Motor Saha Testleri ve

Devreye Alma Eğitim Sunumu

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

Motor Testleri
Alçak gerilim ve Orta gerilim AC ve DC motorlar ve için uluslararası standartlara ve normlara göre ön
devreye alma ve devreye alma aşamalarında aşağıda belirtilen saha testleri uygulanmaktadır.

Ön devreye alma aşamasında iki temel test yapılmaktadır.

1) Sargı İzolasyon Testi & Polarizasyon Indeks Testi (Insulation Resistance Test & Polarization
Index Test)
2) Sargı Direnç Testi ( Winding Resistance Test)

Devreye alma aşamasında ise

3) Motor Dönüş Yönü Kontrolü ( Phase Rotation Check)

4) Motor Yükte / Yüksüz Çalıştırma Testi ( Motor Solo Run Test)

 Kalkış Akım ve Nominal Akım Kontrolü ( Inrush Current and Nominal Current Control)
 Yatak ve Sargı Sıcaklıkları Kontrolu ( Bearing and Winding Temperature Measurement)
 Hız Ölçümü ( Speed Measurement)

Bu testlerin haricinde gerekirse hipot test, surge test gibi fabrika testleri de sahada yapılabilinir.

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

1. Sargı İzolasyon ve Polarizasyon İndeks Testi

Motor saha testlerinde en yaygın kullanılan

testtir. Testi yapılan cihazla özdeştiğinden bir
diğer adıyla Megger Testi diye de anılır.

• Neden Yapılır?

Testin yapılmasındaki amaç motor faz

sargılarının diğer faz sargılarına ve motor
şasesine yani toprağa karşı izolasyon durumunu
görmek, devreye alma öncesi bir sakınca
olmadığını anlamaktır.

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

1. Sargı İzolasyon ve Polarizasyon İndeks Testi

• Hangi Cihaz ile Yapılır?

Sargı İzolasyon Testini ( Megger ) Testini

yapabilmek için muhtelif firmaların
cihazları olsa da en yaygın olanları
- Megger MIT 430,515,525,1025, BM-25
- Fluke 1503,1507, 1587, 1555
modelleridir.

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

1. Sargı İzolasyon ve Polarizasyon İndeks Testi

• Nasıl Yapılır?

Megger testine başlamadan önce test

yapılacak motorun nominal gerilim
değerinin bilinmesi gerekir. Motorun
etiketi üzerinde yazan gerilim değerine
göre DC test gerilim değerimiz belli olur.
NETA ATS-2007 ye göre test gerilim
değerleri yandaki gibidir.

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

1. Sargı İzolasyon ve Polarizasyon İndeks Testi

• Nasıl Yapılır?
Motor sargı izolasyon testinde test cihazının gerilim uçlarından hat (line)
olarak belirtilen ucu testin yapılacağı faza diğerini ise diğer faza ya da toprağa
bağlanır. Motor nominal değerine göre test gerilimi ayarlandıktan ve gerekli
işgüvenliği koşulları sağlandıktan sonra test cihazı start edilir. Ve yaklasık 5-10
saniye arası sonuç alınır. İzolasyonun normal olduğu bir durumda zamana
bağlı olarak sonuç artar ve belli bir süre sonra stabil olur.

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

1. Sargı İzolasyon ve Polarizasyon İndeks Testi

• Nasıl Yapılır?

3 fazlı motor için Ölçümleri aşağıdaki çeşitlilikle

yapabilmek mümkündür.
-Her bir faz diğer faza karşı ayrı ayrı yapılır.
(U-V, U-W, V-W,)
-Her bir faz toprağa karşı ayrı ayrı yapılır.
( U-G , V-G, W-G)

Ancak bu şekilde yapmak ölçüm adetini artırmaktadır.

Onun yerine bir test ucunu bir faza bağlayıp diğer test
ucunu iki fazı ve toprağı kısa devre ederek bağlama
durumunda 3 adet ölçümle hem fazlar arası hem
toprağa karsı izolasyon durumu görülür.
(U-V+W+G, V-U+W+G, V-U+W+G)

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

1. Sargı İzolasyon ve Polarizasyon İndeks Testi

• Polarizasyon Indeks (PI) Nedir?

Polarizasyon Indeks Testi kısaca PI testi, motor sargı

izolasyon testinde 1 dakika sonundaki ve 10 dakika
sonundaki değerlerin oranlanması sonucu ortaya
çıkan değerdir.

• Dielektrik Absorbtion Resistance (DAR)

Nedir?

