INTELEKTWALISASYON

NG WIKANG FILIPINO
 INTELEKTWALISASYON NG WIKANG FILIPINO

Pangunahing adyendang pangwika ng

bansa ang intelekwalisasyon ng Wikang
Filipino sa layuning magamit ito bilang
wika ng karunungan at iskolarling
talakayan. Ipinahayag ito sa Kautusang
Pangkagawaran Blg. 52. 1987.
 Ang mga layunin ng Patakaran sa Edukasyong
Bilinggual ay:
• Ang mga layunin ng Patakaran sa Edukasyong
Bilinggualay:
• Pagpapahusay sa pagkatuto sa pamamagitan ng dalawang
wika upang matamo ang mas mataas na edukasyon
• gaya ng itinakda ng Konstitusyon 1987.
• Pagpapalaganapng Filipino bilang wika ng literasi.
• Paglinang ng Filipino bilang linggwistikong sagisag ng
pambansang pagkakaisa at pagkakakilanlan.
• Paglinang at pagpapayabong ng Filipino bilang wika ng
pangkarunungang pagpapahayag ng patuloy na
intelektwalisasyon nito.”
 Nang simulang iimplementa ang Patakarang Edukasyon
Bilinggual noong 1974, ang pang-intelektwalisasyon ay
ipinamahala sa mga guro sa batayang edukasyon. Ngunit
napansin na mabagal ang pagsulong nito kaya ipinag-utos
ng DECS na ang pagsulong ng Gawain ay pangungunahan
ng institusyon sa antas tersarya at susuporta lamang ang
mga nasa elementarya at sekundarya alinsunod sa DECS
Order 52, 1987
• I. PANIMULA
• Kaagapay ng pag- unlad ng isang bansa ang isang
wikang matibay ang pundasyon, isang wikang
minamahal at pinagyayaman sa paglipas ng panahon.
• Dahil sa malaganap na pagbabago sa lipunang dulot
ng teknolohiya, maraming mga makabagong bagay ang
nararapat bigyan ng pagkakakilanlan. Dito magmumula
ang mga hakbang sa paglinang ng makabagong alfabeto
na makatutugon sa mas mataas na antas at mas
malawak na karunungan.
Ang modernisasyon ay laging nariyan at hindi
mapipigilan kaya’t nararapat na bigyang
pansin ang pagpapa- unlad ng wikang Filipino
na aangkop sa pagtuturo sa isang
pamayanang patuloy na umuunlad. Kailangan
ang isang prosesong magbubunsod sa
pagtataas ng wikang Filipino mula sa
mababang kalagayan nito, ito ay
intelektwalisasyon.
 Ang isang wikang intelektwalisado
ay mainam sapagkat ito ay hindi
lamang wika ng tahanan, wika ng
lansangan, wika ng malikhaing
panitikan, kundi wika rin ng agham,
ng teknolohiya, at ng iba pang
teknikal at mataas na antas ng
karunungan.
 INTELEKTWALISASYON

