Ακαδημαϊκή γραφή

Μαρία Μητσιά κη
Επίκουρη Καθηγή τρια Δ.Π.Θ.
mmitsiaki@helit.auth.gr
Διδασκαλία της γλώσσας για ακαδημαϊκούς
σκοπούς (ΔΓΑΣ)

• Οι δικές σας προσδοκίες:

① ...
② ...
③ ...
④ ...

2
Τελική Αξιολόγηση

Παρακολού θηση 10%

Εργασία μικρή ς κλίμακας 30%
Τελικές εξετά σεις 60%

3
Διδασκαλία της γλώσσας για
ακαδημαϊκούς σκοπούς

Στόχος

η ανά πτυξη του ακαδημαϊκού γραμματισμού

4
Ακαδημαϊκός γραμματισμός

Ομά
Ομά δα
αναφορά
αναφορά ς;

Ακαδημαϊκός
Ακαδημαϊκός
γραμματισμός
γραμματισμός

Γ1
Γ1 ήή Γ2;
Γ2;
Περιεχό
Περιεχόμενο;
μενο; 5
 Ακαδημαϊκός γραμματισμός
Περιεχόμενο
«το σύνθετο σύνολο δεξιοτήτων (ό χι απαραίτητα συνδεό μενων
με την επά ρκεια στην ανά γνωση και τη γραφή ) που θεωρού νται
ολοένα και περισσό τερο ζωτικές βά σεις ή η πολιτισμική γνώση
που απαιτείται για την επιτυχία στις ακαδημαϊκές κοινότητες»
(Hyland & Hamp-Lyons 2002)

«οι επικοινωνιακές δεξιότητες που απαιτείται να αναπτύ ξουν οι

νέοι φοιτητές, ώ στε να αντεπεξέλθουν στις απαιτή σεις του
πανεπιστημιακού χώρου και να ολοκληρώ σουν με επιτυχία τις
σπουδές τους» (Μητσικοπού λου 2001)

«η μύ ηση και ά σκηση των φοιτητών στην κριτική ανάγνωση,

γραφή και σκέψη και την εξοικείωση με τα χαρακτηριστικά που
διέπουν την ακαδημαϊκή προσέγγιση της γνώσης» (Ανθογαλίδου
2005)
6
Η ανάδυση της ΔΓΑΣ
 Αναπτύ χθηκε στο πλαίσιο της διδασκαλίας της Γ2/ΞΓ τη
δεκαετία του 1980
 Αποσκοπού σε στην προετοιμασία των φοιτητών για
σπουδές σε αγγλό φωνα πανεπιστή μια
 Εντά σσεται στην ευρύ τερη προσέγγιση της διδασκαλίας
της γλώσσας για ειδικούς σκοπούς (Αγαθοπού λου 2011)

 Στην Ελλάδα η ΔΓΑΣ δεν έχει εφαρμοστεί επαρκώς κυρίως

7
λό γω του μικρού αριθμού αλλοδαπώ ν φοιτητώ ν στα ελληνικά
πανεπιστή μια (Τακού δα 2017)
Η ΔΓΑΣ στο πλαίσιο της Διδασκαλίας
της Γλώσσας για Ειδικούς Σκοπούς

