Zakażenia szpitalne

Dr n. med. Anna Piekarska

©AP 2005
Zakażenie szpitalne
(nosokomialne)

To każde zakażenie nabyte w szpitalu lub

w trakcie procedur medycznych przez:
– Pacjenta
– Personel medyczny
– Inne osoby (np. odwiedzających)

©AP 2005
Aspekty prawne
W Polsce oficjalnie zaistniał w 1983 roku (MZiOS
wydaje zarządzenie o obowiązkowej rejestracji i
zwalczaniu zakażeń szpitalnych)

Od 6 IX 2001 ustawa o chorobach zakaźnych i

zakażeniach wprowadziła pojęcie nadzoru nad
zakażeniami szpitalnymi oraz szczepami
antybiotykoopornymi.

Od 1.01.2002 zobowiązuje się kierowników ZOZ do

profilaktyki tych zakażeń oraz kontroli stosowanej
antybiotykoterapii

©AP 2005
Rejestracja

Rejestracja typu biernego -na podstawie

raportów lekarzy i pielęgniarek

Rejestracja typu czynnego (oparta na

ciągłej obserwacji uprzednio rozpoznanych
zakażeń-zespół do spraw kontroli zakażeń
szpitalnych)

©AP 2005
Epidemiologia
5-10 % hospitalizowanych pacjentów
Do 50%
– U ciężko chorych
– Chorych w oddziałach OIOM
Sztuczna wentylacja
Inwazyjne procedury lecznicze
Przedłużenia pobytu w szpitalu o 5-10 dni
2x wyższa śmiertelność w stosunku do
grupy kontrolnej
©AP 2005
Epidemiologia

U ok. 7% pacjentów z zakażeniem

szpitalnym dochodzi do zgonu.

Na oddziałach OIOM u ok. 25%

U osób powyżej 75 lat u ok. 13%

©AP 2005
Jak ?

80 % to zakażenia endogenne
– Translokacja flory bakteryjnej chorego
Zakażenia egzogenne
– Kontakt bezpośredni i pośredni
– Personel
– Inni chorzy
– Zakażone preparaty lecznicze

©AP 2005
Drogi transmisji

Kontakt
Droga kropelkowa
Urządzenia medyczne
Leki
Transfuzje
Transplantacje
Woda, żywność

©AP 2005
 Kto?
Czynniki osobnicze ułatwiające ZS
Wiek (noworodki, osoby starsze)
Choroby dodatkowe (marskość, cukrzyca,
POChP, niewydolność nerek,alkoholizm)
Immunoniekompetencja
Przekroczenie naturalnych barier skórno-
śluzówkowych
Znieczulenie, sedacja
Antybiotykoterapia, blokery- H2
Skolonizowanie florą bakteryjną
Infekcje latentne
 Gdzie?
Zakażenia chirurgiczne
– do 30 dni od zabiegu, do 1 roku od implantacji
– powierzchowne, głębokie, narządowe

Zakażenia krwi
Zakażenia dróg moczowych
– objawowe i bezobjawowe
Zapalenia płuc

©AP 2005
 Częstość w zależności od
oddziału
OIOM dorosłe-ok. 20-45%
 OIOM noworodki-ok. 20%
śmiertelność ok. 26%
 Chirurgiczne- zakażenie ran
– czyste pole operacyjne 2%,
– brudne pole operacyjne 30%
 Interna-ok. 5%
 Geriatria-8-9% ©AP 2005
Częstość zakażeń szpitalnych w
zależności od lokalizacji infekcji

Drogi moczowe-30-40%
Zapalenia płuc-18-31%
Rany 11-16%
Posocznica 1-15%
Skóra 6-14%
Drogi rodne 4%
OUN 0,3%

©AP 2005
Zakażenia dróg moczowych

70% występuje podczas cewnikowania

pęcherza-ryzyko ok. 5% chorych na dzień
pozostawienia cewnika
U ok. 3% rozwija się posocznica
Sprzyja zastój moczu (przerost prostaty, wady
wrodzone, zaburzenia neurologiczne, guzy)
E.coli, Pseudomonas, Enterobacter, Proteus i
ziarenkowce

©AP 2005
Zapalenie płuc

Dotyczy ok.1% hospitalizowanych

Aspiracja soku żołądkowego, rozsiew z
innego ogniska, nadkażenia bakteryjne
po zakażeniach wirusowych
Największe ryzyko gdy intubacja
Śmiertelność na OIOM ok. 35-50% na
innych oddziałach 5%
Głównie wywołują je Psudomonas i
Staphylococcus aureus
©AP 2005
Posocznica

Na OIOM zakażenie krwi u ok. 20-30%

chorych
Śmiertelność w posocznicy ok. 50%
Największe ryzyko związane jest z
cewnikowaniem naczyń ok. 50%
posocznic jest z nim powiązane

©AP 2005
Wirusowe

Ok. 60% zakażeń HBV czy HCV są

pochodzenia szpitalnego

Zwłaszcza oddziały dializ (ok. 35%

pacjentów zakażonych HCV)

