles; ang kong ay panghalip panao sa kaukulang paari.
• Hal. Matutulog na ako kung papatayin mo na ang ilaw.
• Nabasâ ang binili kong aklat.
•
• 7. KUNG DI at KUNDI
• Ang kundi ay galing sa salitang “kung hindi” o if not sa Ingles; ang
kundi naman ay except.
• Hal. Aaalis na sana kami kung di ka dumating.
• Walang sinuman ang pwedeng manood kundi iyong mga may
tiket lamang.
• PINTO at PINTUAN
• Ang pinto (door) ay ang bahagi ng daanan na isinasara at
ibinubukas. Samantala, ang pintuan (doorway) ay ang bahaging
kinalalagyan ng pinto.
• Hal. May kumakatok. Buksan mo nga ang pinto.
• Natanggal ang pinto sa pintuan.
• HAGDAN at HAGDANAN
• Ang hagdan (stairs) ay ang baytang na inaakyatan at binababaan.
Samantala, ang hagdanan (stairway) ay ang bahaging kinalalagyan ng
hagdan.
• Hal. Nagmamadaling inakyat ni Marvin ang mga hagdan.
• Ilagay mo ang hagdanan sa tapat ng bintana.
• PAHIRIN at PAHIRAN; PUNASIN at PUNASAN
• Ang pahirin at punasin (wipe off) ay nangangahulugang alisin o
tanggalin.
• Ang pahiran at punasan (to apply) ay nangangahulugang lagyan.
• Hal. Pahirin mo ang mga luha sa iyong mga mata.
• Pahiran mo ng palaman ang tinapay.
• Punasin mo ang pawis sa iyong likod.
• Punasan mo ng alkohol ang iyong mga binti.
• OPERAHIN at OPERAHAN
• Ginagamit ang operahin kung ang tinutukoy ay ang tiyak na
bahagi ng katawan na titistisin. Ang operahan naman ay tumutukoy
sa taong sasailalim sa pagtitistis.
• Hal. Ooperahin ang tiyan ni Rey sa Sabado.
• Ooperahan si Rey sa tiyan sa Sabado.
• WALISIN at WALISAN
• Ginagamit ang walisin (sweep the dirt) kung tumutukoy sa bagay
na aalisin o lilinisin samantalang ang walisan ay tumutokoy naman sa
lugar (to sweep the place).
• Hal. Walisin ninyo ang mga kalat sa sahig.
• Walisan ninyo ang sahig.
• Tandaan:
• Gamitin ang salitang walisin kung ang ibig tukuyin ay ang pag-aalis ng
partikular na dumi o kalat.
• Gamitin ang salitang walisan kung ang tinutukoy ay isang partikular na
lugar na marumi.
• IKIT at IKOT
• Ginagamit ang ikit para maipakita ang kilos na paggilid mula sa
labas patungo sa loob. Ang ikot naman ay mula sa loob patungo sa
labas.
• Hal. Nakatatlong ikit muna sila bago natunton ang daan patungo
sa loob ng kuweba.
• Nahirapan pala silang makalabas sa tunnel. Umikut-ikot muna sila sa
loob nito bago nila nakita ang daan palabas.
• SUNDIN at SUNDAN
• Ang sundin (to obey) ay nangangahulugan ng pagsunod sa payo o
pangaral; ang sundan (to follow) ay gayahin o pumunta sa pinuntahan
ng iba.
• Hal. Sundin mong lagi ang sinasabi ng iyong mga magulang dahil para
rin iyon sa iyong kabutihan.
• Sundan mo ang mga kabayanihang ipinakita ng iyong ama sa
bayan.
• Sundan mo siya baka siya maligaw.
• SUBUKIN at SUBUKAN
• Subukin (to test, to try) – masubok ang husay o galing ng isang
bagay o gawain;
• Subukan (to see secretly) – palihim na pagmamatyag o pag-
eespiya sa kilos ng isang tao
• Hal. Susubukin ko muna kung maayos itong kompyuter bago ko
bilhin.
• Subukan mo nga kung ano ang ginagawa ng mga bata sa
likod-bahay.
• Subukan - pagtingin nang palihim
• Subukin - pagtikim at pagkilatis
• Halimbawa:
Ibig kong subukan kung ano ang ginagawa nila tuwing umaalis ako sa
bahay.
Subukin mo ang bagong labas na mantikilyang ito.
Subukin mo kung gaano kabilis siyang magmakinlya.

