UNIA EUROPEJSKA

HISTORIA, INSTYTUCJE,
SYMBOLE
Unia Europejska:
500 milionów ludzi w 27 państwach

Państwa członkowskie UE

Kraje kandydujące
Założyciele

Idee w służbie starań o trwały pokój i dobrobyt…

Konrad Adenauer Alcide De Gasperi

Winston Churchill

Robert Schuman Jean Monnet

DEKLARACJA SCHUMANA

Pokój na świecie nie mógłby być zachowany bez

twórczych wysiłków na miarę grożących mu
niebezpieczeństw. […]
Europa nie powstanie od razu ani w całości: będzie
powstawała przez konkretne realizacje, tworząc
najpierw rzeczywistą solidarność. Zgromadzenie
narodów europejskich wymaga, by usunięta została
odwieczna wrogość Francji i Niemiec […] Rząd
francuski proponuje umieszczenie całej francusko-
niemieckiej produkcji węgla i stali pod zarządem
wspólnej Wysokiej Władzy w organizacji otwartej
na udział innych krajów europejskich. Umieszczenie
produkcji węgla i stali pod wspólnym zarządzaniem
zapewni natychmiastowe powstanie wspólnych
fundamentów rozwoju gospodarczego, pierwszego
etapu Federacji Europejskiej, i zmieni los regionów,
długo skazanych na wytwarzanie wojennego oręża,
którego były najdłużej ofiarami
9 maja – DZIEŃ EUROPY

• 9 maja 1950 r. Minister Spraw

Zagranicznych Francji, Robert Schuman,
odczytał przedstawicielom prasy
międzynarodowej deklarację nawołującą
Francję, Niemcy i inne państwa europejskie
do połączenia produkcji węgla i stali jako
"pierwszą konkretną podstawę Federacji
Europejskiej"
• Propozycję tę, znaną jako "Deklaracja
Schumana", uważa się za początek
tworzenia obecnej Unii Europejskiej
• Podczas mediolańskiego szczytu
przywódców UE w 1985 r. zdecydowano się
obchodzić 9 maja jako Dzień Europy
Motto Unii Europejskiej

• Przesłanie tego
hasła jest takie, że
poprzez UE
Europejczycy są
zjednoczeni w
wysiłkach na rzecz
pokoju i
dobrobytu oraz że
mnogość kultur,
tradycji i języków
w Europie jest jej
ważnym atutem
FLAGA EUROPEJSKA
• Jest to symbol nie tylko Unii
Europejskiej, ale również jedności i
tożsamości Europy w szerszym
znaczeniu

• Krąg złotych gwiazd reprezentuje

solidarność i harmonię między narodami
Europy

• Liczba gwiazd nie jest związana z liczbą

Państw Członkowskich. Gwiazd jest
dwanaście, ponieważ liczba dwanaście
jest tradycyjnie symbolem doskonałości,
pełni i jedności. Dlatego też, flaga
pozostaje jednakowa, bez względu na
rozszerzenia UE

• Historia flagi sięga roku 1955, kiedy to

za swój symbol przyjęła ją Rada Europy

• Wszystkie instytucje unijne posługują

się flagą europejską od początku 1986
roku
Hymn Unii Europejskiej

Komitet Ministrów Rady Europy zatwierdził 12 stycznia 1972

r. jako hymn europejski muzyczną aranżację preludium Ody
do radości, IV części IX symfonii Ludwiga van Beethovena,
przygotowaną przez Herberta von Karajana.
Od 1986 roku Oda do radości jest hymnem Unii Europejskiej.
Beethoven skomponował muzykę w latach 1817 - 1823 do
wiersza Schillera Oda do radości z 1785 r. Jednak oficjalnie
hymn Unii Europejskiej nie ma słów, aby nie doszło do
sporów, w jakim języku powinien być śpiewany.
Oda do radości zazwyczaj jest grana 9 maja w święto Unii
Europejskiej, a także podczas oficjalnych uroczystości i
szczytów Unii.
23 języki urzędowe
Rozszerzenie: od 6 do 27 państw

1952 1973 1981 1986

1990 1995 2004 2007

Wielkie rozszerzenie:
koniec podziałów w Europie

41989 Upadek muru berlińskiego – upadek

komunizmu
Unijna pomoc gospodarcza: program Phare

41992 Kryteria kopenhaskie:

• demokracja i rządy prawa
• gospodarka rynkowa
• zdolność do przyjęcia prawa UE

41998 Rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych

42002 Decyzja o rozszerzeniu, szczyt w Kopenhadze

42004 Do UE przystępuje 10 państw: Cypr,

Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta,
Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry

42007 Przystąpienie Bułgarii i Rumunii

© Reuders
Kraje kandydujące

Chorwacja, Islandia, Była Jugosłowiańska Republika Macedonii,

Czarnogóra, Turcja
Traktaty – podstawa demokratycznej współpracy
opartej na prawie

1952 1958
Europejska Wspólnota Węgla i Stali Traktaty rzymskie:
Europejska Wspólnota Gospodarcza
Europejska Wspólnota Energii Atomowej
(EURATOM)

2009 1987
Traktat z Lizbony Jednolity Akt Europejski:
jednolity rynek

1993
2003 1999 Traktat o Unii Europejskiej
Traktat z Nicei Traktat z Amsterdamu – traktat z Maastricht
Liczba ludności w UE i na świecie

Liczba ludności w mln, 2009 r.

1339

500

307

128 142

UE Chiny Japonia Rosja USA

Powierzchnia UE w porównaniu z innymi krajami

Powierzchnia w tys. km²

16 889

9327 9159

4234

365

UE Chiny Japonia Rosja USA

Wyniki ekonomiczne UE w porównaniu z innymi
krajami

38 700

27 800

25 100

12 508
9 819 12 200

4 400

3 329
1 326
468

UE Chiny Japonia Rosja USA UE Chiny Japonia Rosja USA

Wielkość gospodarki: PKB w mld EUR, 2008 r. Dochód na mieszkańca: PKB na 1 mieszkańca, 2008 r.
 Francja 544
Hiszpania 506
Szwecja 410
Niemcy 357
Polska 313
Finlandia 305
Włochy 295
Wielka Brytania 244
Rumunia 230
Grecja 131
Bułgaria 111
Węgry 93
Portugalia 92

Austria 83
Czechy 77
Irlandia 68

Litwa 63

Łotwa 62

Słowacja 49
Powierzchnia w tys. km²

Estonia 43
Powierzchnia krajów członkowskich UE

Dania 43

Holandia 34
Belgia 30

Słowenia 20

Cypr 9
Luksemburg 3
Malta 0.3
 Niemcy 82,1

Francja 64,4
Wielka Brytania 61,6
Włochy 60,1
Hiszpania 45,8
Polska 38,1
Rumunia 21,5
Holandia 16,5

Grecja 11,3
Belgia 10,8
Liczba mieszkańców UE

Portugalia 10,6

Czechy 10,5
Węgry 10,0
Szwecja 9,3
Austria 8,4
Bułgaria 7,6
razem 500 mln

Dania 5,5

Słowacja 5,4

Finlandia 5,3
Liczba ludności w mln, 2009 r.

Irlandia 4,5

Litwa 3,3

Łotwa 2,3
Słowenia 2,0
Estonia 1,3

Cypr 0,8
Luksemburg 0,5
Malta 0,4
Luksemburg

271
Irlandia

137
Holandia

Austria

Szwecja

135 123 122

Dania
Wlk. Brytania
Niemcy

118 117 116

Finlandia
Belgia

Francja
115 114 107
Hispzani 103
a
Włochy
101 100

UE 27
Cypr
95 94

Grecja
91

Słowenia
2008 PKB na mieszkańca

80

Czechy
100 – średnia dla 27 krajów UE

Malta
Portugalia
76 76
PKB na 1 mieszkańca w różnych krajach

Słowacja

Estonia
Węgry
72 68 63

Litwa
61 58

Polska
56

Łotwa

Rumunia
Bułgaria
46 40
Udział procentowy wydatków w budżecie UE

Budżet UE w 2011 r. wynosi 141,9 mld euro

= 1,13% dochodu narodowego brutto

Obywatele, wolność,
bezpieczeństwo i sprawiedliwość
1%

Działania na arenie międzynarodowej

(w tym pomoc na rzecz rozwoju) Inne, administracja
6% 6%

Zasoby naturalne: Zrównoważony wzrost:

rolnictwo, nowe miejsca pracy, konkurencyjność,
środowisko rozwój regionalny
41% 46%
Zmiana klimatu – wyzwanie dla nas wszystkich

W 2007 r. przywódcy krajów UE postanowili:

4do 2020 r. ograniczyć emisje gazów

cieplarnianych o 20 proc. (30 proc. jeżeli
podobnie postąpią inne kraje rozwinięte)

4do 2020 r. podnieść efektywność

energetyczną o 20 proc.

