Professional Documents
Culture Documents
5 1 2
5 1 2
Robert Mundell
Nobel Prize 1993
“Great powers have
great currencies”
(τι σήμαιναν τα
νομίσματα στην
αρχαιότητα;)
François-Maurice-Adrien-
Marie Mitterrand Helmut Kohl
«το σύνολο της Γερμανίας για τον • Σίγουρα, ο Κολ ήταν ένας βαθύτατα
Κολ, το μισό γερμανικό μάρκο για προσηλωμένος ευρωπαϊστής. Ποτέ δεν
τον Μιτεράν»
κουράστηκε να επαναλαμβάνει ότι η
γερμανική και η ευρωπαϊκή ενοποίηση ήταν
«δύο όψεις του ίδιου νομίσματος». Οπότε
τώρα, όπως είπε στον υπουργό Εξωτερικών
των ΗΠΑ Τζέιμς Μπέικερ τρεις ημέρες μετά
τη Σύνοδο Κορυφής στο Στρασβούργο, είχε
συμφωνήσει ως και σε μια ευρωπαϊκή
νομισματική ένωση. Τι ισχυρότερη απόδειξη
θα μπορούσε να προσφέρει ως ευρωπαϊκά
διαπιστευτήρια η Γερμανία; Ο Κολ «πήρε
αυτή την απόφαση εναντίον των γερμανικών
συμφερόντων», αναφέρουν τα γερμανικά
πρακτικά εκείνης της συνάντησης ότι έχει
πει ο Κολ στον Μπέικερ. «Για παράδειγμα,
ο πρόεδρος της Bundesbank ήταν εναντίον
της παρούσας εξέλιξης. Όμως, το βήμα ήταν
πολιτικά σημαντικό, δεδομένου ότι η
Γερμανία χρειάζεται φίλους».
Timothy Garton Ash «Η κρίση της Ευρώπης»
ΟΝΕ: πολιτικό παρά οικονομικό εγχείρημα
• Διακυβερνητικές διαπραγματεύσεις με πρωτοβουλία της
Γαλλίας
• Η Γερμανία δεν επιθυμεί χώρες υψηλού πληθωρισμού όπως
Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, ωστόσο, οι οικονομικές εξαγωγικές
ελίτ της Γερμανίας πιέζουν για την ΟΝΕ
• Για την ΟΝΕ ακολουθήθηκε ένας γερμανικός κατά βάση
σχεδιασμός. Η Γερμανία πίστευε ότι λίγα κράτη θα
πληρούσαν τα κριτήρια σύγκλισης και το ευρώ θα ήταν
σταθερό όπως το γερμανικό μάρκο
• Η Γαλλία εξασφάλισε τη δημιουργία του Eurogroup –11 και
πολιτικοποίησε την επιλογή του Προέδρου της ΕΚΤ
• Η αντίστοιχη διακυβερνητική για την Πολιτική Ένωση είχε
πενιχρά αποτελέσματα
Τι σημαίνει ένα σταθερό νόμισμα
για την Ευρώπη
• Εξάλειψη κόστους μετατροπής νομισμάτων
• Σταθερότητα τιμών – χαμηλός πληθωρισμός
• Διαφάνεια, σύγκριση τιμών, αύξηση στις
διασυνοριακές αγορές, όπως οι αγορές μέσω
διαδικτύου, ενίσχυση ανταγωνισμού, διατήρηση
τιμών καταναλωτή σε χαμηλά επίπεδα.
