Kruženje ugljenika (C) i

azota (N) u prirodi

Kruženje ugljenika ( C ) u prirodi
Biljke u procesu fotosinteze vezuju
CO2 i prevode do organskih
jedinjenja (šećera). Organski
vezan ugljenik se zatim koristi za
sintezu različitih jedinjenja u
sastavu biljaka - ugljenih hidrata, -
masti, - proteina, - nukleinskih
kisjelina itd. i na taj način se stvara
primarna organska materija. U
kataboličkim procesima biljaka
deo ugljenika se troši i ponovo
prevodi do CO2..
Ugljenik se dalje prenosi kroz lance ishrane pri čemu se
na svim trofičkim nivoima jednim dijelom u
kataboličkim procesima prevodi do CO2 i izbacuje u
atmosferu.
U morima i okeanima nalaze se znatno veće
količine CO2, ali se on tamo prevodi do
rastvorljivih bikarbonata (HCO3 - ) i
nerastvorljivih karbonata (CO3 2- ).

CO2 + H2O

H2CO3

H⁺ + HCO3 –

2H+ + CO3 2-
Pored toga, velike količine ugljenika
isključene su iz kruženja i ostaju dugo
blokirane u fosilnim gorivima (ugalj,
nafta, treset i sl.). Čovjek
sagorijevanjem fosilnih goriva, kao i
sagorijevanjem nefosilizovanih
materijala (drvo, lišće, slama, hartija
itd.), ponovo vraća ugljenik u
atmosferu u obliku CO2.
Poslednjih decenija beleži se preterano oslobađanje
CO2 u atmosferu usljed čega se javlja efekat staklene
bašte, dovodeći do globalnog zagrijevanja planete
Zemlje
Kruženje azota ( N ) u prirodi
Azot ima odlučujući
značaj za bilo koji oblik STRUKTURE
STRUKTURE AMINIOKISJELINA
AMINIOKISJELINA
života na Zemlji. Ulazi u
sastav svih aminokisjelina,
ima ga i u nukleinskim
kisjelinama i mnogim
drugim molekulima kod
živih bića. Kod biljaka azot
je sastavni dio hlorofila,
samim tim je neophodan
za proces fotosinteze.
Molekularni azot (N2) sačinjava 78% atmosfere, ali
hemijske veze u ovom molekulu su veoma jake, te azot
iz vazduha nije dostupan najvećem broju živih
organizama.
 Da bi postao pristupačan biljkama atmosferski azot
(N2) mora da se „fiksira” i prevede do amonijaka
(NH3).
To čine tzv. „azotofiksatori” koji mogu biti:
slobodnoživeći - aerobne bakterije Azotobacter,
Aerobacter, - anaerobne bakterije Clostridium,
Plectridium, - modrozelene alge Anabaena, Nostoc
simbiontni - bakterije roda Rhizobium (ostvaruju
simbiozu sa korenovima leguminoza)

Enzim koji fiksira azot naziva se nitrogenaza i katalizuje

sledeću reakciju:

N2 + 8H+ + 8e− + 16ATP 2NH3 + H2 + 16ADP + 16Pi

 Pored biološke fiksacije azota, veoma male količine atmosferskog azota (N 22) prevode se do
oksida azota (NO i NO22) pod dejstvom električnih pražnjenja u atmosferi, dok se iz
vulkanskih emanacija oslobađa mala količina amonijaka. Amonijak nastao u procesima
biološke fiksacije azota prevodi se dalje do nitrita (NO 22 -- ) i nitrata (NO33 -- ) dejstvom bakterija
nitrifikatora, a ovaj proces se označava kao NITRIFIKACIJA.
 Bakterije nitrifikatori:
 Nitrosomonas prevodi amonijak do nitrita,
 Nitrobacter od nitrita stvara nitrate.
 DENITRIFIKACIJA - proces kojim fakultativno anaerobne bakterije (Pseudomonas i
Clostridium) redukuju nitrate do molekularnog azota (N2)
Nitrate usvajaju biljke, a zatim, kroz lance ishrane, i
organizmi na višim trofičkim nivoima. Nakon uginuća ,
dolazi do raspadanja biljaka i životinja i u procesu
amonifikacije iz organskih jedinjenja sa azotom oslobađa
se amonijak koji se ponovo uključuje u kruženje dejstvom
nitrifikatora.
Kraj.
Radio:
Miladin Koćalo