4do 2020 r. zwiększyć o 20 proc.

wykorzystanie odnawialnych źródeł energii
(wiatru, słońca, wody, biomasy)
Zatrudnienie i wzrost gospodarczy

Wyzwania:
4Demografia: Europejczycy żyją dłużej i mają mniej dzieci
4Globalizacja: europejska gospodarka musi być konkurencyjna w skali światowej
4Zmiany klimatu: należy ograniczyć emisje gazów cieplarnianych

Rozwiązania:
Przywódcy krajów UE postanowili, że trzeba:

4wspierać badania naukowe i innowacje

4budować dynamiczne otoczenie dla biznesu
4inwestować w kapitał ludzki
4sprawić, aby gospodarka była bardziej ekologiczna
Badania naukowe − inwestycje w społeczeństwo
oparte na wiedzy

Udział procentowy wydatków na B+R w PKB, 2006 r.

3,4%

3,0%

2,6%

1,8%

1,3%

UE Cel UE Chiny Japonia USA

Solidarność w praktyce − polityka spójności UE

W latach 2007-2013 na rozwój infrastruktury i biznesu,

ochronę środowiska i szkolenie pracowników w uboższych
regionach przeznaczona zostanie kwota 347 mld euro

4 Fundusz regionalny

4 Fundusz społeczny

4 Fundusz spójności

Cel: konwergencja − regiony, których

PKB na 1 mieszkańca nie przekracza
75% średniej w UE. Na ten cel
przeznaczono 81,5% funduszy.

Cel: konkurencyjność i zatrudnienie na

szczeblu regionalnym.
Euro – wspólna europejska waluta

Obowiązuje w całej strefie euro

4Monety: wspólny awers, rewers

zaprojektowany przez poszczególne kraje

4Banknoty: nie ma symboli krajowych

Kraje strefy euro

Kraje, które nie wprowadziły euro
Jednolity rynek − swoboda wyboru

Jednolity rynek przyczynił się do:

znacznego obniżenia cen wielu produktów i

usług, w tym dostępu do Internetu i cen biletów
lotniczych.

40% spadku cen połączeń telefonicznych w

okresie 2000-2006

powstania 2,8 miliona nowych miejsc pracy

Cztery swobody przepływu:

4 towarów
© Getty Images

4 usług

4 ludzi

4 kapitału
Swoboda przemieszczania się

Strefa Schengen:

4Brak kontroli granicznych między większością

państw UE

4 Wzmocniona kontrola zewnętrznych granic UE

4Intensyfikacja współpracy policyjnej między różnymi

państwami UE

4Możliwość kupowania za granicą towarów

przeznaczonych do własnego użytku i przywożenia ich do
kraju rodzinnego
© Corbis
 Za granicę po naukę

Już ponad 2 miliony młodych ludzi skorzystały z

możliwości kształcenia w innym kraju UE. Było to
możliwe dzięki unijnym programom:

4 Comenius: szkoły podstawowe i średnie

4 Erasmus: kształcenie wyższe
4 Leonardo da Vinci: kształcenie zawodowe
4 Grundtvig: kształcenie dorosłych
4 Młodzież w działaniu: praca ochotnicza i kształcenie
nieformalne
© Getty Images
UE jedną z największych potęg handlowych

Udział w światowym Udział w światowym

handlu towarowym handlu usługami (2007)
(2007)

UE
UE
17%
28,5%

Inne
Inne 40,6%
53,2% USA
14,5%

Japonia USA
5,8% 18,2%
Chiny
Chiny Japonia
9,5%
5,9% 6,8%
UE światowym liderem w dziedzinie pomocy na
rzecz rozwoju

60% światowej pomocy na rzecz rozwoju pochodzi z UE

93€

53€
44€

UE Japonia USA

Oficjalna pomoc na rzecz rozwoju na jednego obywatela, 2007 r.

 Instytucje i inne organy UE

Unia Europejska (UE) nie jest federacją, jak USA. Nie jest też
jednak wyłącznie organizacją międzyrządową na wzór ONZ.
Tak naprawdę, Unia jest jedyna w swoim rodzaju.
Kraje wchodzące w skład UE (czyli państwa członkowskie) są
niezależne i suwerenne, jednak postanowiły połączyć swą
suwerenność w celu osiągnięcia siły i wpływu na arenie
międzynarodowej, jakich same nigdy nie byłyby w stanie
osiągnąć.
Łączenie suwerenności oznacza w praktyce, że państwa
członkowskie przenoszą część swoich kompetencji decyzyjnych
na wspólnie stworzone instytucje – tak, by decyzje w
konkretnych obszarach wspólnego zainteresowania
podejmować demokratycznie na poziomie ogólnoeuropejskim
 Triada instytucjonalna

