,,ელექტრონული

ტექნოლოგიები წინათ და
დღეს’’

პრეზენტატორები:
საბა ბერიძე
გიორგი ბერიძე
 რა არის დიოდი?
დიოდი 
ეწოდება ორელექტროდიან ელექტრონულ ხელსა
წყოს, რომელიც დენს ატარებს
ერთი მიმართულებით,
ანოდიდან კათოდისაკენ. ანოდი
მიერთებულია დენის წყაროს დადებით
პოლუსთან, კათოდი კი -უარყოფით პოლუსთან.
 ვაკუუმური დიოდი
ვაკუუმური დიოდი არის ელექტრონული ხელსაწყო , რომელშიც იყენებენ
ცალმხრივ გამტარობას.
თანამედროვე ვაკუუმური დიოდის მოწყობილობის აგებულება : მინის ან
ლითონკერამიკის ბალონში, რომლიდანაც ჰაერი ამოტუმბულია , (10 მინუს ექვს
ხარისხად - 10 მინუს შვიდ ხარისხად მმ.ვწყ.სვ. წნევამდე) მოთავსებულია ორი
ელექტროდი. ერთი მათგანი - კათოდი – ლითონის ვერტიკალური ცილინდრია ,
რომელიც სტანდარტულად დაფარულია ტუტემიწა მეტალების ოქსიდების შრით :
ბარიუმი, სტრონციუმი, კალციუმი. ასეთ კათოდს , ოქსიდური კათოდი ეწოდება .
გახურებისას, ოქსიდური კათოდის ზედაპირი გამოყოფს უფრო მეტ ელექტრონს ,
ვიდრე ჩვეულებრივი მეტალისგან დამზადბული კათოდი . კათოდის შიგნით
იზოლირებული გამტარია მოთავსებული, რომელიც ცვლადი დენით ხურდება .
გახურებული კათოდი "აბრქვევს" ელექტრონებს, რომლებიც ანოდამდე აღწევენ
იმ შემთხვევაში, თუ ანოდს კათოდთან შედარებით უფრო მაღალი პოტენციალი
აქვს.
მილაკის ანოდი, მრგვალი ან ოვალური ცილინდრია, რომელსაც კათოდთან
საერთო ღერძი აქვს.
 ნახევარგამტარული დიოდი

თანამედროვე ტექნიკაში ძირითადად ნახევარგ
ამტარულ დიოდებს იყენებენ.
ნახევარგამტარები ეწოდება ნივთიერებებს,
რომელთა ელექტრული გამტარობა
 შუალედურია გამტარებსა და დიელექტრიკებს შ
ორის.
ნახევარგამტარებს ეკუთვნის ბევრი ნივთიერება:
 გერმანიუმი, სილიციუმი, სელენი,
სხვადასხვა შენადნობები და ჟანგეულები. 
 ლეგირება
ნახევარგამტარებს უმატებენ სხვადასხვა ნივთიერების
მინარევებს. ამ პროცესს ლეგირება ეწოდება. ლეგირების
შედეგად, ნახევარგამტარში დენის გატარებისას, მუხტის
გადამტანები შეიძლება იყვნენ უარყოფითი ნაწილაკები –
ელექტრონები, ან დადებითი ნაწილაკები – ხვრელები.
პირველ შემთხვევაში ნახევარგამტარს n – ტიპის
ნახევარგამტარი ეწიდება. მეორე შემთხვევაში – p-ტიპის.
სინამდვილეში არავითარი ახალი დადებითი ნაწილაკი
“ხვრელი” არ არსებობს. ეს უბრალოდ ის იონია
კრისტალურ მესერში, რომელიც ელექტრონმა მიატოვა
და დარჩა ვაკანსია. ეს იონი არსად არ გადაადგილდება –
იგი მიბმულია კრისტალურ მესერზე.
p-ტიპის და n-ტიპის ნახევარგამტარები

თუ ნახევაგამტარის კრიტალის ერთ ნაწილს

ისეთ ლეგირებას გავუკეთებთ, რომ იგი p-
ტიპის გახდება, ხოლო მეორე ნაწილს კი
ისეთს, რომ იგი n-ტიპის ნახევარგამტარად
იქცეს, მივიღებთ ნახევარგამტარულ ხესაწყოს,
რომელსაც ნახევაგამტარული დიოდი
ეწოდება.
თუ ასეთ სტრუქტურას ელექტრულ წრედში
ჩავრთავთ ისე, რომ კვების წყაროს დადებით
პოლუსს p-ტიპის ნაწილს მივუერთებთ, ხოლო
უარყოფით პოლუსს – n-ტიპის ნაწილს, მაშინ
ელექტრონები წავლენ დადებითი
პოლუსისაკენ, ხოლო ხვრელები –
უარყოფითისაკენ და ადგილი ექნება მუხტის
გადატანას, ე.ი. წრედში დენი გაივლის.
თუ კვების წყაროს ჩართვის პოლარობას
შევცლით, მაშინ ელექტრონები თავს მოიყრიან
დადებით პოლუსთან, ხოლო ხვრელები
უარყოფით პოლუსთან და წრედში დენი არ
გაივლის.
 დიოდის თვისებები
დიოდის თვისებები დამოკიდებულია p-n
გადასასვლელის სისქეზე, მალეგირებელი
ნივთიერებების და თვით საწყისი
ნახევარგამტარის გვარობაზე. ამ
პარამეტრების შეჩევით ხდება სრულიად
განსხვავებული თვისებებისა და
დანიშნულების მქონე დიოდების დამზადება.
მადლობა
ყურადღებისთვის!!!