‫ارتباطات بین الحجروی (‪Intercellular‬‬

‫‪)junctions‬‬
‫• عبارت از محل تامین رابطه بین دو حجره مجاور میباشد که بنام های‬
‫‪ Cell junction‬و ‪ Membrane Junction‬نیز یاد میگردد و بصورت‬
‫عموم به دو نوع میباشد‪.‬‬
‫‪ Cell junction .1‬هایک(((ه( ب(((اعثث(((باتو مق(اومتب(((یشتر ک(((ه( ا(ینن((وع‬
‫عبارت(ند از‪:‬‬
‫ا‬ ‫جنکشن‬
‫‪Tight junction -‬‬
‫‪Desmosome -‬‬
‫‪Hemidesmosome -‬‬
‫‪ Cell junction .2‬های که اجازه عبور آیونها و مالیکولها را از یک حجره‬
‫به حجره دیگر میدهد‪ .‬این ‪ junction‬ها را ‪ Gap junction‬مینامند‪.‬‬
 ‫وظایف ‪Tight Junction‬‬
‫ای(ن نوع ارتبا(ط ک(ه تقریبا ً س(رتاسر دو سطح مجاور دو حجره را در بر‬
‫میگیرد‪ ،‬وظایف ذیل را انجام میدهند‪:‬‬
‫• تامین ثبات و مقاومت برای هر دو حجره مجاور‬
‫• جلوگیری از انتقال مواد از یک حجره به حجره دیگر‬
‫• جلوگیری از حرکت جنبی پروتین های غشای حجروی‬
‫‪ Tight junction‬هایک(((ه( در حجرا(تع(روقش((ع(ری(ه( دماغ موجود ا(ن(د ‪Brain-‬‬
‫(ت ک(((ه( ازی(ن مانع(ه( ص((رفموادی‬
‫)‪ Blood Barrier (BBB‬را ت(((شکی(لداده( ا(س ‪،‬‬
‫عبور میتوا(نند ک(((ه( منحلدر ش((حم( ب(((اشند مانند ادویه( و هورمونهایس((تروییدی‬
‫‪ Desmosme‬و ‪ Hemidesmosome‬وظای(فمانند ‪ Tight junction‬را‬
‫دارند‪.‬‬
 ‫‪Gap junction‬‬
‫عبارت از ‪ junction‬های ان(د ک(ه از طری(ق آ(ن آیونها و‬ ‫•‬
‫مالیکوله(ا از ی(ک حجره ب(ه حجره مجاور انتقال کرده میتوانند‬
‫ای(ن نوع ‪ junction‬ه(ا در حجرات قلب و حجرات غشای‬
‫مخاطی امعا موقعیت دارند و وظایف ذیل را انجام میدهند‪:‬‬
‫انتقال گلوکوز‪ ،‬امینواس(یدها ‪ ،‬آیونه(ا و دیگ(ر مالیکوله(ا از یک‬ ‫•‬
‫حجره به حجره مجاور‬
‫انتقال هورمونها از یک حجره به حجره مجاور‬ ‫•‬
‫انتقال س(ریع ‪ Action potential‬از ی(ک حجره به حجره‬ ‫•‬
‫مجاور‬
 ‫اجزای کیمیاوی حجره‬
‫• در ترکیب کیمیاوی حجره عناصر مختلف شامل بوده ولی‬
‫چهار عنصر (هایدروجن‪ ،‬اکسیجن‪ ،‬کاربن و نایتروجن)‬
‫عمومیت بیشتر( داشته‪ ،‬تقریبا ً ‪ %99‬مواد از( این چهار‬
‫عنصر به میان آمده و با سلفر( و فاسفور(س مرکبات اساسی‬
‫(آب‪ ،‬پروتین‪ ،‬کاربوهایدر(یت‪ ،‬لیپید و اسید های هستوی) را‬
‫میساز(ند‪.‬‬
 ‫آب (‪)Water()H2O‬‬
‫• ‪ 85%‬حجره را تشکیل داده که از طریق مواد غذایی گرفته شده و‬
‫یا در نتیجه تعامالت کیمیاوی در حجره تولید میگردد‪.‬‬
‫آب در حجره به دو شکل وجود دارد‪:‬‬
‫• آب آزاد‪ :‬که در عملیه های میتابولیک سهم میگیرد‪.‬‬
‫• آب بسته‪ :‬که با پروتین توام بوده‪ ،‬به صفت جز ساختمانی حجره‬
‫ایفای وظیفه مینماید‪.‬‬
‫آب بسته چی وقت آزاد میگردد؟‬
‫• زمانیکه آب آزاد در دسترس نباشد‪.‬‬
‫• زمانیکه حجره تخریب و تجزیه گردد‪.‬‬
 ‫اهمیت آب (‪)H2O‬‬
‫تمام میتابولیزم ی(ا تعامالت کیمیاوی در بدن در موجودی(ت آ(ب ی(ا محی(ط آبی‬ ‫•‬
‫صورت میگیرد‪.‬‬
‫برای ثاب(ت ن(گهداشت(ن درج(ه حرارت بدن موجودات زنده بشمول ان(سان رول‬ ‫•‬
‫اس(اسی و مه(م دارد‪ ،‬بطور مثال در هنگام تمرینات فزیک(ی و گرما مقدار حرارت‬
‫از طری(ق عرق از بدن خارج میگردد‪.‬‬
‫آ(ب ی(ک مرک(ب ح(ل کننده (محل(ل) خوب بوده زیرا باع(ث شکس(تاندن روابط‬ ‫•‬
‫کیمی(اوی( مرکبات(یک(ه در آ(ن موجود اس(ت میگردد‪ .‬ای(ن مرکبات را مواد منحله‬
‫(‪ ، )Solutes‬آ(ب را بنام محل(ل ی(ا حل کننده (‪ )Solvent‬وهردو را بن(ام محلول‬
‫(‪ )Solution‬یاد مینمایند‪.‬‬
‫‪Solute+Solvent----- Solution‬‬
‫حجرات بدن در بی(ن محی(ط مای(ع قرار داشت(ه ک(ه بنام مایعات بی(ن الحجروی ی(ا بین‬ ‫•‬
‫النسجی یاد می(گردند‪.‬‬
 ‫قندها (‪)Carbohydrates‬‬
‫عبارت از مرکبات عضويس(ت ک(ه از ‪ C، H‬و ‪ O‬ترکيب شده و‬ ‫•‬
‫فورمول( عمومی آن ها ‪ Cx(H2O)y‬میباشد‪.‬‬
‫کاربوهایدری(ت ه(ا ازاولی(ن و مهمتری(ن تامی(ن کننده های انرژی‬ ‫•‬
‫براي تمام حجرات محسوب ميشود‪.‬‬
‫انرژ(ی ک(ه از س(وخت ی(ا اکس(دیشن ی(ک گرام ماده قندی حاصل(‬ ‫•‬
‫میشود برابر ‪ Kcal 4‬است‪.‬‬
‫در ساختمان بدن نیز شامل میباشند‪.‬‬ ‫•‬
‫واح((د س((اختمانی ی((ا مونومی((ر قنده((ا ‪ ،‬قن((د های ساده‬ ‫•‬
‫(‪ )Monosaccharide‬میباشد‪ .‬مانند گلوکوز‬
‫کاربوهایدریت ها نظر به تعداد قندهاي شان به سه بخش‬
‫تقسيم ميشوند‪.‬‬
‫قندهای یک قیمته یا ساده (‪)Monosaccharides‬‬