Intelektwalisasyon ang proseso upang

ang isang wikang hindi pa
intelektwalisado ay maitaas at mailagay
sa antas na intelektwalisado nang sa
gayo’y mabisang magamit sa mga
sopistikadong lawak ng karunungan. Ito
ay naglulunsad sa proseso ng pagtaas ng
wika mula sa mababang kalagayan nito.
 • Modernisasyon
• Kapag ang wika ay nagawang
modernisado upang mabisang magamit
sa mataas na antas ng karunungan at
iba pang paksang teknikal, masasabing
ito’y modernisado na rin. Ito ay proseso
na naglulunsad sa pagsasanayang bago
ng wika.
 MGA PATUNAY NA
KAILANGANG UMASA SA MGA
WIKANG INTELEKSWALISADO
NA BUKOD SA MGA
KATUTUBONG WIKA SA
PILIPINAS:
1. halos lahat ng nakasulat na
bersyon na makabagong Filipino
kabilang iyong sa paaralan ay puno
ng mga hiram na salita sa Ingles, may
mga binabaybay na tulad sa orihinal
at karamihan naman ay isina- Filipino
ang pagbaybay
2. ayon sa pag- aaral mula sa mga
mag- aaral ng mga pamantasan( UP,
DLSU, PNU, Araneta U, PLM), kayang
talakayin ng maraming mag- aaral
ang kanilang mga takdang aralin sa
matematika, bayolohiya, at iba pa, sa
pamamagitan ng maraming
panghihiram sa Ingles.
3. halos lahat ng alinmang
tekstong pang- intelektwal na
nakasulat sa Filipino sa ngayon
ay puno ng mga panghihiram
sa Ingles at Kastila o iba pang
mga wika.
•  
Griyego, Latin at
Pranses ang mga wikang
inasahan ng malaki
bilang pinagkunan para
sa intelektwalisasyon.
 MGA POSIBLENG PARAAN NG INTELEKTWALISASYON:
•  Magsimula sa itaas, pababa. (Sibayan:1988)
• Magsimula sa ibaba ng antas patungo sa mataas na antas. Mula
elementary, sekondarya tungo sa tersarya. (Kagawaran ng
Edukasyon)
• Magsimula sa ibaba ng antas, dapat lamang magkaroon ng kanya-
kanyang uri ng intelektwalisasyon sa lahat ng ito.
• Simulan sa mga lawak na ang gamit ng wika ay masasabing
intelektwalisado na.( Fishman:1984)
• Dapat magsimula sa mga taong may mataas na tungkulin sa
pamahalaan, pababa sa masa.
• Maaaring mula sa masa patungo sa mga taong may
mataas na tungkulin sa pamahalaan.
• Dapat isagawa sa pamamagitan ng batas, sapilitang
pagpapagamit ng Filipino sa lahat ng antas.
• Kailangang linangin ng husto ang iba’t ibang paraan at
estratihiya ng intelektwalisasyon sa antas ng leksikon.
• Pagbubuo ng mga prosedyor sa panghihiram lalo na sa
mga katawagang siyentipiko at teknikal. (Enriquez: 1979)
• Pagpapautang ng mga katutubong salitang sinasapol sa
mga konseptong pinag- aralan. ( Enriquez: 1985)
• MGA SULIRANIN SA INTELEKTWALISASYON NG FILIPINO:
• Wika, may kakulangan sa mga katawagang teknikal at
mga salitang kailangan sa edukasyon, medisina,
abogasya, at marami pang iba.
• Pagkakanya- kanya at pagkakawatak- watak ng kaisipan
at paniniwala ng mga masusugid at tagapagtaguyod ng
wika.
• Kakulangan sa mga salita o katawagang kailangan sa mga
intelektwalisadong paksa.
• Suliranin ng ortografiya.
• ANG ALFABETO AT ORTOGRAFIYANG
FILIPINO
• MGA BATAYANG PRINSIPYO NG 2001
ALFABETO
• Tungo sa istandardisasyon ng Sistema
ng Pagsulat sa Fillipino. Mga Tuntunin at
Patnubay sa Paggamit ng Walong Dagdag
na Letrang Alfabetong Filipino.
•  
• ALFABETO – language writing
system
• Orthography - Ortografiya
• Ortho- Greek – correct
• Graphos- Greek – writing