• Αύξηση του εμπορίου
Η απόφαση
• Η απόφαση για τη δημιουργία οικονομικής
και νομισματικής ένωσης ελήφθη από το
Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στην ολλανδική
πόλη Μάαστριχτ τον Δεκέμβριο 1991, και
στη συνέχεια κατοχυρώθηκε στη Συνθήκη
για την Ευρωπαϊκή Ένωση (Συνθήκη του
Μάαστριχτ)
Η Συνθήκη Μάαστριχτ
• Όριζε χρονοδιάγραμμα και τρία
στάδια για τη δημιουργία της ΟΝΕ
• Όριζε τα κριτήρια σύγκλισης
• Περιέγραφε τη θεσμική δομή της
ΕΚΤ και του ΕΣΚΤ
• Όριζε πώς θα λειτουργούσε το
θεσμικό πλαίσιο της ΟΝΕ
• Δεν επέτρεπε τη διάσωση κ-μ
Χρονοδιάγραμμα
• 1η Ιουλίου 1990 - 31η Δεκεμβρίου 1993,
απελευθέρωση των κινήσεων του κεφαλαίου
• 1η Ιανουαρίου 1994 - 31η Δεκεμβρίου 1998,
δημιουργία του ΕΝΙ, προπομπού της ΕΚΤ
• 1ης Ιανουαρίου 1999, αμετάκλητος καθορισμός
των συναλλαγματικών ισοτιμιών, λειτουργία της
ΕΚΤ
Από 1η Ιανουαρίου μέχρι 1η Ιουλίου 2002 το ευρώ
αντικατέστησε όλα τα εθνικά νομίσματα
Τα κριτήρια σύγκλισης
• (1) ο πληθωρισμός του κ-μ να μην υπερβαίνει το 1,5%
των τριών χαμηλότερων επιπέδων πληθωρισμού σε κ-μ
του ΕΝΣ.
• (2) τα μακροπρόθεσμα επιτόκια να μην υπερβαίνουν το
2% των αντίστοιχων επιτοκίων στις κ-μ με τα τρία
χαμηλότερα επίπεδα πληθωρισμού.
• (3) Το κ-μ να έχει ενταχθεί στο μηχανισμό
συναλλαγματικής ισοτιμίας του ΕΝΣ και να μην έχει
υποτιμήσει το νόμισμά του μέσα στα δύο χρόνια πριν από
την ένταξη της στην ένωση.
• (4) το δημοσιονομικό έλλειμμα του κρατικού
προϋπολογισμού να μην υπερβαίνει το 3% του ΑΕΠ
• (5) το δημόσιο χρέος να μην υπερβαίνει το 60% του ΑΕΠ
Άρθρο 122, παρ. 2 ΣΛΕΕ
• 2. Όταν ένα κράτος μέλος αντιμετωπίζει
δυσκολίες ή διατρέχει μεγάλο κίνδυνο να
αντιμετωπίσει σοβαρές δυσκολίες,
οφειλόμενες σε φυσικές καταστροφές
ή έκτακτες περιστάσεις που εκφεύγουν
από τον έλεγχό του, το Συμβούλιο,
προτάσει της Επιτροπής, μπορεί να
αποφασίσει να του χορηγήσει, υπό
ορισμένους όρους, χρηματοδοτική
ενίσχυση της Ένωσης. Ο πρόεδρος του
Συμβουλίου ενημερώνει το Ευρωπαϊκό
Κοινοβούλιο για τη ληφθείσα απόφαση
Άρθρο 123 ΣΛΕΕ
• Απαγορεύονται οι υπεραναλήψεις ή οποιουδήποτε
άλλου είδους πιστωτικές διευκολύνσεις από την
Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ή από τις κεντρικές
τράπεζες των κρατών μελών, οι οποίες εφεξής
αποκαλούνται «εθνικές κεντρικές τράπεζες», προς
θεσμικά και λοιπά όργανα ή οργανισμούς της
Ένωσης, κεντρικές κυβερνήσεις, περιφερειακές,
τοπικές ή άλλες δημόσιες αρχές, άλλους
οργανισμούς δημοσίου δικαίου ή δημόσιες
επιχειρήσεις των κρατών μελών απαγορεύεται επίσης
να αγοράζουν απευθείας χρεόγραφα, από τους
οργανισμούς ή τους φορείς αυτούς, η Ευρωπαϊκή
Κεντρική Τράπεζα ή οι εθνικές κεντρικές τράπεζες.
Άρθρο 125 (no bail out
clause)
• Η Ένωση δεν ευθύνεται για τις
υποχρεώσεις που αναλαμβάνουν οι
κεντρικές κυβερνήσεις, οι περιφερειακές,
τοπικές ή άλλες δημόσιες αρχές, άλλοι
οργανισμοί δημοσίου δικαίου ή δημόσιες
επιχειρήσεις των κρατών μελών, ούτε τις
αναλαμβάνει, με την επιφύλαξη των
αμοιβαίων χρηματοοικονομικών
εγγυήσεων για την από κοινού εκτέλεση
ενός συγκεκριμένου έργου….