‫مونومی(ر ی(ا واح(د س(اختمانی تمام قنده(ا بوده یعن(ی تمام قندها از‬ ‫•‬
‫یکجا شدن آنها بوجود میایند‪.‬‬
‫مونوس(کرایدها ب(ه اس(اس تعداد ات(م های کاربن شان نامگذاری‬ ‫•‬
‫میگردن(د مثالً‪ :‬مونوس(کراید س(ه کاربن(ه (‪ ،)Triose‬چهارکاربنه‬
‫(‪ ،)Tetrose‬پنج کاربنه (‪ )Pentose‬و شش کاربنه (‪)Hexose‬‬
‫هگزوس ها مانند‪ :‬گلوکوز‪ ،‬فرکتوز‪ ،‬گلکتوز وغیره‪.‬‬ ‫•‬
‫پنتوزه(ا مانن(د‪ :‬رایبوز (در ‪ )RNA‬و دی اوکسی رایبوز (در‬ ‫•‬
‫‪)DNA‬‬
 ‫گلوکوز(‪)Glucose‬‬
‫• يکي از معمولترين و مهم ترين کاربوهايدريت ها بوده که‬
‫در عسل‪ ،‬انگور‪ ،‬بور(ه و نوشیدنی های شیرین ميتوان مزه‬
‫آنرا چشيد‪ .‬گلوکوز يک قند ساده بوده به آساني در آب حل‬
‫شده و نسبت به مرکبات عضوي ديگر زودتر انرژي را آزاد‬
‫مينمايد‪.‬‬
‫• از احتراق یک مالیکول گلوکوز( ‪ ATP 38‬انرژ(ی تولید‬
‫میگردد‪.‬‬
 ‫قندهاي دو قيمته(‪)Disaccharides‬‬
‫• اينها از تعامل دو قند ساده بوجود مي آيند که دراثر تعامل دو‬
‫قند ساده يک ماليکول آب خارج ميشود‪.‬‬
‫‪Glucose+Fructose ------Sucrose+H2O‬‬
‫مونوسکرايدها‬ ‫داي سکرايدها‬ ‫منبع‬
‫گلوکوز‪ +‬گلوکوز‬ ‫مالتوز(قند جو)‬ ‫نباتي‬