•  
• Kaligiran at Paglalahad ng Layunin
•
• Nakapagpapalito ang kakulangan ng isang sistema
ng istandardisadong ispeling sa karamihan ng
gumagamit ng Filipino sa proseso ng pagsulat at pagbasa
ng wika.
• May implikasyon ang kakulangan ng isang
istandardisadong sistema sa pagsulat sa pagpapabagal
ng isang napakahalagang proseso sa pagpaplano ng
wika- ang paglilipat ng wika sa nakasulat nitong anyo.
• Nag- aambag din ang isang istandardisadong sistema ng
pagsulat upang mula sa diyalektal na variant ay
magkaroon ng mga tanggap na batayan,Ang
KAUTUSANG PANGKAGAWARAN BLG. 81 s. 1987 ay
nagtatakda ng pagdaragdag ng walong bagong letra sa
orihinal na 20- letra ng ABAKADA ng Filipino.
• C, F, J, Ñ, Q, V, X at Z----ang walong letrang idinagdag sa
bagong alfabeto.
• Mula sa Handbook ng
Komunikasyon sa Wikang Filipino
na 2001 Revisyon ng Alfabeto at
Patnubay sa Ispeling ng Wikang
Filipino
• Ang Kaligiran ng Pagbabalangkas ng 2001
Mga Tiyak na Tuntunin sa Gamit ng Walong
Dagdag na Letra
• Ang 2001 Mga Tiyak na Tuntunin sa
gamit ng Walong Dagdag na Letra ay
revision ng tuntunin sa paggamit ng walong
dagdag na letra na nakapaloob sa 1987
Alfabeto at patnubay sa Ispeling ng wikang
Filipino na binuo ng Linangan ng Wika sa
Pilipinas.
• Bakit kailangang baguhin ang tuntunin sa paggamit ng
walong dagdag na letra sa 1987 Patnubay sa Ispeling?
• Sa 1987 Patnubay sa Ispeling, ang paggamit ng
walong dagdag na letra sa mga salita at ekspresyong
hinihiram ay nababatay lamang sa mga sumusunod na
kondisyon:
• Pantanging ngalan
• Salitang katutubo mula sa ibang wika sa Pilipinas
• Salitang hindi consistent ang ispeling sa bigkas
• Salitang pang- agham at teknikal
• Simbolong pang- agham
• Hindi naisaalang- alang na ang panghihiram ng
salita ay linggwistikong realidad, lalo na sa Ingles.
Ang mga Filipino ay nanghihiram ano man ang
antas ng formalidad sa paggamit ng wika,
pasalita man o pasulat.
• Dahil dito, may sumunod at hindi sumunod
sa 1987 Patnubay sa Ispeling. Ibinunga ng
ganitong sitwasyon ang paglitaw ng iba’t ibang
sistema ng ispeling na binuo ng mga institusyong
pang akademya at pampublikasyon.
• 4 NA BATAYAN SA PAGBABALANGKAS
NG 2001 MGA TIYAK NA TUNTUNIN SA
GAMIT NG WALONG DAGDAG NA
LETRA:
• Linggwistiko
• Sosyo- politiko
• Sikolohiko
• Pedagohiko
 KALIKASAN NG LEKSIKAL NA KORPUS SA
FILIPINO

• Tumutukoy sa pagkakaroon ng sariling alpabeto

ng mga katutubong Pilipino bago pa man ito
sakupin ng mga dayuhan. Ang alpabetong ito ay
tinawag na Alibata o Baybayin. Ito ay may 14 na
katinig o consonant at 3 patinig o
vowel.Nagsimula itong pinalitan ng alpabetong
Romano noong dumating ang mga Kastilang
mananakop. Isinilang ang kauna-unahang
ortograpiya ng bansa noong 1940 na tinawag na
Abakada na may 20 letra at bunuo ni Lope K.
Santos.
Aytem Leksikal
• Ang AYTEM LEKSIKAL ay
maaaring dalawa o tatlong
magkakaibang salita, maaaring
may iba’t ibang anyo at maaari
ring dalawang hiwalay na aytem.
• Lexicon-Greek – vocabulary of a person ,
language or branch of knowledge
• - a book containing an alphabetical
arrangement of the words in a language
• - the total stock of words and words
elements that carry meaning.
• 1. Tatlong magkakaibang gamit ng isang salita
• Halimbawa:
• sarado na ang isip­-----ayaw ng tumanggap ng
paliwanag
• sarado ang pinto-------literal na hindi
• nakabukas ang pinto
• sarado ang puso-------ayaw nang magmahal
• 2. May iba’t ibang anyo
• Halimbawa:

• nangingisda
• (nagaganap pa lamang)
• nangisda
• (naganap na)
• Mangingisda
• (magaganap pa)
• 3. Dalawang hiwalay na aytem
• Halimbawa:
• Langisan ang makina-----lagyan ng
langis ang makina(literal)
• Maglangis sa amo--------magpalakas
sa amo (konotatib na kahulugan)
• Istrukturang Leksikal
• Ang homonym ay
relasyon ng kakulangan ng
isang leksikal aytem na
napapaloob sa kahulugan ng
iba.
• Halimbawa:
• ale, mama,bata, anak, at matanda
(nabibilang sa mga tao)
• Ang antonym naman,
magkasalungat ang relasyon ng mga
leksikal na aytem.
• Halimbawa:
• bata at matanda
• APAT NA PARAAN NG PAGSASALUNGATAN
• 1. Pagkakasalungat ng matanda’t bata, buhay at
patay, matangkad at pandak, atb.
• 2. maraming kasalungat tulad ng kulay: dilaw at
lila, berde’t puti, rosas at itim.
• 3. Pagpapares na itinuturing na gradableng
antonym tulad ng mainit at malamig.
• 4. pagpapares tulad ng nagluluto’t nagpapaluto,
bumibili’t nagbibili. Itaas- ibaba.
• MGA HAKBANG AT PARAAN SA PAGTUTUMBAS
• MGA TUNTUNIN SA PANGHIHIRAM AT PAGTUTUMBAS:
• 1. Sundin ang mga sumusunod na lapit sa paghanap ng
panumbas sa mga hiram na salita;
• 1.1 Gamitin ang kasalukuyang leksikon ng Filipino
bilang panumbas sa mga salitang banyaga.
• Halimbawa:
• Hiram na Salita Filipino
• attitude saloobin
• rule tuntunin
• ability kakayahan
• 1.2 Kumuha ng mga salita mula sa iba’t ibang
katutubong wika ng bansa.
• Halimbawa:
• Hiram na Salita Katutubong Wika
• Hegemony – domination gahum (Cebuano)
• Imagery haraya (Tagalog)
• Husband bana (Hiligaynon
• 1.Bigkasin sa orihinal na anyo ang hiniram na salita mula
sa Kastila, Ingles at iba pang wikang
banyaga at saka baybayin sa Filipino.
• Halimbawa:
• Kastila (1) Filipino Ingles (2) Filipino

Cheque tseke centripetal sentripetal

• Litro litro commercial komersyal
• Liquido likido advertising komersyal
•  
• 2. DAPAT ISAALANG- ALANG SA PAGPILI
NA SALITA:
• 1.kaangkupan ng mga salita
• 2. katiyakan sa kahulugan ng salita
• 3. prestihiyo ng mga salita
• .Dapat gamitin ang letrang C, Ñ , Q, X, F, J, V, Z kapag ang
salita ay hiram nang buo ayon sa mga sumusunod na
kondisyon:
• 2.1pantanging ngalan
• 2.2salitang teknikal o siyentipiko
• 2.3salitang may natatanging kabuluhang kultural
• 2.4 salitang may irregular na ispeling gumagamit na
dalawa o higit pa na letra na hindi binibigkas.
• 2.5salitang may internasyunal na anyong kinikilala at
ginagamit
• 3. Gamitin ang mga letrang F, J, V, Z
para katawanin ang mga tunog /f/,
/j/, /v/, /z/ kapag binabaybay sa
Filipino ang mga salitang hiram.
• Halimbawa: (fixer- fikser), (subject-
sabjek)
• 4. Gamitin ang mga letrang C, Ñ,
Q, X sa mga salitang hiniram ng
buo.
• Halimbawa: ( cornice, reflex,
xerox)
 MGA TUNTUNIN SA
PAGBAYBAY
I. Ang Alfabetong Filipino ay
binubuo ng 28 na letra, 20 letra ang
nasa dating ABAKADA na galing
sa mga umiiral na wika sa Pilipinas
at sa iba pang wika.
 Ang Ngalan ng Letra.
• Ang tawag sa mga letra ng Alfabetong Filipino ay ayon
sa tawag na Ingles maliban sa letrang Ñ na galing sa
wikang Kastila.
• A- ey B- bi C- si D- di
• E- i F- ef G- ji H- eych
• I- ay J- jey K- key L- el
• M- em N- en NG- enji Ñ- enye
• O- o P- pi Q- kyu R- ar
• S- es T- ti U- yu V- vi
• W- dobolyu X- eks Y- way Z- zi
 II. Mga Tununing Panlahat sa Ispeling at Baybay