Άρθρο 126 ΣΛΕΕ παρ. 9
Εάν ένα κ-μ επιμένει να μην εφαρμόζει τις
συστάσεις του Συμβουλίου, τότε το Συμβούλιο
μπορεί να αποφασίσει να ειδοποιήσει το κ-μ να
λάβει, εντός συγκεκριμένης προθεσμίας, μέτρα
για τη μείωση του ελλείμματος την οποία το
Συμβούλιο κρίνει αναγκαία για να αντιμετωπιστεί
η κατάσταση αυτή. Σε αυτή την περίπτωση, το
Συμβούλιο μπορεί να ζητήσει από το κ-μ, να
υποβάλλει εκθέσεις σύμφωνα με συγκεκριμένο
χρονοδιάγραμμα, για να εξετάσει τις προσπάθειες
προσαρμογής που καταβάλλει αυτό το κ-μ.
Άρθρο 126 , παρ.11
• Το Συμβούλιο, εφόσον ένα κ-μ δεν
συμμορφώνεται...μπορεί να αποφασίσει να
εφαρμόσει ή να ενισχύσει ένα ή περισσότερα από τα
ακόλουθα μέτρα: — να απαιτήσει να δημοσιεύει το
εν λόγω κ-μ πρόσθετες πληροφορίες τις οποίες
ορίζει το Συμβούλιο, προτού εκδώσει ομολογίες και
χρεόγραφα, — να καλέσει την Ευρωπαϊκή Τράπεζα
Επενδύσεων να αναθεωρήσει την πολιτική
δανεισμού που ασκεί έναντι του εν λόγω κ-μ, — να
απαιτήσει από το εν λόγω κ-μ να καταθέσει ατόκως
στην Ένωση ποσό κατάλληλου ύψους, έως ότου,
κατά τη γνώμη του Συμβουλίου, διορθωθεί το
υπερβολικό έλλειμμα, — να επιβάλει πρόστιμα
εύλογου ύψους.
Το Σύμφωνο Σταθερότητας και
Ανάπτυξης
• Tο Σύμφωνο Σταθερότητας και
Ανάπτυξης (ΣΣΑ) είναι ένα
κανονιστικό πλαίσιο για τον
συντονισμό των εθνικών
δημοσιονομικών πολιτικών των
χωρών που συμμετέχουν στην ΟΝΕ
• Έχει ένα προληπτικό κι ένα
αποτρεπτικό σκέλος αν ένα κράτος
δεν συμμορφώνεται.
Προληπτικό σκέλος
• Tο Συμβούλιο, μετά από πρόταση της
Επιτροπής, μπορεί να απευθύνει έγκαιρη
προειδοποίηση για την αποφυγή
υπερβολικού ελλείμματος
• Ιρλανδία
• Πορτογαλία
Ευρωπαϊκός μηχανισμός
• Balance –of-payments assistance facility
Μηχανισμός βοήθειας για το ισοζύγιο
πληρωμών, χρησιμοποιήθηκε για την
Ουγγαρία, Λετονία, Ρουμανία
Τι σημαίνει αυτό για την
Ε.Ε.;
Μικτές λύσεις (ΔΕΕ-ΝΑΤΟ,
ΕΝΤ-ΔΝΤ)
Η ΟΝΕ είναι η καρδιά του
ευρωπαϊκού εγχειρήματος
Δομικές αδυναμίες της ευρωζώνης
• Ασυμμετρία στις οικονομικές δυνατότητες
των κρατών μελών της Ευρωζώνης
• Έλλειψη μηχανισμού διάσωσης (bail-out)
• Έλλειψη μηχανισμού αναδιανομής των
κερδών
• Έλλειψη μηχανισμού αντιμετώπισης
κρίσεων
• Δεν υπάρχει διαδικασία αντιμετώπισης
εσωτερικών ανισορροπιών
• Κοινή αρχή εποπτείας του τραπεζικού
συστήματος
Ποια είναι η λύση;
Σε επίπεδο συστήματος
• Η αρχή εποπτείας, που θα έχει την βάση της στην ΕΚΤ, θα αναλάβει
τον εποπτικό έλεγχο των 126 μεγαλύτερων ευρωπαϊκών τραπεζών.