‫گلولوز ‪ +‬فرکتوز‬ ‫سکروز(قند بوره )‬ ‫نباتي‬

‫گلوکوز ‪ +‬گلکتوز‬ ‫لکتوز(قند شير)‬ ‫حيواني‬

 ‫قند هاي چند قيمته(‪)Polysaccharides‬‬

‫• از پولي ميرايزشن(يکج(ا شدن) چندين ماليکول گلوکوز و يا قندهاي ساده مشابه(گلوکوز)‪ ،‬مرکبات بزرگتر را‬
‫ميسازند‪ ،‬پولی سکراید ها در آب سرد حل نمیشوند‪ .‬مانند‪ :‬نشايسته‪ ،‬گاليکوجن‪ ،‬سلولوز و کایتین‪.‬‬
‫‪Glucose+ …+Glucose  Polysaccharides + (n-1)H2O‬‬
‫• مرکباتیک(ه از ‪ 6-2‬واح(د مونوس(کراید تشکی(ل شده باشن(د‪ ،‬بنام اولیگوسکراید (‪ )Oligosaccharide‬یاد‬
‫میگردند‪.‬‬
‫نشایسته‬
‫• گلوکوز در نباتات بشکل نشایسته ذخیره میگردد‪ .‬نشایسته با آیودین تعامل نموده رنگ آبی را بخود میگیرد‪.‬‬
‫گالیکوجن‬
‫• گلوکوز در جگ(ر‪ ،‬عضالت و حجرات حیوانات بشک(ل گالیکوج(ن ذخیره میشود ک(ه بنام نشایس(ته حیوان(ی نیز‬
‫یاد میگردد‪.‬‬
‫سلولوز‬
‫• دیوار حجروی نباتات از سلولوز ساخته شده است‪.‬‬
‫• در بدن انس(ان‪ ،‬انزایم(ی ک(ه بتوان(د س(لولوز را تجزی(ه نموده و مالیکول های گلوکوز را آزاد سازد‪ ،‬وجود ندارد‬
‫لذا برای انس(انها ارزش غذای(ی کمت(ر دارد ام(ا میتوانن(د در دف(ع نمودن مواد اطراح(ی کم(ک نموده و از قبضیت‬
‫جلوگیری نماید‪.‬‬
‫•‬
 ‫پروتین (‪)Protein‬‬
‫‪ 10%‬حجره را تشکیل داده است‪.‬‬ ‫•‬
‫پروتين ها مرکبات مغلق عضوی یا ماکرومالیوکولها اند که در ترکيب شان برعالوه ‪C، H، O،‬‬ ‫•‬
‫‪ N - S‬و ‪ P‬نيز وجود دارد‪.‬‬
‫از پوليميرايزيشن امينواسيد هاي مختلف بوجود میاید‪ .‬امینو اسید ها مونومیر یا واحد ساختمانی‬ ‫•‬
‫پروتین ها میباشند‪ .‬امینواسید ها توسط پل یا رابطه پپتایدی بهم وصل شده اند‪ .‬اگر دو امینواسید‬
‫توسط رابطه پپتایدی باهم وصل گردند در ینصورت ‪ ،Dipeptide‬اگر سه امینو اسید‬
‫(‪ )Tripeptide‬و در صورت چندین امینواسید به آن ‪ Polypeptide‬اطالق میگردد‪ .‬مجموعه‬
‫پولی پپتید های متصل بهم را پروتین میگویند‪.‬‬
‫تا حال در موجودات زنده ‪ 20‬نوع امینواسید شناخته شده که از اتحاد آنها مالیکول( پروتین‬ ‫•‬
‫ساخته میشود‪ .‬امینواسیدها داراي عين گــروپ کـــاربـــوکسيـــل (‪ )COOH-‬و گروپ امينو‬
‫(‪ )NH2‬بوده ولي گروپ راديکال (‪ )R‬متفاوت دارند‪ .‬فورمول عمومي امينو اسيدها قرار ذيل‬
‫است‪.‬‬
‫‪ ‬‬ ‫•‬
‫‪ ‬‬ ‫•‬
 ‫پروتین (‪)Protein‬‬
‫• امینواسید ها به دو دسته تقسیم میشوند‪:‬‬
‫– امینواسید های اساسی یا ضروری‪ :‬بدن قادر به ساخت آنها نیست لذا حتما ً باید‬
‫از طریق رژیم غذایی گرفته شوند‪.‬‬
‫– امینو اسید های غیر اساسی یا غیر ضروری‪ :‬بدن قادر به ساخت آنها از‬
‫امینواسید های دیگر میباشد ‪ ،‬وجود آنها در رژیم غذایی ضروری نیست‪.‬‬