DAR testi, motor sargı izolasyon testinde 1 dakika

sonundaki ve 30 sn veya 15 sn sonundaki
değerlerinin oranlanması sonucu ortaya çıkan
değerdir.

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

1. Sargı İzolasyon ve Polarizasyon İndeks Testi

• PI ve DAR hangi motorlara yapılır?

IEEE 43-2000 Standardı ve NETA ATS-2007

150 KW’ tan daha büyük motorlara PI testi;

150 KW’tan daha küçük güçlü motorlar

için ise DAR testi yapılması gerektiğini
belirtir.

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

1. Sargı İzolasyon ve Polarizasyon İndeks Testi

• PI ve DAR kabul değerleri nedir?

IEEE 43-2000 Standardına göre

DAR kabul değeri

PI kabul değeri ise

şeklindedir.

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri
1. Sargı İzolasyon ve Polarizasyon İndeks Testi

• Sargı Izolasyon Direnc Kabul Değeri

IEEE 43-2000 Standardına göre AC ve DC motor sargı izolasyon değeri min

100 M ohm olmalıdır.

NETA ATS-2007 ye göre ise yandaki

Tablodaki gibidir.

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

2. Sargı Direnç Testi

Motor saha testlerinde en çok kullanılan ikinci testtir.

• Sargı Direnç Testi Nedir ve Niçin

Yapılır?

Her bir motor faz sargısının omik direncini

ölçerek olası bir sargı içi spir kısa devresi olup
olmadığını sargıda bir kopukluk olup olmadığını
motor içi sargı bağlantılarında bir gevşeklik olup
olmadığını anlamak için yapılan bir testtir. Test
Gerilimi DC dir.

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

2. Sargı Direnç Testi

• Hangi Cihaz ile Yapılır?

Motor Sargı DirençTestini yapabilmek için

muhtelif firmaların cihazları olsa da en yaygın
olanları
- Megger DLRO 10, 10-X, 10HD, 200,
- Megger MOM2
- Vanguard - WRM-10P

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

2. Sargı Direnç Testi

• Nasıl Yapılır?

Sargı direnç ölçümü 3 fazlı motorlar için her bir

faz sargısı için yapılabileceği gibi iki faz sargısı
arası yapılarak ölçüm yapılabilinir.

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

2. Sargı Direnç Testi

• Nasıl Yapılır?

Üçgen Bağlantıda

Motor terminal kutusunda yer alan

köprülerin sökülerek
-U1-U2, W1-W2, V1-V2 arası ölçülür. Bu
şekilde dogrudan sargı direnci ölçülür
-Köprüler sökülmeden karşılaştırma
yapılarak da U1-V1, U1-W1, V1-W1 arası
ölçüm yapılıp sonuçların birbiri ile
karşılastırılması alternatif bir başka
yöntemdir.

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

2. Sargı Direnç Testi

• Nasıl Yapılır?

Yıldız Bağlantıda

Direnç ölçümü terminal kutusunda

Köprülere sökmeye gerek olmadan
U1-U2+V2+W2,
V1-U2+V2+W2,
W1-U2+V2+W2 şeklinde yapılır.

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

2. Sargı Direnç Testi

• Sargı Direnç Testi Kabul Değeri Nedir?

NETA ATS-2007 ye göre

Gerilim farkı gözetmeksizin faz sargı Dirençleri arasında %10

dan fazla fark olmamalıdır.

Rus Standartı olan RD 34.45-51.300-97 Elektriksel Normların

belirtildiği dökümanda ise 3 kV üzeri bütün motor ve
genatorler için kabul değeri faz sargı dirençleri için %2’dir.

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

3. Motor Dönüş Yönü Testi

• Motor Dönüş Yönü Testi Nedir ve Niçin Yapılır?

Motor Dönüş Yönü Testi motorun yük tarafına bağlanan

fan ın ya da pompanın emme veya basma yapabilmesi
maksadıyla dizayn kriterine göre motorun (saat yönünde
veya saat yönünün tersi ) dönüp dönmediğini anlamaya
yarayan çok önemli bir testtir.

Motorun ters yönde dönme durumunda yük taraftaki fan

kanatlarının zarar görebilme ihtimali yüksektir. Aşırı akım
ve vibrasyon görülür. Şayet yük tarafında pompa var ise
de bu durumda dönüş yönüne bağlı yaylı tip mekanik
sızdırmazlığa sahip pompalar zarar görür ve sızdırmazlık
yapamazlar.

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

3. Motor Dönüş Yönü Testi

• Hangi Cihaz ile Yapılır?

Motor Dönüş Yönü testi için muhtelif

firmaların cihazları olmakla beraber en
çok kullanılanlar

•Fluke 9060
•Megger 560060
•Extech 480403

şeklindedir.