• Το ΔΣ της θα αποφασίζει ποια τράπεζα θα πρέπει να διασπαστεί, ποια
να κλείσει και ποια να χρηματοδοτηθεί από την ειδική εισφορά επί
των τραπεζικών καταθέσεων.
• Μέχρι να θεσμοθετηθούν τα εθνικά ταμεία διάσωσης και ο
αντίστοιχος ευρωπαϊκός μηχανισμός, μέρος του κόστους των
αναδιαρθρώσεων θα το αναλαμβάνουν οι μέτοχοι των τραπεζών, οι
πιστωτές και οι μεγαλοκαταθέτες -όπως έγινε στην περίπτωση της
Κύπρου.
• Ωστόσο, η περιπλοκότητα στην εκκαθάριση μιας τράπεζας, το πλήθος
των αξιωματούχων που θα κληθούν για να λάβουν την απόφαση και η
απουσία κοινής πολιτικής αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης,
σημειώνει το Reuters.
• Θα χρειαστεί μία δεκαετία για μπορέσει να χρηματοδοτηθεί πλήρως το
ταμείο εκκαθάρισης από την ειδική εισφορά επί των καταθέσεων.
The Global Competitiveness Index 2013-2014
«Today’s EU is a story of unfinished
business»
JOHN McCORMICK
Jean Monnet Professor
of European Union Politics
Indiana University
Indianapolis, USA
Γιατί ΕΕ;
Ο στόχος της Ευρώπης για τον 21ο αιώνα είναι:
• να παράσχει ειρήνη, ευημερία και σταθερότητα στους
λαούς της,
• να υπερβεί τις διχόνοιες στην ήπειρο,
• να διασφαλίσει την ασφαλή διαβίωση των πολιτών της,
• να προωθήσει την ισορροπημένη οικονομική και κοινωνική
ανάπτυξη,
• να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης και
να διατηρήσει την πολυμορφία των λαών της Ευρώπης,
• να υπερασπιστεί τις κοινές αξίες των Ευρωπαίων, όπως η
αειφόρος ανάπτυξη και το υγιές περιβάλλον, ο σεβασμός
των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η κοινωνική οικονομία
της αγοράς.
«Η συνεργασία των εθνών,
όσο σημαντική και να είναι,
δεν
επιλύει τίποτα. Αυτό που πρέπει να επιτευχθεί
είναι η συγχώνευση των συμφερόντων των
ευρωπαϊκών λαών και όχι απλά η διατήρηση των
ισορροπιών αυτών των
συμφερόντων.»
Jean Monnet
Σας ευχαριστώ για την προσοχή
σας!
Κύριες πηγές
• Μαριάς, Ε. (2010), Η δανειακή σύμβαση Ελλάδας-κρατών Ευρωζώνης
υπό το πρίσμα των θεσμών και του δικαίου της ΕΕ. Νομικό Βήμα,
τ.58, σσ 2204-2222
• Παπαστάμκος, Γ. & Α. Κότιος (2011), Κρίση της Ευρωζώνης, Κρίση
του συστήματος ή της πολιτικής;, NAFTEMPORIKI.GR Δευτέρα, 11
Ιουλίου 2011 διαθέσιμο
http://www.naftemporiki.gr/news/cstory.asp?id=2013057
• Eichengreen., Β. (1990), "Is Europe an Optimum Currency Area?,"
Economics Working Papers 90-151, University of California at
Berkeley.Kotios, Α., G. Pavlidis and G.Galanos (2011) “Greece and
the Euro: The Chronicle of an Expected Collapse”, Intereconomics:
Review of European Economic Policy, Vol.46, No 5, pp. 263-269.
• M. Mitsopoulos, T. P e l a g i d i s (2009), “Economic and Social
Turbulencein Greece: The Product Markets Are a No-brainer, the
“Labour MarketIs Not, Intereconomics: Review of European Economic
Policy, Vol. 44, No. 4, pp. 246-254.