‫• پروتینها به دو شکل ساده و مرکب تقسیم میگردند‪.‬‬

‫‪ -‬پروتینهای ساده (‪ :)Simple proteins‬به تنهایی موجود میباشند‪.‬‬
‫‪ -‬پروتینهای مغل‪B‬ق ی‪B‬ا مرک‪B‬ب (‪ :)Compound proteins‬پروتی(ن ب(ا یک‬
‫ماده غی((ر پروتین((ی یکج((ا میباشد‪ .‬مانند‪Nucleoprotein، Glycoprotein، :‬‬
‫‪ Hemoglobin، Lipoprotein‬ک(ه ب(ه ترتی(ب از یکج(ا شدن ب(ا نوکلیی(ک اسید‪،‬‬
‫کاربوهایدریت‪ ،‬آهن و شحم حاصل میگردد‪.‬‬
 ‫پروتین (‪)Protein‬‬
‫پروتین در حجره به دو شکل وجود دارد‪ :‬ساختمانی و وظیفوی‬
‫‪ .1‬ساختمانی(‪ :)Structural proteins‬مانند‬
‫• ‪ Actin‬و ‪ Myosin‬در ت(((قلصعضالت‬
‫• ‪ Collagen‬در ا(تصا((لمفاصلو ‪ Ligament‬ها‬
‫پ(((وست ش((اخ و پ(((ر‪.‬‬
‫‪،‬‬ ‫• ‪ Keratin‬در پ(((وششهایمحافظویب(((دنمانند مو ‪،‬‬
‫ی ن((اخن‪،‬‬
‫• اکثر ارگانیل ها ساختمان پروتینی داشته همچنان پروتین در ترکیب غشای حجره شامل‬
‫است‪.‬‬
‫‪ .2‬وظیفوی(‪ :)Functional proteins‬مانند‪:‬‬
‫• انزایم (‪: ) Enzyme‬کتلست بیولوژیکی بوده که در تعامالت مختلف سهم میگیرند‬
‫• هورمونها (‪ :)Hormone‬که فعالیت تنبیهی یا تحریکی را اجرا مینمایند‪.‬‬
‫• انتی بادی (‪ :) Antibody‬معافیت را در مقابل میکروب و اجسام اجنبی یا انتی جن ها‬
‫تولید مینمایند‪.‬‬
‫• هیموگلوبین (‪ :)Hemoglobin‬در کرویات سرخ خون باعث انتقال ‪ O2‬میگردد‪.‬‬
 ‫پروتین (‪)Protein‬‬
‫پروتی(ن معموالً بحی(ث منب(ع انرژ(ی اس(تفاده نمیگردند‪ .‬در ص(ورتی از پروتین در‬ ‫•‬
‫تولید انرژ(ی اس(تفاده میگرددکه کاربوهایدریت و شح(م در دس(ترس بدن نباشد‪ .‬يک‬
‫گرام پروتين تقريبا ً ‪ 4‬کیلوکالوري انرژي توليد مينمايد‪.‬‬
‫پروتینها در مقابل حرارت بلند مقاومت نداشته و به ساختمان اولی آن تبدیل‬ ‫•‬
‫میگردند که این حالت را بنام ‪ Denaturation‬یا تغییر ماهیت یاد میکنند‪.‬‬
‫منابع خوب پروتینها عبارت از‪:‬‬
‫منابع حیوانی (انواع مختلف گوشت‪ ،‬شیر‪ ،‬پنیر‪ ،‬تخم) که تمام امینواسید ها را‬ ‫•‬
‫دارد‪.‬‬
‫منابع نباتی( نخود‪ ،‬لوبیا وغیره) که دارای مقدار کم امینواسیدها میباشد‪.‬‬ ‫•‬
 ‫پروتینها دارای چهار ن‪B‬وع ساختمان میباشند‬
‫• س‪BB‬اختمان اول‪BB‬ی پروتی‪BB‬ن (‪ :)Primary Structure‬ک(ه ب(ه شک(ل زنجیر مالیکول‬
‫امینواسیدها میباشد‪.‬‬
‫• س‪B‬اختمان دوم‪B‬ی پروتین (‪ :)Secondary Structure‬ب(ه شک(ل مارپیچ(ی بوده که ب(ه اثر‬
‫تشکیل رابطه های هایدروجنی بین زنجیر های امینواسیدها بوجود میاید‪.‬‬
‫• س‪B‬اختمان س‪B‬ومی (‪ :)Tertiary Structure‬ب(ه شک(ل فضای(ی س(ه بعدی مالیکول پولی‬
‫پپتاید اطالق میگردد‪.‬‬
‫• س‪B‬اختمان چهارم‪B‬ی (‪ :)Quaternary Structure‬از اتص(ال دو ی(ا چن(د پول(ی پپتاید‬
‫ایجاد گردیده و پروتین را فعال میسازد‪.‬‬
‫هرگون(ه تغیی(ر در شک(ل س(ه بعدی مالیکول پروتی(ن عمالً پروتی(ن را غیر فعال‬
‫میسازد‪.‬‬
‫• از اث(ر کتابولی(ز پروتینه(ا ضایعات(ی از قبی(ل یوری(ا‪ ،‬یوری(ک اسید‪،‬‬
‫امونیا به دست میاید‪.‬‬
‫• از اث(ر کتابولی(ز کاربوهایدری(ت ه(ا و شحمیات ‪ CO2‬و ‪ H2O‬به‬
‫دست میاید‪.‬‬
‫• ضایعات فوق بنام میتابولی(ت ه(ا یاد میگردد ک(ه اکث(ر آنها مواد‬
‫مضر بوده که از بدن باید دفع گردند‪.‬‬