• A. Ang Pasalitang Pabaybay

• Paletra ang salitang pabaybay sa Filipino na ang ibig
sabihin ay isa- isang pagbigkas sa maayos na
pagkakasunod- sunod ng mga letrang bumubuo sa isang
salita, pantig, daglat, akronim, inisyal, simbolong pang-
agham atb.
• Pasulat Pabigkas
boto / bi-o-ti-o/

plano /pi-el-ey-en-o/

salita Fajardo /capital ef-ey-jey-ey-ar-di-o/

Pantig It / ay-ti/
kon / key- o – en/
trans / ti-ar-ey-en-es/
 Pasulat Pabigkas
Akronim MERALCO /em-i-ar-ey-el-si-o/
LEDCO /el-i-di-si-o/
PANDAYLIPI /pi-ey-en-di-ey-way-el-ay-pi-ay/
ARMM / ey-ar-em-em/
Daglat Bb. /kapital bi-bi/
G. /kapital ji/
Kgg. /kapital key ji-ji/
Dr. /kapital di-ar/
 Pasulat Pabigkas
Inisyal ng MLQ /em-el-kyu/
tao CPR /si-pi-ar/

Inisyal ng KWF /key-dobolyu-ef/

Samahan PSLF /pi-es-el-ef/
• B. Ang Pagsulat na Pabaybay
• Manatili ang isa- isang tumbasan ng tunog at letra sa
pagsulat na pagbaybay ng mga salita sa wikang Fiipino.

• Socrates- Socrates
• Plato- Plato
• Aristhopanes- Aristhopanes
• C. Ang Panghihiram
• ( Ang panghihiram ay tinalakay na sa bahaging paraan ng
pagtutumbas.)
• MGA TIYAK NA TUNTUNIN SA GAMIT NG WALONG (8)
LETRA
• A. Letrang C.

• 1. Panatilihin ang letrang C kung ang salita ay hiram sa

orihinal na anyo.
• Calculus chlorophyll cellphone
• 2. palitan ang letrang C ng letrang S kung ang tunog ay
/s/, at letrang K kung ang tunog ay /k/ kapag binabaybay
ang hiram na salitang may letrang C.
• participant- participant magnetic- magnetic
• B. Letrang Q.

• 1. Panatilihin ang letrang Q kung ang salita ay hiram sa

orihinal na anyo.
• quo vidas quotation quad

• 2. Palitan ang letrang Q ng KW kung ang tunog ay /kw/

at ng letrang K kung ang tunog ay /k/ kapag binabaybay
sa Filipino ang hiram na salitang may letran Q.
• quarter- kwarter quota- kota
• C. Letrang Ñ
• 1. Panatilihin ang letrang Ñ kung ang salita ay hiram sa
orihinal na anyo.
• cañon Malacañang Sto. Niño