Unijny proces podejmowania decyzji w ogóle, a

procedura współdecydowania w szczególności
angażują trzy główne instytucje:
1) Parlament Europejski (PE), reprezentujący
obywateli Unii i przez nich bezpośrednio wybierany,
2) Rada Unii Europejskiej, reprezentująca
poszczególne Państwa Członkowskie,
3) Komisja Europejska, która dba o wspólne dobro
całej Unii.
Ta triada instytucjonalna wspólnie opracowuje
założenia polityki i prawodawstwo, obowiązujące w
całej Unii
Trzy główne instytucje

Parlament Europejski
- głos obywateli
Jerzy Buzek, Przewodniczący
Parlamentu Europejskiego

Rada Ministrów
- głos państw członkowskich
Herman Van Rompuy, Przewodniczący Rady Europejskiej

Komisja Europejska
- wspólne interesy UE
José Manuel Barroso
Przewodniczący Komisji Europejskiej
Instytucje UE

Rada Europejska (szczyt)

Rada Ministrów
Parlament Europejski (Rada UE) Komisja Europejska

Trybunał Trybunał
Komitet Ekonomiczno-
Sprawie- Obrachu- Komitet Regionów
Społeczny
dliwości nkowy

Europejski Bank Agencje Europejski Bank Centralny

Inwestycyjny
Jak powstaje prawo UE

Obywatele, grupy interesu, eksperci: dyskusje, konsultacje

Komisja: wystąpienie z oficjalnym wnioskiem

Parlament i Rada Ministrów: wspólna decyzja

Władze krajowe i lokalne: wdrażanie

Komisja i Trybunał Sprawiedliwości: monitorowanie wdrażania

Parlament Europejski – głos obywateli

4 Wraz z Radą Ministrów podejmuje decyzje dotyczące unijnych aktów

prawnych i budżetu
4 Sprawuje demokratyczną kontrolę nad całą działalnością UE

Liczba posłów z każdego kraju (styczeń 2010 r.)

Austria 17 Finlandia 13 Luksemburg 6 Słowacja 13

Belgia 22 Francja 72 Łotwa 8 Słowenia 7

Bułgaria 17 Grecja 22 Malta 5 Szwecja 18

Cypr 6 Hiszpania 50 Niemcy 99 Węgry 22

Czechy 22 Holandia 25 Polska 50 Wielka Brytania 72

Dania 13 Irlandia 12 Portugalia 22 Włochy 72

Estonia 6 Litwa 12 Rumunia 33 Razem 736

Europejskie partie polityczne

Podział miejsc w Parlamencie Europejskim

między partie polityczne
(styczeń 2010 r.)

Porozumienie Liberałów i
Demokratów na rzecz Europy
84
Zieloni/Wolne Przymierze Europejskie
55
Europejska Partia Ludowa
(Chrześcijańscy Demokraci)
265

Postępowy Sojusz Socjalistów i

Demokratów
184 Europejscy Konserwatyści
i Reformatorzy
54
Europa Wolności
i Demokracji
Zjednoczona Lewica Europejska – 32
Nordycka Zielona Lewica Razem : 736
35 Posłowie
niezrzeszeni 27
Rada Ministrów – głos państw członkowskich

41 minister z każdego kraju

4Rotacyjne przewodnictwo − 6 miesięcy
4Wraz z Parlamentem podejmuje decyzje dotyczące
unijnych aktów prawnych i budżetu
4Zarządza wspólną polityką zagraniczną
i bezpieczeństwa
Rada Ministrów – liczba głosów według krajów

Francja, Niemcy, Wielka Brytania i Włochy 29

Hiszpania i Polska 27

Rumunia 14

Holandia 13

Belgia, Czechy, Grecja, Portugalia i Węgry 12

Austria, Bułgaria i Szwecja 10

Dania, Finlandia, Irlandia, Litwa i Słowacja 7

Cypr, Estonia, Luksemburg, Łotwa i Słowenia 4

Malta 3

Razem: 345

Wiele decyzji wymaga „większości kwalifikowanej”, czyli

255 głosów oraz większości państw członkowskich
Od 2014 r.: 55% państw członkowskich reprezentujących 65% populacji
 Rada Europejska

Rada Europejska wskazuje UE ogólny kierunek działań politycznych i wytycza jej ogólne
priorytety. Wraz z wejściem w życie traktatu z Lizbony 1 grudnia 2009 r. zyskała status
instytucji.
* Czym zajmuje się Rada Europejska? - daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz
określa ogólne kierunki działań i priorytety polityczne. Nie pełni ona funkcji ustawodawczej

* Kto wchodzi w skład Rady Europejskiej? - szefowie państw lub rządów państw
członkowskich, a także jej przewodniczący oraz przewodniczący Komisji. W jej pracach
uczestniczy wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.