Tandaan:
Iisa ang anyo ng mga pandiwang ito sa pangkasalukuyan at
pangnakaraan : sinusubok, sinubok.
Magkaiba ang anyo sa panghinaharap: susubukan, susubukin
• . HATIIN at HATIAN
• Hatiin (to divide) – partihin;
• Hatian (to share) – ibahagi
• Hal. Hatiin mo sa anim ang pakwan.
• Hinahatian niya ng kanyang hamburger ang namamalimos na
bata.
• IWAN at IWANAN
• Iwan (to leave something or somebody) – huwag isama;
• Iwanan (to leave something to somebody) – bigyan
• Hal. Iniwan ni Arnie ang kotse sa garahe.
• Iniwanan ni Rene ng pera si Joy bago siya umalis.
• NABASAG at BINASAG
• Ang salitang nabasag ay nangangahulugan ng kilos na di
sinasadya o di ginusto; ang salitang binasag naman ay nagpapakita ng
sariling pagkukusa.
• Hal. Galit na galit na binasag ng lalaki ang mga salamin ng kotse.
• Nagmamadali kasi siyang maghugas kaya nabasag niya ang
mga plato.
• BUMILI at MAGBILI
• Bumili (to buy);
• Magbili (to sell) – magbenta
• Hal. Pumunta ang nanay sa Baguio para bumili ng mga sariwang
gulay.
• Ang trabaho ng tatay niya ay magbili ng mga lumang
kasangkapan.
•
• KUMUHA at MANGUHA
• Kumuha (to get);
• Manguha (to gather, to collect)
• Hal. Kumuha ng isang basong tubig si Neth para kay Jean.
• Nanguha ng mga kabibe ang mga bata sa dalampasigan.
• DAHIL SA at DAHILAN
• Dahil sa – ginagamit bilang pangatnig na pananhi;
• Dahilan – ginagamit bilang pangngalan
• Hal. Hindi siya nakapaglaro ng basketbol dahil sa taas ng kanyang
lagnat.
• Ang dahilan ng pag-iyak niya ay dahil sa masasakit mong
pananalita.
•
• DAHIL at DAHILAN - Pangatnig ang dahil
- Pangngalan ang dahilan
- Pang-ukol naman ang dahil sa o dahil kay.
• Halimbawa:
Hindi siya nakapasok kahapon dahil sumakit ang ulo niya.
Hindi ko alam kung ano ang dahilan ng kanyang pagkakasakit.
Hindi siya nakapasok kahapon dahil sa sakit ng ulo.

Tandaan:
Ginagamit kung minsan ang dahil bilang pangngalan sa panunula.
Iwasan ito sa karaniwang pangungusap o pagsulat.
Iwasan din ang paggamit ng dahil sa bilang pangatnig.

Mali:
Hindi siya nakapasok kahapon dahil sa sumakit ang ulo.
• BITIWAN at BITAWAN - Ang wastong gamit ay bitiwan at
hindi bitawan. Ang salitang-ugat ay bitiw at hindi bitaw. Ang salitang
"bitaw" ay ginagamit sa pagsasabong ng manok samantalang ang
"bitiw" ay sa pagkawala o pag-alis sa pagkakahawak.

Halimbawa:
Bitiwan mo ang mga braso ko kung hindi ay sisigaw ako.
Nabitiwan ni Aling Nena ang mga pinamalengke dahil sa takot.
Binitawan ni Mang Kanor anga kabayong nagwawala.
"Bitiwan mo muna yang mga hawak mong holen at tulungan mo ako
sa pag-iigib", ang sigaw ni Boyet sa kapatid.
Bitiwan mo na ang pag-asang babalikan ka pa ng iyong kasintahan.
• KAPAG at KUNG
• - Ipinakikilala ng kung ang di-katiyakan ng isang kalagayan;
- Ipinakikilala ng kapag ang isang kalagayang tiyak.

Halimbawa:
Umuuwi siya sa probinsiya kapag araw ng Sabado.
Hindi niya masabi kung Sabado o Linggo ang pag-uwi niya sa
probinsiya.
Mag-ingat ka naman kapag nagmamaneho ka.
Mag-ingat ka kung ikaw ang magmamaneho ng kotse.
• KIBO at IMIK
• - Pagkilos ang tinutukoy ng kibo
- Pangungusap ang tinutukoy ng imik.

Halimbawa:
Wala siyang kakibu-kibo kung matulog.
Hindi siya nakaimik nang tanungin ko.
• Tandaan:
Hindi lamang sa tao nagagamit ang kibo.

Halimbawa:
Kumikibo nang bahagya ang apoy ng kandila.
Huwag ninyong kibuin ang mga bulaklak na iniayos ko sa plorera.
• HABANG at SAMANTALANG
Habang - ang isang kalagayang walang tiyak na hangganan,o “mahaba”.
Samantalang - ang isang kalagayang may taning, o “pansamantala”.
Halimbawa:
Kailangang matutong umasa habang nabubuhay.
Nakikitira muna kami sa kanyang mga magulang samantalang wala pa akong
trabaho.
Gulung-gulo ang isip niya habang hindi pa siya sinsagot ng kanyang kasintahan.
Gulung-gulo ang isip niya samantalang hindi pa dumarating ang sulat ng kanyang
kasintahan.
Tandaan:
May iba pang gamit ang samantala. Ipinakikilala nito ang pagtatambis sa dalawang
kalagayan.
Halimbawa:
Bakit ako ang pupunta sa kanya samantalang ikaw ang tinatawag kanina pa?