• 2. Palitan ng NY kapag ang tunog ay /ny/ kapag

binabaybay sa Filipino ang hiram na salitang may letrang
Ñ.
• piña- pinya cañon- kanyon
• D. Letrang X
• 1. Panatilihin ang letrang X kung ang salita ay hiniram sa
orihinal na anyo.
• Axiom wax export
• 2. Palitan ang letrang X ng KS kung ang tunog ay /ks/
kapag binabaybay sa Filipino ang hiram na salitang may
letrang X.
• experimental- eksperimental texto- teksto
• E. Letrang F
• Gamitin ang letrang F para sa tunog /f/ sa mga hiram
na salita.
• futbol fuddul french fries fraternity
• F. Letrang J
• Gamitin ang letrang J para sa tunog /j/ sa mga hiram
na salita.
• Sabjek jaket objek bajet
• G. Letrang V
• Gamitin ang letrang V para sa tunog na /v/ sa mga
hiram na salita.
• volyum valyu varayti
• H. Letrang Z
• Gamitin ang letrang Z para sa tuong na /z/ sa mga
hiram na salita.
• magazine bazar bazuka
• III. Iba pang Tuntunin
• A. Mga Diptonggo
• Ang mga salitang may diptonggo o magkasunod na
patinig ay baybayin ayon sa mga sumusunod:
• Halimbawa ng magkasunod na patinig:
• ia - ya ortografia- ortografya, ortografiya
• Iya cristiano- kristyano, kristiyano
• ie- ye tiempo- tyempo, tiyempo
• Iye encomienda- encomyenda, encomiyenda
• io- yo divorcio- doborsyo, diborsiyo
• Iyo exportacion- eksportasyon, eksportasiyon
• ua- wa guapo- gwapo, guwapo
• uwa aguador- agwador, aguwador
• ue- uwe cuento- kwento, kuwento
• ui- wi buitre- bwitre, buwitre
• uwe perjuicio- perwesyo, peruwesyo
• B. Mga Digrapo
• Ang digrapo ay kombinasyon ng dalawang letrang
pinagsama para katawanin ang isa o dalawang tunog.
Gamitin ito sa mga sumusunod:
• 1. Digrapong Ch.
• a. Panatilihin ang digrapong CH kung ang salita ay
hiniram sa orihinal na anyo.
• chips charter chopsuey
• b. Palitan ang digrapong ito ng CH kung tunog ay /ts/ sa
hiniram na salita.
• chocolate- tsokolate chalk- tsok
• 2. Digrapong Sh.
• a. Panatilihin ang digrapong SH Kapag ang salita ay
hiniram sa orihinal na anyo.
• Sharon Shangri- La shampoo
• b. Palitan ang digrapong SH ng SY kung ang tunog ay
/sy/ sa hiniram na salita.
• workshop- worksyap shooting- syuting
• C. Ang NG
• Panatilihin ang NG para sa tunog na /ng/ sa
dahilang mahalagang ambag ito ng palatunugang
Filipino. Ang tunog na ito ay maaaring nasa inisyal,
midyal, at final na posisyon.
• ngayon pangalan payong
• D. Ang Pantig at Palapantigan
• 1. Ang Pantig ay isang saltik ng dila o walang
antalang bugso ng tinig sa pagbigkas ng salita.
• a- ko sam- bot mang- ya- ya-ri
• 2. Kayarian ng Pantig
• Ang pagtukoy sa pantig, gayon din sa kayarian
nito ay sa pamamagitan ng paggamit ng simbolong K
para sa katinig at P para sa patinig.
• KAYARIAN HALIMBAWA
P u-pa
KP ma-li
PK is-da
KPK han-da
• 3. Ang Pagpapantig
• Ang pagpapantig ay paraan ng pagbababahagi
ng salita sa mga pantig.

