Pagkilala sa

Barayti ng Wika
 HUMANIDADES
Sa tatlong pangunahing kategorya ng
mga disiplina, ang humanidades ang
maaaring magkaroon ng pormal at
impormal na wika. Gawa ito ng pagiging
malikhain, simbolikal at metaporikal ng
ilang teksto tulad ng panitikan. Maaari
ring maging paktuwal o hindi ang mga
impormasyong laman ng teksto.
Kabilang sa mga humanidades ang mga
pag-aaral ng mga sinauna at makabagong
wika.
SINAUNA AT MAKABAGONG WIKA

• Sakit-Limot Amnesia
• Unang lunas First Aid
• Pag-hing dugo Hematuria
• Slid-kophay Cytoplasm
• Bulutong tubig Chiken pox
 AGHAM PANLIPUNAN

Tulad ng naunang disiplina, paktuwal din

ang mga impormasyong laman ng mga
tekstong kabilang sa Agham Panlipunan.
Gamitin sa larangang ito sa paraan ng
paglalahad ng mga kaisipan ang
pagpapaliwanag at pangangatwiran.
 KULTURA AT PANLIPUNANG PAG-AARAL

Antropolohiya
Sosyolohiya
Relihiyon
Arkolohiya
Sikolohiya
 BARAYTI NG WIKA
Dayalek
ang barayti ng wikang nalilikha ng
dimensyong heograpiko. Tinatawag din itong
wikain sa ibang aklat. Ito ang wikang ginagamit
sa isang partikular na rehiyon, lalawigan o pook,
malaki man o maliit.
Halimbawa:
• Tagalog – “Mahal kita”
• Hiligaynon – “Langga ta gyud ka”
• Bikolano – “Namumutan ta ka”
• Tagalog – “Hindi ko makaintindi”
• Cebuano – “Dili ko sabot”
Sosyolek
ang tawag sa barayting nabubuo batay
sa dimensyong sosyal. Tinatawag din itong
sosyal (pamantayan) na barayti ng wika
dahil nakabatay ito sa mga pangkat
panlipunan.
Halimbawa:
• Oh my God! It’s so mainit naman dito.
(Naku, ang init naman dito!)
• Wag kang snobber (Huwag kang maging
suplado)
• Idyolek
• Indibidwal na paraan/ istilo ng paggamit ng
wika.
Halimbawa:
• “Magandang Gabi Bayan” – Noli de Castro

• “Hoy Gising” – Ted Failon

• “Hindi ka namin tatantanan” – Mike Enriquez
• “Di umano’y -” – Jessica Soho
• Etnolek
Ginawa ito mula sa salita ng mga
etnolonggwistang grupo. Nagkaroon nga
iba’t ibang etnolek dahil sa maraming mga
pangkat na etniko.
• Halimbawa:
• Palangga – Sinisinta, Minamahal
• Kalipay – saya, tuwa, kasiya
• Bulanim – pagkahugis ng buo ng buwan
 Ekolek
Ito ay kadalasang ginagamit sa ating
tahanan. Ito ay kadalasang nagmumula sa
mga bibig ng bata at matanda.
Halimbawa:
• Palikuran – banyo o kubeta
• Papa – ama/tatay
• Mama – nanay/ina
 Pidgin
Wala itong pormal na estraktura at
tinawag ding “lengwahe ng wala ninuman”.
Ginagamit ito sa mga tao na nasa ibang
lugar o bansa.
Halimbawa:
• Ako punta banyo – Pupunta muna ako sa
banyo.
• Hindi ikaw galing kanta – Hindi ka
magaling kumanta.
• Sali ako laro ulan – Sasali akong maglaro
sa ulan.
 Creole
Ito ay ang pinaghalo-halong salita ng
indibidwal, mula sa magkaibang lugar
hanggang sa naging personal na wika.
Halimbawa:
• Mi nombre – Ang pangalan ko
• Yu ting yu wan, a? – Akala mo espesyal ka
o ano?
• I gat planti kain kain abus long bikbus –
Marami akong uri ng mga hayop sa
gubatan.
Register
Ito ay espesyalisadong ginagamit sa
isang partikular na pangkat o domain. May
tatlong uri nito:
• Larangan – naayon ito sa larangan ng
taong gumagamit nito
• Modo – paano isinasagawa ang uri ng
komunikasyon?
• Tenor- ayon sa relasyon ng mga-naguusap