 Η διά κριση ανά μεσα στους 2 κλά δους δεν είναι πά ντα σαφή ς 
μια σειρά μαθημά των για μηχανικού ς μπορεί να περιλαμβά νει
ανά πτυξη δεξιοτή των ανάγνωσης επιστημονικών κειμένων
του κλά δου αλλά και ανά πτυξη δεξιοτή των συγγραφής
τεχνικών αναφορών που χρειά ζεται ένας επαγγελματίας
μηχανικό ς (Flowedew & Peacock 2001 από Αγαθοπού λου 2011)
8
Διδασκαλία Γλώσσας για
Ακαδημαϊκούς Σκοπούς 
Γενικός ακαδημαϊκός
γραμματισμός
Σύ νθετη γλωσσική ικανό τητα &
γλωσσικές δεξιό τητες σε όλους
τους επιστημονικούς κλάδους:
① γενικό ακαδημαϊκό λεξιλό γιο
② συγγραφή περίληψης,
③ λή ψη σημειώ σεων κατά τη
διά ρκεια μιας διά λεξης
④ γλωσσικές συμβά σεις ανά
περίσταση επικοινωνίας, π.χ.
κατά λληλος τίτλος
προσφώ νησης
Διδασκαλία Γλώσσας για
Ακαδημαϊκούς Σκοπούς 
Ειδικός ακαδημαϊκός
γραμματισμός
Σύ νθετη γλωσσική ικανό τητα &
γλωσσικές δεξιό τητες σε
συγκεκριμένους
επιστημονικούς κλά δους, π.χ.
① στη Διοίκηση Επιχειρή σεων:
 κατανό ηση και συγγραφή
εμπορικώ ν επιστολώ ν
 ανά πτυξη δεξιοτή των για την
παρουσίαση επιχειρησιακώ ν
αναφορώ ν
② στη Νομική Επιστή μη
• κείμενα σχετικά με τη
διατύ πωση νό μων, συμβολαίων
ή δικαστικώ ν αποφά σεων
9
 ΔΓΑΣ
Ομάδες αναφοράς & Περιεχόμενο
 Ομάδα-στόχος: οι φοιτητές
 Περιεχόμενο: η ανά πτυξη της γνώ σης των γλωσσικώ ν
χαρακτηριστικώ ν και των γλωσσικώ ν δεξιοτή των που
απαιτού νται για σπουδές στην τριτοβά θμια εκπαίδευση
(Αγαθοπού λου 2011), η ανά πτυξη του ακαδημαϊκού λόγου

??? Τι σημαίνει «ακαδημαϊκό ς λό γος»;

Η διδασκαλία της γλώ σσας για ακαδημαϊκού ς

σκοπού ς περιορίζεται μό νο στις σπουδές για την
τριτοβά θμια εκπαίδευση;
10
Ακαδημαϊκός λόγος
«το επίσημο επίπεδο ύφους της εκά στοτε γλώ σσας
που χρησιμοποιείται στο εκπαιδευτικό περιβάλλον
για διδακτικού ς αλλά και διαδικαστικούς/
καθοδηγητικούς σκοπούς» (Bailey 2010)

Περιλαμβά νει:
 το λεξιλό γιο
 τα συντακτικά σχή ματα και
 τις συνομιλιακές συμβά σεις που σχετίζονται με τον λό γο της
τά ξης, με τα διδακτικά εγχειρίδια, με τους τύ πους
αξιολό γησης (τεστ) και με ά λλα στοιχεία του Προγρά μματος
Σπουδώ ν (ΠΣ) (Αναστασιά δη-Συμεωνίδη, Βλέτση & Μητσιά κη 2014) 11
Ακαδημαϊκός λόγος
Τα χαρακτηριστικά του ακαδημαϊκού λό γου
εντοπίζονται
 τό σο στην κάθετη διάταξη των ΠΣ (π.χ. τυπικές
λειτουργίες του ακαδημαϊκού λό γου, ό πως η
επιχειρηματολογία ή το γενικό ακαδημαϊκό λεξιλό γιο
που εντοπίζεται στα γνωστικά αντικείμενα ό λων των
εκπαιδευτικώ ν βαθμίδων)
 ό σο και στην οριζόντια διάταξη (π.χ. τεχνικό
λεξιλό γιο ή επιστημονική ορολογία των γνωστικώ ν
αντικειμένων μιας συγκεκριμένης τά ξης).
12
 Ακαδημαϊκός λόγος
Συστατικά στοιχεία (Κατσαλήρου 2017)
① διαπροσωπική στάση: αποστασιοποίηση
② πληροφοριακό φορτίο: πυκνό τητα & ακρίβεια, υψηλό φορτίο
πληροφοριώ ν, τεχνικές και αφηρημένες έννοιες εκφρασμένες με
ακριβή και ευσύ νοπτο τρό πο
③ οργάνωση της πληροφορίας: τακτικά οργανωμένη ανά πτυξη
της επιχειρηματολογίας, λογικό ξεδίπλωμα των ιδεώ ν
④ λεξιλογικές επιλογές: ποικίλο, ακριβές και τυπικό ρεπερτό ριο,
γενικό & ειδικό ακαδημαϊκό λεξιλό γιο και
⑤ αναπαραστατική συμφωνία/ γραμματική μεταφορά:
ονοματοποίηση, χρή ση λέξεων σε γραμματικές κατηγορίες που
δεν αποτελού ν την τυπική τους μορφή (Nagy & Townsend 2012), π.χ.
τα ουσιαστικά αναπαριστού ν σύ νθετες διαδικασίες, ενώ αφηρημένες
έννοιες "εκτελού ν" ενέργειες:
«ο έντονος προβληματισμό ς για το περιβά λλον απαιτεί 13
να επικαιροποιή σουμε τις γνώ σεις μας...»
 Ακαδημαϊκός λόγος
Επίπεδα ύφους
 Η γνώ ση μιας γλώ σσας περιλαμβά νει την ικανό τητα να
ποικίλλουμε τον λόγο μας, να χρησιμοποιού με δηλαδή
διαφορετικό επίπεδο ύφους ανά λογα με την περίσταση
επικοινωνίας.

