Ochrona dóbr kultury.

Podczas konwencji w Hadze w 1907r. zostały podpisane dwie

konwencje dotyczące dóbr kultury.

Były to:
• Konwencja dotycząca praw i zwyczajów wojny lądowej.
• Konwencja dotycząca bombardowania przez siły morskie.
Konwencja Haska z 1954 r.:
•Zdefiniowała pojęcie dóbr kultury objętych ochroną,
•Przyjęła znak specjalny dla oznaczenia dóbr kultury,
•Ustanowiła „międzynarodowy rejestr dóbr kultury objętych ochroną
specjalną”,
•Wskazała na potrzebę przygotowania przez organy państwowe – już w
czasie pokoju – planów zabezpieczenia dóbr kultury znajdujących się na
własnym terytorium i ich zabezpieczenia na wypadek konfliktu zbrojnego,
•Określiła warunki jakim powinna odpowiadać ochrona dóbr kultury,
•Zakazywała dokonywania aktów kradzieży, rabunku, bezprawnego
przywłaszczenia dóbr kultury, wandalizmu, i stosowania rewizji oraz
środków odwetu,
•Zobowiązała państwa do wprowadzenia – już w czasie pokoju – do
regulaminów, instrukcji i zarządzeń własnych wojsk takich postanowień,
które umożliwią im przestrzeganie konwencji podczas działań zbrojnych,
•Zobowiązała do powołania w siłach zbrojnych komórki organizacyjnej
składającej się z osób o specjalnych kwalifikacjach do nadzorowania
realizacji konwencji i współpracy z władzami cywilnymi,
•Zobowiązywała państwa do szkolenia personelu wojskowego i cywilnego w
zakresie jej postanowień oraz wpajania żołnierzom szacunku do dziedzictwa
naturalnego każdego narodu,
•Zobowiązywała do wprowadzenia przez państwa w ich prawie karnym
sankcji karnych i dyscyplinarnych w stosunku do osób naruszających
postanowienia o ochronie dóbr kultury
Innym dokumentem prawa międzynarodowego w zakresie ochrony dóbr kultury
jest Konwencja o ochronie światowego dziedzictwa kulturalnego i
naturalnego, podpisana w Paryżu 16 listopada 1972. Wprowadziła ona do
prawa międzynarodowego określenia: dziedzictwa kulturalne – zabytki, zespoły
budowli, miejsca zabytkowe i dziedzictwo naturalne: pomniki przyrody formacje
geograficzne i fizjograficzne oraz strefy o ściśle określonych granicach, miejsca
lub strefy naturalne. Wykaz dóbr będących na liście światowego dziedzictwa
kulturalnego i naturalnego jest wprowadzony przez UNESCO i aktualizowany co
dwa lata.
Treść pojęcia „dobra kultury” :
• Dobra ruchome i nieruchome:
- posiadające wielką wagę dla dziedzictwa kulturalnego narodu, na przykład
zabytki architektury, sztuki lub historii, zarówno religijne, jak i świeckie,
- stanowiska archeologiczne
- zespoły budowlane posiadające znaczenia historyczne lub artystyczne, dzieła
sztuki, rękopisy, książki i inne przedmioty o znaczeniu historycznym lub
archeologicznym,
- zbiory naukowe książek, archiwaliów lub reprodukcji wyżej
określonych dóbr,
• Gmachy
-muzea
- wielkie biblioteki
- składnice archiwalne
- schrony przeznaczone do przechowywania, w razie konfliktu zbrojnego,
ruchomych dóbr kultury
• Ośrodki zabytkowe np. starówki miejskie
Sposoby ochrony dóbr kultury:
1. Ochrona ogólna zobowiązuje państwa które podpisały się pod
treścią konwencji Haskiej, do:
• Szanowania dóbr kultury położonych zarówno na ich
własnym terytorium, jak i na obszarze innego kraju, przez
powstrzymanie się do używania tych dóbr i bezpośredniego
otoczenia do celów, które mogły by narazić je podczas
konfliktu zbrojnego na zniszczenie lub uszkodzenie
• Zakazania wszelkich aktów wandalizmu, kradzieży, rabunku
lub bezprawnego przywłaszczenia dóbr kultury
• Powstrzymywania się od stosowania wobec dóbr kultury
wszelkich środków odwetu i rekwizycji.
2. Ochrona specjalna – nietykalność.
Znak specjalny do oznaczania dóbr kultury

1m.

0.5m.

1m.
Międzynarodowy rejestr dóbr kultury objętych ochrona specjalną

Żeby zabytki mogły zostać wpisane do „międzynarodowego rejestru”

muszą zostać spełnione następujące warunki:
•Znajdują się w dostatecznej odległości od wielkich obiektów
przemysłowych oraz obiektów wojskowych ( Np linii
komunikacyjnych, lotnisk, radiowych stacji nadawczych, zakładów
pracujących na rzecz obrony, portów, ważniejszych dworców
kolejowych),
•Nie są użytkowane do celów wojskowych.
Zasady ochrony dóbr kultury:

Ochronie na wypadek zagrożenia bezpieczeństwa państwa i konfliktu

zbrojnego podlegają:
•Dobra kultury
•Podstawowa dokumentacja dóbr kultury
- zabytków
- muzealiów
- bibliotek
Ochronie nieruchomych dóbr kultury zapewnia się przez wykonanie prac
ewidencyjno – dokumentacyjnych i techniczno – inżynierskich. Natomiast
ochrona ruchomych dóbr kultury polega na ich ukryciu, zabezpieczeniu
przed zniszczeniem w schronach lub ukryciach znajdujących się:
• W obrębie danej instytucji lub placówki
• W rejonie miejscowości dotychczasowego ich eksponowania
• W innych miejscowościach
• Poza granicami państwa
Kierownicy jednostek organizacyjnych w ramach przygotowania i realizacji
zadań związanych z ochrona dóbr kultury są zobowiązani:

• W czasie pokoju:
- Sporządzić wykazy nieruchomych dóbr kultury przewidzianych do
zabezpieczenia w okresie zagrożenia i wojny
- Sporządzić wykazy ruchomych dóbr kultury przewidzianych do ukrycia
na miejscu, rozśrodkowania lub ewakuacji
- Wyznaczyć i przygotować pomieszczenia do ukrycia dóbr kultury
- Zapewnić odpowiednie siły i środki do wykonania zadań związanych z
ochroną dóbr kultury
- Opracować plan ochrony dóbr kultury
 • W czasie podwyższonej gotowości obronnej państwa:
- Przeprowadzić ewakuacje, rozśrodkowanie lub ukryć na miejscu ruchome
dobra kultury
- Przystąpić do zabezpieczenia nieruchomych dóbr kultury
- Wykonać inne zadanie w okresie dóbr kultury przewidziane na ten okres

• W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny – przystąpić do pełnej

realizacji zadań związanych z ochroną dóbr kultury, zgodnie z ustaleniami i
planami.