* Jak często Rada Europejska się spotyka? - zwoływana przez przewodniczącego - zbiera
się dwa razy w ciągu półrocza. Jeżeli wymaga tego sytuacja, przewodniczący zwołuje
nadzwyczajne posiedzenie Rady Europejskiej

* W jaki sposób Rada Europejska podejmuje decyzje? - zwykle w drodze konsensusu. W

niektórych przypadkach podejmuje decyzje jednogłośnie lub kwalifikowaną większością głosów,
zależnie od tego, co w danej sprawie mówi traktat

* W jaki sposób Rada Europejska wybiera przewodniczącego? Jak długo trwa jego
kadencja? – przewodniczący wybierany jest kwalifikowaną większością głosów. Kadencja trwa
dwa i pół roku i może zostać jednokrotnie przedłużona

* Gdzie odbywają się spotkanie Rady Europejskiej? - w Brukseli

Szczyt Rady Europejskiej

Szczyt, na którym zbierają się szefowie państw i rządów

wszystkich krajów UE

4Co najmniej 4 razy w roku

4Ustalane są na nim ogólne wytyczne dla działalności Unii
Przewodniczący: Herman Van Rompuy
Wysoki przedstawiciel ds. polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

Catherine Ashton

Podwójna rola: przewodnicząca

spotkań Rady ds. Zagranicznych +
Wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej

Zarządza wspólną polityką zagraniczną i

bezpieczeństwa

Zwierzchniczka Europejskiej Służby

Działań Zewnętrznych
Komisja Europejska – wspólne interesy UE

27 niezależnych członków,
po jednym z każdego kraju UE

4Inicjatywa ustawodawcza
4Organ wykonawczy
4Strażnik traktatów
4Reprezentuje UE na arenie międzynarodowej
Janusz Lewandowski −
komisarz ds. budżetu
Trybunał Sprawiedliwości – na straży prawa

27 niezależnych sędziów,
po jednym z każdego kraju UE

4Stanowi o interpretacji prawa UE

4Zapewnia jednakowe stosowanie unijnego
prawa we wszystkich krajach UE
Europejski Trybunał Obrachunkowy − kontrola
unijnych wydatków

27 niezależnych członków
4Sprawdza, czy unijne fundusze są
wydawane zgodnie z przeznaczeniem
4Może kontrolować wszelkie osoby i
organizacje zajmujące się funduszami
unijnymi
Europejski Bank Centralny −
zarządzanie wspólną walutą

4Zapewnia stabilność cen

4Kontroluje podaż pieniądza i ustala stopy procentowe

4Działa niezależnie od rządów krajowych

Jean-Claude Trichet
Prezes Banku Centralnego
Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny −
głos społeczeństwa obywatelskiego

344 członków

4Reprezentuje związki zawodowe,

pracodawców, rolników, konsumentów itp.

4Doradza w sprawie nowych aktów

prawnych i polityki unijnej

4Promuje zaangażowanie społeczeństwa

obywatelskiego w sprawy UE
Komitet Regionów −
głos samorządu lokalnego

344 członków

4Reprezentuje miasta i regiony

4Doradza w sprawie nowych aktów

prawnych i polityki unijnej

4Promuje zaangażowanie władz lokalnych

w sprawy UE
Urzędnicy instytucji UE

Komisja zatrudnia około 23 000 urzędników etatowych

oraz 11 000 tymczasowych i kontraktowych

Inne instytucje UE: około 10 000 pracowników

4Urzędnicy etatowi

4Wybierani w drodze otwartych konkursów

4Pochodzący ze wszystkich państw UE

4Zarobki regulowane prawnie

4Administracja UE kosztuje 15 euro rocznie na 1 obywatela

Polska Prezydencja

Co sześć miesięcy kolejne państwo członkowskie Unii Europejskiej

sprawuje Prezydencję, czyli przewodniczy pracom Rady Unii
Europejskiej. W tym czasie państwo sprawujące Prezydencję staje się
gospodarzem większości unijnych wydarzeń i gra kluczową rolę na
wszystkich polach aktywności Unii Europejskiej. Jest odpowiedzialne
za organizację spotkań UE, nadaje kierunek polityczny Unii, dba o jej
rozwój, integrację oraz bezpieczeństwo.
1 lipca 2011 roku Polska obejmuje Przewodnictwo w Radzie
Unii Europejskiej.