Professional Documents
Culture Documents
3 Dispersiyon
3 Dispersiyon
2003-2004 Güz
Hidrodinamik Dispersiyon
Hidrodinamik Mekanik
= + Difüzyon
Dispersiyon Dispersiyon
(Dispersiyon)
Dispersiyon
to
t1
t2
t4 t3
Mekanik Dispersiyon
Yeraltısuyu akımı hız vektörünün yön ve
büyüklüğünün ortalama yeraltısuyu akım
hızına göre değişiklik göstermesi sonucu
meydana gelen saçılma/dağılma
Dispersiyon
C/C0=1 C<C0
Dispersiyon 2D
1-2-3D Dispersiyon
Ortalama yeraltısuyu
hızından yavaş izleyici
Ortalama yeraltısuyu hızı
ile ulaşan izleyici C/Co=0.5
İlk izleyici ort. Yeraltısuyu
akım hızından önce ulaşır.
C/C0
1 C/C0
1
0
to 0
t t
Sürekli Enjeksiyon
t = t1
t = t2
C/Co = 1 C/Co = 0
t = t3
Sürekli Enjeksiyon
C
t1
t2 t3
x 1= v t1 x
Konsantrasyon – Konum Grafiği
Suyun v hızı ile t anında bulunduğu yer
1.0 Adveksiyon+
Difüzyon
0.5
Adveksiyon+Difüzyon+
Dispersiyon
0
L
Yol, x
Ani Enjeksiyon
Giriş A Çıkış B
1 1
C/Co
C/Co
0 0
t t
Başlangıç Başlangıç
A B
Ani Enjeksiyon Deneyi
Pik varış hızı advektif hıza eşittir.
Pik noktasında C/Co 1’den küçüktür.
Eğrinin genişliği ve yüksekliği gözenekli
ortamın dispersivitesine bağlıdır.
Akım yolu boyunca dispersiyon (saçılma)
zonu genişlerken, pik konsantrasyonu C/Co
azalır.
Bu zonun ötesinde ve gerisinde C/Co = 0
Ani Enjeksiyon
t = t1
t = t2
C/Co = 0 C/Co = 0
t = t3
Makroskopik Dispersiyon
Hız vektöründeki rassal değişimler litolojik
heterojenitenin bir sonucudur. Makroskopik
dispersiyon, litolojik heterojenite nedeniyle
gerçekleşen saçılmadır.
Advektif-Dispersif Taşınım
t0 t1 t2
C/Co
1
Taşınım/Akım Yönü
sL
0
x1 x2
Normal Dağılım Fonksiyonu
f n
x m
2
s s
2 i 1
N
m
x m 2 x
1
f ( x) exp
2 s 2s
2
Dispersiyon Katsayısı
C Gauss Dağılımında s
standart sapma olup
ortalama değer etrafında
saçılmanın bir ölçüsüdür.
Eğrinin altında kalan
alanın % 95.4’ü ortalama
etrafında –2sL ve
-3 -2 -1 0 1 2 3 x/s +2sLaralığında bulunur.
Ani bir enjeksiyondan sonra
herhangi bir t anı için çizilen
Konsantrasyon-Konum sL = (2DLt)1/2
(C-x) grafiği Gauss Normal
Dağılım Fonksiyonuna
benzemektedir.
2D-Dispersiyon
s 2
s 2
DL L
DT T
2t 2t
C/C0
x
Herhangi bir t anında izleyicinin konumsal dağılım varyansı
Dispersiyon Katsayısı
t0 t1 t2
C/Co
1
Taşınım/Akım Yönü
sL
0
x1 x2
(v sabit)
s 2
s v 2
DL L
DL L
2t 2x
0.84 st2 zamansal varyans (c-t)
sL2 konumsal varyans (c-x)
C / Cmax
t84 t16
st
0.50
2
0.16 s L v st
2 2 2
s vs
2 2 2
t16 t50 t84 DL L t
2t 2t
Dispersiyon Katsayısı
vs
2 2
s v s 2
L
2
t
2
DL t
2t
1
C/C0
0
t
Enine (Transverse) Dispersiyon
C/C0 GT
sT
0.5
GT 2.354
X,0 y
Advektif – Dispersif Taşınım
Denklemi
Dispersif Kütle Akısı
Birim zamanda birim alandan dispersiyon
nedeniyle geçen kütle miktarı:
C
F Dm ne
l
Dm : Mekanik Dispersiyon Katsayısı: Yeraltısuyu akım hızı ile
orantılıdır
Dm v n
Kontrol hacminde kütle korunumu:
C
F qC Dm ne
l
C C C
q xC nDx q y C nDy q z C nDz
x y z C
ne
x y z t
C C C
Dx
D
D
x
y
z
x y y z z
v x C v y C vz C C
x y y t
1D-Advektif-Dispersif Taşınım
C vx C C
Dx
x x x t
C 2
C C
Dx 2 vx
x x t
Dispersiyon
C 2C C
Dx 2 v
t x x
Adveksiyon – Dispersiyon
Taşınım Eşitliği
C C C
Dx
D
z D
x
y
z
x y y z
v x C v y C vz C C
x y y t
D v D '
d
1D-Taşınım
CR
Co
C
2
C C
Dx 2 vx C ( x, t 0) C0
x x t
C ( x 0, t ) C R
C ( x , t ) C 0
1D-Yarı Sonlu Sınır Koşulu-Sürekli Enjeksiyon
1. Tip Sınır Koşulu
C 2
C C
Dx 2 vx
x x t
x vt
erfc
C ( x , t ) C0 1 2 Dt
C R C0 2 vx x vt
exp erfc
D 2 Dt
1D-Yarı Sonlu Sınır Koşulu-Sürekli Enjeksiyon
1. Tip Sınır Koşulu
C2
C C C (0, t ) C0 t0
Dx 2 vx C (, t ) 0 t0
x x t
C ( x,0) 0 x0
x vt
erfc
C0 2 Dt
C ( x, t )
2 vx x vt
exp erfc
D 2 Dt
C0 x vt
C ( x, t ) erfc
2 2 Dt
Erfc(b) b
erf b
2
y2
e dy
0
1.00
erfcb 1 erf b
2
y2
0.90
e dy
0.80 b
0.70
erfc( b ) 1 erf ( b )
Erf
0.50
Erfc
0.40
0.00
erf () 1 erfc() 0
0.00 0.50 1.00 1.50 2.00 2.50 3.00
b
Erfc – Normal Dağılım Fonksiyonu
x ( xm )2
1
F ( X x) P( X x)
s 2 e
2s 2
dx
1 x m
1 erf
2 s 2
1D-Taşınım
CR
Co
C
2
C C
Dx 2 vx C ( x, t 0) C0
x x t
C ( x 0, t ) C R
C ( x , t ) C 0
M 1
Cmax (t )
1D-Ani Enjeksiyon
nA 4DLt
M
M 1 ( x vxt )
C ( x, t ) exp
nA 4DLt 4 DLt
1D Dispersiyon
nec( x, t )dx c0 nevxt t 0
C0 x - vt vL x + vt
C = [erfc ( ) exp ( ) erfc ( )]
2 2 Dx t Dx 2 Dx t
C( x,0) 0 BK
C
D v x C v x C0 SK
x x 0
C
(sonlu ) SK
x x
L vx t v 2x t L v x t 2
erfc exp
C0 2 D L t D L 4D L t
C
2 1 v L v2 t vxL L vx t
2 1 D D exp D erfc
x x
L L L 2 D L t