 Το επίπεδο ύ φους καθορίζεται από :

① τον σκοπό επικοινωνίας: π.χ. αν ένα κείμενο που
αφορά τη γλώ σσα των νέων απευθύ νεται σε
γλωσσολό γους ή στο ευρύ κοινό
② τις κοινωνικές σχέσεις μεταξύ των συνομιλητών:
οικειό τητα, σχέσεις ιεραρχίας, κτλ.
③ το κανάλι επικοινωνίας: γραπτό ς ή προφορικό ς λό γος 14
(Αγαθοπού λου 2011)
 Ακαδημαϊκός λόγος
Επίπεδα ύφους
Δραστηριότητα 1: Πώ ς διαφέρουν γλωσσικά τα δύ ο
κείμενα; Σε ποιο κοινό απευθύ νονται;

15

(Αγαθοπού λου 2011)

 Ακαδημαϊκός λόγος
Χαρακτηριστικά
Δραστηριότητα 2
Σε ποιο κοινό απευθύ νονται τα παρακά τω κείμενα;
Ποια γλωσσικά χαρακτηριστικά του ακαδημαϊκού λό γου
εντοπίζετε;
Προσπαθή στε να εντοπίσετε 3 λέξεις του γενικού και 3 λέξεις
του ειδικού ακαδημαϊκού λεξιλογίου σε κά θε κείμενο.

16
Κείμενο 1

17

Σημειώ σεις μαθή ματος «Κλασική Μηχανική », Ι.Π. Ρίζος, Πανεπιστή μιο Ιωαννίνων
Κείμενο 2

18

Υπουργείο Εργασίας, Πρό νοιας και Κοινωνικώ ν Ασφαλίσεων Κύ πρου,

Τμή μα Επιθεώ ρησης, 2011
Κείμενο 3

Γιώ ργος Τσομή ς. 2005. Ο θά νατος της Οινώ νης. Διά λεξη στον Τομέα Κλασική ς 19
Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Κείμενο 4

Ασημά κης Φλιά τουρας. 2017. Παρετυμολογία: Μύ θος και Πραγματικό τητα. 20
Γλωσσολογία 25:33-49.
Κείμενο 5

Γιά ννης Κυριό πουλος, Καθηγητή ς Οικονομικώ ν της Υγείας, ΕΣΔΥ, 21

Οικονομική κρίση και υγεία, huffingtonpost.gr
 Γενικός ακαδημαϊκός λόγος
Χαρακτηριστικά
① Παθητική σύνταξη: στόχος  να προβληθού ν τα
γεγονό τα και όχι τα ά τομα (βλ. αποστασιοποίηση), π.χ.
σημειώνεται ότι, ελέγχθηκε η χρήση...
② Αποφυγή α΄ ενικού προσώπου: χρή ση ρημά των και
αντωνυμιώ ν στον πληθυντικό αριθμό , π.χ. θα
επιχειρήσουμε να οριοθετήσουμε...
③ Λεξική πυκνότητα: μεγά λη συχνό τητα λέξεων
περιεχομένου και σχετική απουσία γραμματικώ ν λέξεων
④ Ονοματοποίηση: π.χ. το νερό βράζει vs ο βρασμός του
νερού
⑤ Δείκτες μετριασμού: στόχος  τα λεγό μενα ή τα
συμπερά σματα των συντακτώ ν δεν συνιστού ν από λυτη
αλή θεια, π.χ. ίσως, πιθανόν, σύμφωνα με τις ενδείξεις, 22
φαίνεται...
 Ειδικός ακαδημαϊκός λόγος
Χαρακτηριστικά
Η γλώσσα των ΦΕ (Αραποπού λου & Γιαννουλοπού λου 2002, Vollmer 2009)