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

3. Motor Dönüş Yönü Testi

• Nasıl Yapılır?

 Test cihazının faz bağlantı kabloları faz

sırasına göre hem motor uçlarına hem de
cihazın üzerinde ki terminallere bağlanır.
 Motor elle şaft tarafından hafifçe
döndürülür.
 Test butonuna basılır eğer cihaz üzerindeki
saat yönünde dönüş yönü indikasyon
lambası yanıyorsa motorun dönüş yönü
doğrudur. Eğer saat yönünün tersi
indikasyon lambası yanıyorsa dönüş yönü
terstir.

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

3. Motor Dönüş Yönü Testi

• Nasıl Yapılır?

Motorların dönüş yönü kontrolü için test

cihazı kullanmadan da dönüş yönüne
bakılabilinir bilhassa büyük güçlü
motorlarda motor şaftını elle döndürmek
mümkün olmaz. Böyle durumda motor
ve kablo izolasyon testleri yapıldıktan
sonra motor çok kısa bir süre için start-
stop edilir ve motorun yavaşlaması ile
birlikte dönüş yönü gözle görülebilinir.

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

3. Motor Dönüş Yönü Testi

• Nasıl Yapılır?

Start-Stop ile dönüş yönüne bakabilmek için motor yük tarafında

uncoupled yapılabilinirse uncoupled yapılır ve o şekilde dönüş yönüne
bakılır. Şayet uncoupled yapılamayacak motorlarda yük tarafında pompa
var ise pompanın kullanılış amacına göre su, yakıt ve yağ olmadan bu testi
yapabilmek mümkün değildir. Aksi takdirde mekanik sızdırmazlık
yüzeylerinin kuru bir şekilde 1 sn bile çalışması durumunda hasar
görebilmesi olasıdır.

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

4. Motor Yükte / Yüksüz Çalıştırma testi

• Motor Yükte / Yüksüz

Çalıştırma Testi Nedir?

Motorun sahada ilk yükte veya yüksüz

çalıştırma testi yapılarak dizayn
değerlerine göre kalkış akımı, nominal
akımı, yatak ve sargı sıcaklıkları ,
rotor dönüş hızı ve vibrasyon
değerlerinde herhangi bir problem
olup olmadığına bakılır.

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

4. Motor Yükte / Yüksüz Çalıştırma testi

• Hangi Cihazlar ile Yapılır?

Motor çalıştırma testlerinde sık kullanılan test

cihazları şu şekildedir.
Fluke 374/323/325 True RMS ClampMeter
Fluke 62/66/68/561/572-2/VT02 Infrared
Thermometer
Extech RPM40 Tachometer

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

4. Motor Yükte / Yüksüz Çalıştırma testi

• Motor Yükte / Yüksüz Çalıştırma Testi Nasıl
Yapılır?

Motor ve Kablo izolasyon testleri, motor sargı direnci

ve dönüş yönü testi başarılı bir şekilde
tamamlandıktan sonra motor ile yük tarafı şaft
üzerinden ayrılır ve motor yüksüz hale getirilir. Şayet
sahada motor şaftının yük tarafı ile ayrılmasının riskli
olacağı durumda motor yükte çalıştırılır.

Hız Ölçümü için eğer foto takometer kullanılacaksa

motor rotor şaftı üzerine yansıtıcı bant yapıştırılır.

Gerekli loto işlemleri yapıldıktan sonra motora

lokalden yahut kontrol sisteminden start verilir. İlk
andaki Kalkış akım değeri clampmeter kullanılarak not
edilir. 5-10 sn sonra ise nominal akım değeri not edilir.

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

4. Motor Yükte / Yüksüz Çalıştırma testi

• Motor Yükte / Yüksüz Çalıştırma Testi Nasıl Yapılır?

Motor 1 saat boyunca çalıştırılır. Her 15 dakikada bir ön ve arka

yatak sıcaklığı, şase sıcaklığı değeri kızılötesi termometre kullanılarak
not edilir. Sargı Sıcaklıkları için RTD si olan büyük güçlü motorların
da her faz sargı sıcaklık değeri alınır.
 Hız ölçümü için takometer kullanılır ve cihazdan okunan değer not
edilir.
Elde edilen sonuçlar üretici referans değerleriyle karşılaştırılır.

******************

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI

 Motor Saha Testleri

Bu sunum sadece eğitim amaçlı olarak hazırlanmış olup test ve

devreye alma prosedürü yerine geçmez.

ENKA GEBZE ADAPAZARI SANTRALLARI