LALAWIGAN NG PAMPANGA

Kabisera (SAN FERNANDO)

• Ang PAMPANGA ay hango sa
salitang “Pampang” o
“Pampangan” na ang ibig sabihin
ay “tabing-ilog “
• Pampango o kapampangan ang
wikang sinasalita.
PANITIKANG KAPAMPANGAN
• Ang mga unang naisulat sa Balarila
kapampangan ay mula sa prayleng Agustino
tulad ng:
• Arte Vocabulario, y Confesionario Pampango”
1850 ni P. Diego Ochoa
• ‘Reglas para Aprender el Idioma Pampango’
• “Arte y Reglas de la Lengua Pampanga”
• Catecismo Pampango Arte Y vocabulario del
mismo ni P. Francia Coronel noong 1617
• Ang wikang kapampangan ay bunga rin
ng angkang wikang Malayong-
Polynesia.
• Ang ortograpiya ng kapampangan ay
nakabatay rin sa wikang kastila tulad ng
paggamit ng mga titik kastila na C ay
bibigkasin ng S sa cebollas ( sibuyas) at
bibigkasin ng K sa (Carbon); Ang G sa H
sa salitang virgin (Birhen) at lapis sa
Lapiz, Filipina sa (Pilipina) at iba pa.
• Ang mga alaming bayan o
(folklore) ng pampanga ay
naimpluwensiya ng mga
alaming-bayan ng Tagalog
at Ilokano.
 Awiting Bayan
• Tumaila- awiting pampatulog
• Jarana o Pamuri- awit pag-ibig ng
kapampangan.
• Basulto-Ito’y naglalaman ng mga
matatalinghagang salita na
pankaraniwang ginagamit sa
pagpastol ng mga kambing, baka,
kalabaw at iba pa.
• Nagsimula ang pamahayagan ng kapampangan
noong pang 1905, lumabas ang kanilang “El
Imparcial” at “Ing Emangabiran” na
nasusulat sa Kastila at Kapampangan.
• Noong 1917, sumilang ang dalawa pang
pahayagan: “Ing Alitaptap” .(The Firefly) sa
Bacolor at
• Ing Catala ( The Parrot)- naging popular
dahil sa kanyang estilo at naiibang
pamamaraan kaysa iba pang mga kasabay
nitong pahayagan.
• Ing Catimawan (Freedom)- Si Faustino P.
Gutierrez ang tagapaglathala ay nagbigay ng
kaukulang salapi sa mga may akda kung kaya’t
maraming mnunulat ang nagkainterest na
ipalagay ang kanilang akda sa Ing catimawan.
• Campuput- Gumagamit ng Wikang English at
Tagalog
• Sa kasalukuyan ay mayroon na lamang ilang
mga Genre ng panitikang kapampangan ang
ating mga mambabasa at maririnig tulad ng
awiting bayan nila na:
 • Awiting Bayan
• Basulto-Ito’y naglalaman ng mga matatalinghagang
salita na pankaraniwang ginagamit sa pagpastol ng mga
kambing, baka, kalabaw at iba pa.
• Goso- tumutungkol sa moralistikong aspekto ng
kanilang kalinangan.
• Pamuri-nag-ugat sa salitang “puri” at inihahanay sa
isang uri ng awit ng pag-ibig ng mga kapampangan
• Pang-obra-nagpapakita ng pagpapahalaga sa mga
gawaing ng mga kapampangan.
• Paminta- awit bilang pagpaparangal sa mga
kapampangan sa isang hayop,bagay,lugar o tao na
kanilang labis na pinahalagahan.
• Mga anyo ng tula kagaya nang:
• Karagatan- inihahayag sa paraang patula ang
pagsasadula ng kanilang karagatan.
• Duplo- Ito ay nilalaro rin sa lamayan ng mga patay.
• Sapatya-awiting nag-uugnay sa mga kapampangan
sa kanilang paniniwalang politikal.
• Diparan- naglalaman ng mga salawikain at
kasabihan ng mga kapampangan.
• Bugtong-pahulaan o patuturan ay pangungusap o
tanong na may doble o nakatagong kahulugan na
nilulutas bilang isang palaisipan.
MGA KILALANG TAONG NAGMULA SA
LALAWIGAN NG PAMPANGA
• JUAN CRISOSTOMO SOTTO- Ama ng
panulaang kapampangan.
• AURELIO TOLENTINO- Ama ng Dulang
Kapampangan.
• Alejandro Cubero- Ama ng Sarsuwela
• Padre Anselmo Jorge Fajardo- Ama ng
Panitikang Kapampangan at pinakatanyag na
manunulat ng KUMIDYA.(Hango sa pag-
iibigan ng isang prinsipe at prinsesa)
• Monica Mercado- Tagapagtatag ng
academia pampaguena