a. Kapag may magkasunod na dalawa o higit pang patinig

sa posisyong inisyal, midyal, at final na salita, ito ay mga
hiwalay na pantig.
• aalis- a- a- lis
• maaga- ma- a-ga
b. Kapag may dalawang magkaibang katinig na makasunod
sa loob ng isang salita, maging hiram o katutubo man, ang
una ay kasama sa patinig na sinusundan, at ang pangalawa
ay sa patinig na kasunod.
• buksan- buk- san pinto- pinto
• tuktok- tuk- tok pantig- pan- tig
c. Kapag may tatlo o higit pang magkakaibang katinig na
magkasunod sa loob ng isang salita, ang unang dalawa ay
kasama sa patinig na sinusundan at ang huli ay sa patinig
na kasunod.
• eksperimento- eks- pe- re- men- to
• transkripsyon- trans- krip- syon
d. Kapag ang una sa tatlong magkakasunod na katinig ay m
o n at ang kasunod na dalawa ay alinman sa bl, br, dr, pl, tr,
ang unang katinig m o n ay sa sinusundang patinig kasama
at ang huling dalawa ay sa kasunod na patinig.
• asembleya- a- sem- ble- ya
• alambre- a- lam- bre
e. Kapag may apat na magkakasunod na katinig sa loob ng
isang salita, ang unang dalawang katinig ay kasama sa
patinig na sinusundan at ang huling dalawa ay sa patinig na
kasunod.
• ekstradisyon- eks- tra- dis- yon
• eksklusibo eks- klu- si- bo
• I. Ang Pag- uulit ng Pantig
• a. Kung ang unang tunog ng salitang ugat o batayang
salita ay patinig, ang patinig lamang ang inuulit.
• a- lis a- a- lis i- wan i- i- wan
• Ang tuntuning ding ito ang ginagamit kung may unlapi
ang salita.
• mag- alis mag- a- a- lis
• maiwan ma- i- i- wan
• b. Kung ang unag pantig ng salitang ugat ay nagsisimula
sa KP, ang katinig at ang kasunod na patinig lamang ang
inuulit.
• ba- sa ba- ba- sa la- kad la- la- kad
• c. Kung ang unang pantig ng salitang ugat ay may KK na
kayarian, dalawang paraan ang maaaring gamitin.
• a. Inuulit lamang ang unang patinig at katinig.
• Halimbawa:
• plan-tsa pa- plan- tsa- hin mag- pa- plan- tsa
• pri- to pi- pri- tu- hin mag- pi- pri- to.
• b. Inuulit ang klaster na katinig, kasama ang patinig
• pla- plan- tsa pri- pri- tu- hin mag- pri- pri- to
• E. Ang Gamit ng Gitling.
• Ginagamit ang gitling sa (-) loob ng salita sa mga
sumusunod na pagkakataon:
• 1. Sa pag- uulit ng salitang- ugat o mahigit sa isang
pantig ng salitang ugat.
• Halimbawa:
• Araw- araw isa- isa apat- apat
2. Kung ang unlapi ay nagtatapos sa katinig at ang salitang
nilalapian ay nagsisimula sa patinig na kapag hindi
ginitlingan ay magkakaroon ng ibang kahulugan.
• Halimbawa:
• mag- alis pang- ako may- ari
• Kapag may katagang kinaltas sa pagitan ng dalawang
salitang pinag- sama.
• Halimbawa:
• pamatay ng insekto - pamatay- insekto
• kahoy sa gubat - kahoy- gubat
• Kapag may unlapi ang tanging ngalan ng tao, lugar,
brand o tatak ng isang bagay o kagamitan, sagisag o
simbolo. Ang tanging ngalan ay walang pagbabago sa
ispeling.
• Halimbawa:
• maka- Dyos maka- Rizal pa- Baguio
• Kapag ang panlaping ika- ay iniunlapi sa numero o
pamilang.
• Halimbawa:
• Ika- 3 n.h. ika- 10 ng umaga
• Kapag isinulat ng patitik ang mga yunit ng fraction.
• Halimbawa:
• Isang- kapat lima’t dalwang –kalima
• Kapag pinagkakabit o pinagsasama ang apelyido ng
babae at ng kanyang bana o asawa.
• Halimbawa:
• Gloria Macapagal- Arroyo
• Perlita Orosa- Banzon
Patuloy na nililinang at pina-
uunlad ang paggamit ng
Filipino.
 
KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG
FILIPINO
Cid V. Alcaraz; Magdalena O. Jocson;
Patrocinio V. Villafuerte
Nilimbag noon 2005/ Adriana Printing Co.,
Inc.