Sumendiak

Maialen Etxebarria
Zer da sumendi bat?
Sumendia Lurraren edo beste planeta nahiz satelite baten gainazalean dagoen berezko irekidura
edo arraildura da, barrualdean dauden solidoak edo jariakariak (gasak, lurruna, laba, errautsak)
ateratzen uzten duena.

Egitura
Sumendi baten barrualdeko egiturak hiru oinarrizko osagai ditu: tximinia, gaiak irteteko bidea;
kraterra, tximiniaren kanpoaldeko irten lekua, eta magma galdara, magma osatzen den lekua.
Magma igotzen denean, presioa gutxitu egiten da eta gasak askatzen dira. Gas horiek leherketa
eragiten dute, eta leherketa handiagoa edo txikiagoa izaten da presioaren arabera. Harri urtuek
laba jarioa osatzen dute; labak sumenditik irteterakoan 600-1000 °C bitarteko tenperaturara iristen
da.
Sumendi motak jarduera efusiboaren arabera
hawaiiarra: laba oso jariakorra izaten stromboliarra: laba ez da hain jariakorra
da eta astinaldi bortitzik gabe isurtzen izaten, gasek nekezago ihes egiten dute,
da. Hawaii uharteetako sumendiek eta beraz kolpeka ateratzen dira. Ez dira
horrelako erupzioak izaten dituzte eta oso bortitzak izaten, baina piroklasto
hortik datorkie izena. erauntsi bat jaurtitzen dute sumendiaren
hegalera. Tirreno itsasoko Lipari
uhartediko Stromboli sumendiak eman die
izena.
Jarduera leherkorra arabera
Peléearra: su hodei handiak
Bulkaniarra: laba lodiak pliniarra surtseyarra
airera botatzen dituzte
botatzen dituzte, eta hori
lehenik, gero laba guztiz
dela eta, askotan, bidean
likatsu ateratzen da,
gotortu eta sumendiaren sumendiaren tximinian
tximinia ixten dute; gasen bertan gotortzen da, eta
presioa asko igotzen domoak eratzen ditu, hau da,
denean, eztanda handiak ganga edo orratz itxurako
gertatzen dira. eraikin handi batzuk.