Λεξιλογική και ορολογική πυκνότητα: συγκεκριμένα

σημασιολογικά πεδία και εννοιολογικά δίκτυα: δέσμη φωτός,
χρωματικό φάσμα, όραση, οπτική, συγκλίνων φακός, κάτοπτρο, ίριδα,
αντικατοπτρισμός, όραση, πρίσμα
[+επίσημο]/[+λόγιο] επίπεδο ύ φους: π.χ. προσπίπτει αντί πέφτει,
εισέρχεται αντί μπαίνει, σκεδάζεται αντί σκορπίζεται
Ονοματοποιήσεις: ανάκλαση-διάθλαση-πρόσπτωση-διασπορά
φωτός
 Ταξινομήσεις: οπτικά όργανα: φωτογραφική μηχανή, μικροσκόπιο,
τηλεσκόπιο, μάτι κτλ
Ορισμοί: Οπτικός φακός ονομάζεται ένα διαφανές σώμα, συνήθως
από γυαλί, το οποίο έχει καμπύλες επιφάνειες (σφαιρικές ή κυλινδρικές)
Ποικίλα σημειωτικά συστήματα (πολυτροπικότητα):
γραφή ματα, διαγρά μματα, αφηρημένα σύ μβολα, σχή ματα κτλ 
πυκνό τητα πληροφορίας, δυσκολία αποκωδικοποίησης
 Ειδικός ακαδημαϊκός λόγος
Χαρακτηριστικά
Η γλώσσα των ΦΕ

Ταξινομήσεις διαδικασιών: ουρά νιο τό ξο:

1η Φάση: Μια δέσμη φωτός εισέρχεται σε μια σταγόνα βροχής
2η Φάση: Το φως διαθλάται και αναλύεται στα χρώματα του φάσματος
3η Φάση: Στο εσωτερικό της σταγόνας το φως υφίσταται ολική ανάκλαση
4η Φάση: Το φως εξέρχεται, αφού διαθλαστεί για δεύτερη φορά
5η Φάση: Η δεύτερη διάθλαση προκαλεί μεγαλύτερο διαχωρισμό των φωτεινών
ακτίνων
Αποτέλεσμα: Από τις ακτίνες που φθά νουν στο μά τι μας αυτές που αντιστοιχού ν
σε διαφορετικά χρώ ματα προέρχονται από διαφορετικές σταγό νες.

Συντακτική αμφισημία: φωτογραφική μηχανή : Μεταβολή στο μέγεθος του

διαφράγματος μεταβάλλει τον αριθμό των φωτονίων που φθάνουν στο φιλμ κάθε
χρονική στιγμή. 
Σύνθετη συντακτική δομή: υπό ταξη & παθητική σύ νταξη: Γενικά το χρώμα ενός
αδιαφανούς σώματος καθορίζεται από το χρώμα που αντιστοιχεί στις φωτεινές
ακτίνες που αυτό ανακλά, ενώ ενός διαφανούς καθορίζεται από το χρώμα που
αντιστοιχεί στις φωτεινές ακτίνες των οποίων επιτρέπει τη διέλευση.
 Ακαδημαϊκός λόγος
Χαρακτηριστικά
Δραστηριότητα 3
Τι είδους λά θη εντοπίζεται στον ακαδημαϊκό γραπτό λό γο
(επιχειρηματολογία) των μαθητώ ν Γυμνασίου;