‫• بدن برای تولی(د انرژ(ی در قدم اول از کاربوهایدریت‪ ،‬بعداً‬

‫شحمیات و باالخره پروتین استفاده میکند‪.‬‬
 ‫شحمیات (‪)Lipids‬‬
‫‪ 2%‬حجره را تشکیل داده و به اشکال ذیل میباشند‪:‬‬
‫• شحمیات خنثی (‪ :)Triglyceride‬از یکجا شدن سه اسید شحمی با‬
‫گلسیرین بدست میایند‪.‬‬
‫• ‪ :Phospholipids‬ب(((یشتر در س((اختمانغشایحجرویش((املمیباشند‪.‬‬
‫• ‪ :Steroides‬در س((اختمانهورمونه(ا و ویتامینها ش((املمیباشند‬
‫• ‪ :Glycolipids‬در س((طح غشا ب(((ا ک(((اربوهایدریتی((کجا ق((رار دارد‪.‬‬
‫شحمیات به دو نوع میباشند‪:‬‬
‫• شحمیات مشبوع (‪ :)Saturated‬به شکل جامد بوده و اکثراً منشا‬
‫حیوانی دارد‪.‬‬
‫• شحمیات غیر مشبوع (‪ :)Unsaturated‬به شکل مایع بوده و اکثراً‬
‫منشا نباتی دارد‪.‬‬
 ‫اهمیت شحمیات‬
‫• منبع مهم انر(ژی میباشند که یک گرام آن ‪ 9KCal‬انرژ(ی‬
‫تولید مینماید‪.‬‬
‫• در( ساختمان حجر(ات و غشای حجرات شامل اند‪.‬‬