 ფსიქიკა- ბერძნული სიტყვიდან

სულიერი- სუბიექტის მიერ

ობიექტური რეალობის აქტიური
ასახვის ფორმაა, რომელიც
მაღალორგანიზებული მატერიის
გარესამყაროსთან
ურთიერთქმედების პროცესში
ყალიბდება და რეალიზდება და
ასრულებს ამ ურთიერთქმედების
მარეგულირებელ ფუნქციას.
არსებობს მის მიმართ სხვადასხვა
მიდგომები:
 დეკარტიდან მოყოლებული
ვითარდება ანთროპოფსიქიზმი,
რომლის მიხედვით, მხოლოდ
ადამიანს აქვს ფსიქიკა.
 ბიოფსიქიზმი-ფსიქიკა ცოცხალი
მატერიის თვისებაა.
 ნეიროფსიქიზმი-ფსიქიკა
ნერვული სისტემის
ფუნქციონირებას უკავშირდება.
 პანფსიქიზმი-ფსიქიკა აქვს
როგორც ცოცხალ, ისე-
არაცოცხალ მატერიას.
 ფსიქიკა არის რთული სისტემა,
რომელიც ქვესისტემებისგან შედგება.
 მას ახასიათებს მთლიანობა და
დაუნაწევრებულობა.
 ფსიქიკა, როგორც სისტემა
ორგანიზებულია შემდეგნაირად:
ფსიქიკური პროცესები, ფსიქიკური
თვისებები და ფსიქიკური
მდგომარეობები.
 ფსიქიკური პროცესები- მათ ადგილი
აქვს ადამიანის თავში, ხოლო
ვლინდება ფსიქიკური მოვლენების
სახით. ისინი იყოფა: შემეცნებით,
რეგულაციურ, ემოციურ და
კომუნიკაციურ სახეებად.
შემეცნებითი პროცესები

 შემეცნებითი პროცესები
უზრუნველყოფს სამყაროს
ასახვას და ინფორმაციის
გადამუშავებას.
 შემეცნების ორი სახე არსებობს:
ხატოვანი(ანუ გრძნობადი,
სენსორულ-პერცეპციული)
-შეგრძნება და აღქმა, და
ლოგიკური შემეცნება -
მეხსიერება, წარმოდგენა,
აზროვნება.
ფსიქიკური რეგულაციის პროცესები:

 უზრუნველყოფს ქცევის
ორგანიზებას მიმართულების,
ინტენსივობის და დროის მხრივ.
ესენია: მოტივაცია, მიზნის
დასახვა, გადაწყვეტილების
მიღება, კონტროლის პროცესი
და ნებელობა.
ემოციური პროცესები:
 გამოხატავს ადამიანის
დამოკიდებულებას და ასევე
არეგულირებს ქცევას.
 შემეცნებით და რეგულაციურ
სფეროებს ერთმანეთთან
აკავშირებს ყურადღება,
რომელიც უზრუნველყოფს
ასახვის, დამახსოვრებისა და
ინფორმაციის გადამუშავების
შერჩევითობას.
კომუნიკაციური პროცესები

 უზრუნველყოფენ ურთიერთობას
ადამიანთა შორის, აზრებისა და
გრძნობების გამოხატვასა და
გაგებას. ეს პროცესები
ვლინდება მეტყველებასა და
არავერბალურ კონტაქტში-
მიმიკა, პოზა, ჟესტები, მზერა,
ინტონაცია, ხმის სიმაღლე,
დისტანცია.
ფსიქიკის თვისებები

 -ინდივიდუალურ-ფსიქოლოგიური
თავისებურებები, რომლებიც
განსაზღვრავენ ადამიანის
გარესამყაროსთან ურთიერთობის
მუდმივ საშუალებებს.
 ეს თვისებები შედარებით
მუდმივია, თუმცა ისინი შეიძლება
შეიცვალოს გამოცდილების,
ბიოლოგიური და გარე
ფაქტორების გავლენით. ესენია:
ტემპერამენტი, ხასიათი,
მიმართულება, პიროვნების
უნარები.
ფსიქიკური მდგომარეობები

 ინდივიდუალური ფსიქიკის
შინაგანი მთლიანობის
მახასიათებელი, ასევე დროში
შედარებით უცვლელი. ესენია:
 ემოციური(შფოთვა,
სიხარული,ნაღველი)
 აქტივაციური (აქტიურობა,
პასიურობა)
 ტონური(მომართულობა,
დათრგუნულობა)
 ფსიქიკის სხვადასხვა აქტივობები
გადადიან ერთმანეთში.
 მაგალითად, აზროვნების პროცესს
მოყვება დაღლა და პასიური
მდგომარეობა.
 თითოეული ფსიქიკური გამოვლინება
მოიცავს გონის, გრძნობებისა და
ნების ერთიანობას. ისეთი მარტივი
პროცესიც კი როგორიცაა,
შეგრძნება, მოიცავს სამივე პროცესს:
შეგრძნების ობიექტის შეცნობა და
შეფასება, გაღიზიანების შედეგად
მიღებული განცდა და საპასუხო
ქმედების რეგულაცია.
 აი, ეს არის კარკასი,რომელზეც
შეგვიძლია დავაშენოთ თანამედროვე
ფსიქოლოგიის ცოდნა.
 ამ პროცესებიდან მხოლოდ ნაწილს
იცნობიერებს ადამიანი. ცნობიერება
ადამიანის მიერ რეალობის ასახვის
უმაღლესი დონეა, რომლის
შედეგადაც მიიღწევა გარემომცველი
სამყაროს შემეცნება და გარდაქმნა.
ცნობიერებას უკავშირდება
რეფლექსიის უნარიც, რომელიც
გულისხმობს საკუთარი თავისა და სხვა
ფსიქიკური მოვლენების
შეცნობისათვის ცნობიერების მზაობას.
 ფსიქიკის განვითარების მიხედვით განირჩევა 3 სტადია. სენსორული,
პერცეპციული და ინტელექტუალური, რაც გვაქვს ასევე ფსიქიკის
ონტოგენეზში.
 1. სენსორულ სტადიაზე-მთავარი ფორმა რეალობის ასახვის
არის-შეგრძნება, ქცევის ფორმაა- ტაქსისი, გადაადგილება,
ინსტინქტები, ახასიათებს უმარტივესებს, მოლუსკებს,
რგოლისებრ ჭიებს.
 2. პერცეპციულ სტადიაზე რეალობის ასახვის ფორმაა -
საგნის აღქმა, ქცევა-ელემენტარული აზროვნება,
დასწავლისთვის მზაობა, დახსომება და ახალ სიტუაციაში
გამოცდილების გადატანა, ახასიათებს უმაღლეს
ხერხემლიანებს: ფრინველებსა და ძუძუმწოვრებს.
 3. ინტელექტის სტადია-რეალობის ასახვის ფორმა
საგანთაშორის კავშირების დანახვა-ხატისმიერი აზროვნება ,
განზოგადება. ქცევა-ინტელექტუალური, რაც გულისხმობს
მომზადებისა და დასრულების ფაზების გაჩენას, პრობლემის
გადაწყვეტის ანალოგიურ სიტუაციაში გადატანა, ინსაიტის
გაჩენა(მიხვედრა) და საორიენტაციო და ძიების ქცევის გაჩენა.