25
Παραγωγή γραπτού λόγου-
ΝΕ Γλώσσα Γ΄ Γυμνασίου
 Μέσω του Ίντερνετ οι νέοι μπορού ν να συζητού ν προσωπικά
τους θέματα με αγνώ στους, να εθιστού ν σε τυχερά παιχνίδια,
καθώ ς και να εμπλακού ν με την πορνογραφία
 Ένας κίνδυνος που εγκειμονείται απ' το διαδίκτυο είναι
αυτό ς της υποκλοπή ς προσωπικώ ν δεδομένων
 Πολλές φορές το διαδύ κτιο φαίνεται αθώ ο στα μά τια
μερικώ ν αλλά είναι ακριβώ ς το αντίθετο καθώ ς μπορεί
κά ποιο ά τομο ά νετα να εξαρτηθεί από αυτό που οδηγεί στον
εθισμό και την απομό νωσή του
 Ένας ά λλος μεγά λος κίνδυνος είναι ό τι κά ποια ά τομα να
φτιά χνουν πορνογραφίες με μας και να μας εκβιά ζουν
 Με το διαδίκτυο ο χρή στης μπορεί να πληροφορηθεί για
οποιαδή ποτε πληροφορία ανά πά σα στιγμή επιβεβαιώ νοντά ς 26
την με αξιό λογα σχό λεια και πηγές.
Παραγωγή γραπτού λόγου-
ΝΕ Γλώσσα Γ΄ Γυμνασίου
 Διά φορες έρευνες που έγιναν με θέμα το διαδίκτυο έδιξαν
ό τι μπορεί να προκαλέσει κοινωνική απομό νωση αν
κά θονται «μέσα» στο ίντερνετ ό λη την ώ ρα αλλά δεν
έδιξαν ό τι τα πιο βίαια παιδιά είναι περισσό τερη ώ ρα μέσα.
 Οι επιπτώ σεις του Διαδικτύ ου έρχονται σε αντίκρουση
πολλά επιστημονικά στοιχεία.
 Στις εποχές μας με το πά τιμα μερικώ ν κουμπιώ ν μπορού με
να επικινωνή σουμε με τον φίλο μας στην γειτωνιά αλλά
μέχρι και με τον φίλο μας στην ά λλη ά κρη του κό σμου σε
ζή τημα δευτερολέπτων με την μό νη προυπό θεση να είναι η
συνδρωμή σε μία εταιρία παροχή ς ίντερνετ.
 Το διαδίκτυο είναι ένα μέσο ενημέρωσης το οποίο
αντιπροσωπεύ ει ό λα τα θέματα από το χειρό τερο μέχρι το 27
καλύ τερο.
Παραγωγή γραπτού λόγου-
ΝΕ Γλώσσα Γ΄ Γυμνασίου
 Ο εθισμό ς στο διαδίκτυο μπορεί να γίνει ένας "διαχοριστικό ς
τοίχος" ανά μεσα στον χρή στη και σε ό λο το περιβά λον γύ ρο
του συμπεριλαμβανομένου οικογένειας και φίλους.
 Βέβαια πολλοί ά νθρωποι δεν ξέρω γιατί, αλλά
χρησιμοποιού ν το Ίντερνετ για κακού ς λό γους κοροϊδεύ οντας
κά ποιον ά λλο ή απατώ ντας τον έτσι ώ στε να φτά σει εκείνος
μέχρι και να αυτοκτωνή σει. Κοροϊδεύ οντας εννοώ να βγά λει
μια φοτωγραφία και να την δημοσιεύ σει στο ίντερνετ στην
οποια να απεικονίζεται το θύ μα γυμνό ή να παραμορφώ σει
μια φωτογραφία του έτσι ώ στε να καταστρέψει τη ζωή του
ά λλου. Απατώ ντας εννοώ κυρίως για οικονομικό λό γο.
 Μια έρευνα Ταϊβανέζων γιατρώ ν αντιλή φθηκε ό τι οι έφηβοι
που είναι εθισμένοι στο ίντερνετ έχουν πιο πολλές 28
πιθανό τητες να εμφανίσουν βίαιη συμπεριφορά .
 Ακαδημαϊκός λόγος
Χαρακτηριστικά
Δραστηριότητα 4
Τι είδους λά θη εντοπίζεται στον ακαδημαϊκό γραπτό λό γο
(επιχειρηματολογία) των σπουδαστώ ν της ΝΕ ως Γ2;

29
30
31
32
33
Καλή ξεκού ραση 