©AP 2005
Kiedy?
Zakażenia związane z procedurami inwazyjnymi
Bakteriemia
Droga dożylna Zakażenie miejscowe wokół wenflonu
Cewnik moczowy
Wentylacja mechaniczna Zapalenie płuc
Zapalenie zatok

Stenty Zakażenie dróg moczowych

Zakażenie dróg żółciowych
Zapalenia opon mózgowych
Chirurgia
Bakteriemia
Endoskopia Zapalenie płuc
Zakażenie przewodu pokarmowego
Zakażenie dróg żółciowych

Transfuzja krwi Bakteriemia, fungemia

Zakażenia wirusowe
©AP 2005
Mikrobiologia
Bakterie G-

inne

Bakterie G+

Grzyby

Wirusy

Flora mieszana
G+ i G-
Mycobacterium

©AP 2005
Szpitalne zakażenia bakteryjne

Gram - (66%)
Gram + (24%)
Flora mieszana (10%)

©AP 2005
 Procedury zapobiegania ZS
Prawidłowa izolacja
Mycie i odkażanie rąk
Prawidłowe stosowanie środków ochrony
osobistej (rękawiczki, maski, okulary)
Prawidłowe czyszczenie, dezynfekcja i
sterylizacja narzędzi i sprzętu
Sprzątanie i utrzymanie czystości
Właściwe postępowanie z brudna bielizną
Prawidłowa praca kuchni
Skuteczne usuwanie i utylizacja odpadów
©AP 2005
 Zadania Zespołu ds. Zwalczania Zakażeń
Szpitalnych
Identyfikacja zakażenia szpitalnego
Wykrywanie ognisk i dróg celem ich przecięcia
Dążenie do identyfikacji drobnoustroju
Zalecenia dotyczące izolacji
Kontrola i usprawnianie inwazyjnych procedur
Kontrola procesów sterylizacji, dezynfekcji, pracy kuchni
Kontrola aseptyki na bloku operacyjnym i w innych miejscach
Zgłaszanie administracji konieczności usprawnień materialnej
bazy szpitala
Doradztwo i szkolenia personelu
Ochrona personelu przed zakażeniem (kontrola szczepień,
edukacja)
Współpraca z zespołem terapeutycznym
Opracowanie metod i kontrola ich stosowania w zakresie
bezpiecznego dla otoczenia obchodzenia się z odpadami
 Zespół terapeutyczny
- polityka antybiotykowa
Współpraca z mikrobiologiem i zespołem ds.
zwalczania zakażeń szpitalnych
Opracowanie listy antybiotyków dostępnych dla
wszystkich lekarzy lub dopiero po konsultacji z
ordynatorem i członkiem zespołu
terapeutycznego
Szkolenia w zakresie racjonalnej
antybiotykoterapii
Wydawanie opinii o zasadności stosowania
leków oferowanych w ramach promocji
©AP 2005
 Grupy związków
przeciwwirusowych
Naturalne
– Interferony
Syntetyczne
– Hamujące adsorbcję i/lub odpłaszczenie wirusa
– Hamujące polimerazę DNA
– Analogi nukleozydów aktywowane p. wirus
– Inhibitory odwrotnej transkryptazy
– Inhibitory protezy
– Inhibitory fuzji
– Analogi nukleozydów o „szerokim zakresie”
©AP 2005
Naturalne związki p. wirusowe
Interferony typu I Hamowanie replikacji wirusowej

– IFN-  poprzez
Hamowanie syntezy białek
– IFN- 

Interferony typu II Hamowanie replikacji wirusowej

– IFN-  -indukcja syntezy NO
Zwiększenie ekspresji MHC I i II
Aktywacja monocytów, makrofagów
i komórek NK
©AP 2005
 Zastosowanie interferonów
Leczenie zakażeń wirusowych
– PZW B i C
– Kłykcin kończystych
– HSV-1 i 2
– Profilaktyka CMV po przeszczepie nerki
Leczenie nowotworów
– Mięsaka Kaposiego
– Białaczki kosmatokomórkowej
Inne zastosowania
– Stwardnienie rozsiane
©AP 2005
Syntetyczne związki p. wirusowe
Hamujące adsorbcję i/lub
odpłaszczanie
– Anty- gp 120
Anty-HIV
– Rekombinowana cząsteczka In vitro
aghezyjna 1- ICAM-1

– Amantadyna Wirus grypy A

– Rymantadyna

©AP 2005
Syntetyczne związki p. wirusowe

Hamujące polimerazę DNA

– Widarabina

– Idoksyurydyna

©AP 2005
Syntetyczne związki p. wirusowe
Analogi nukleozydów aktywowane p. wirus

– Acyclowir ( anty HSV 1 i 2)

– Famcyclowir
Anty- CMV
– Gancyclowir

©AP 2005
Syntetyczne związki p. wirusowe

Inhibitory odwrotnej
transkryptazy

Inhibitory proteazy Anty- HIV

Inhibitory fuzji

©AP 2005
Syntetyczne związki p. wirusowe
Analogi nukleozydów o „szerokim zakresie”
RSV u noworodków i niemowląt
– Rybaviryna HCV
Hantawirusy

– Foskarnet Wszystkie Herpesviridae

szczególnie HSV i CMV
HIV

©AP 2005