P2 BPMN MK

P2
Основно моделирање на деловни

процеси
Business Process Management and Modelling 2-1

Основно моделирање на д. процеси
• 2.1Основи на јазици за моделирање

• 2.2 Процесни активности
• 2.3 Ексклузивен и паралелен гејтвеј
• 2.4 Инклузивен гејтвеј и луп (Inclusive
Gateways and Loops)
• 2.5 Почетни и крајни настани (Start
Events and End Events)
• 2.6 Преодни настани (Intermediate
Events)

2.1 Основи на јазици за моделирање

• Моделите на д. процеси се апстрактни претставувања
на оригинали, што содржат особини за
- Мапирање, апстракција, и прагамтизам
• Јазиците за Моделирањето на д. процеси ги

искажуваат процесните модели
- Мора да се определат јазичните конструкти со цел да се
прикажат важните аспекти на деловните процеси.

• Јазиците се состојат од
- Концепти и нивните односи (апстрактна синтакса)
- Начини како се искажуваат концептите (конкретна
синтакса/нотација)
• Воведување на концепти
- Активност, тек на секвенца, гејтвеј и
настан

• Може ли да создадеме јазик од исти концепти но со
различна нотација (означување)?
• Тоа нема да го правиме зашто секој стандард за

концептите и нивното означување ни ја олеснува
комуникацијата
• BPMN, Верзија 2
- Индустриски стандард од Групата за управување со
објекти
- 1.x верзии: “Нотација (означување) на моделирањето на
д. процеси”
• Експресивен јазик за моделирање процеси

- Експресивен, но исто така и „флексибилен“
- Дозволува употреба на различни низи концепти за
моделирање
• Многу процеси може да се измоделираат со минимален
број на концепти
• BPMN не е според моделот

- Процесни опкружувања (Process landscapes),
организациски структури
- Податочни структури, ИТ инфраструктури
Категории на означување (нотација) и
нивни елементи
Се дискутира во оваа презентација

2.1 Основи на јазици за моделирање
• Апстрактна синтакса
• Конкретна синтакса
• Семантика (значење)
• BPMN

2.2 Процесни активности
Business Process Management and Modelling 2 - 10

Процесни активности
• “Секој деловен процес содржи низа активности…”
- Активности се единици на работа на кои им треба време за
да бидат сработен
- Неделава ќе зборуваме само за задачи, т.е. атомски
активности што не се делат на помали единици на работа
• Пример за сценарио: исполнување на нарачка

Активности и тек на секвенца
• “… што се прават во координација”
- Активностите не се извршуваат независно едни од други,
постојат ограничувања за нивно извршување
• Редослед на извршување на активности дефинирани

во текот на секвенцата
- Нотација: директен смер (алка) на поврзување меѓу
активностите
- A  Б значи дека Б може да почне само ако А веќе е
извршено (завршило)
- Откако А ќе се изврши, алката во текот на секвенцата
сигнализира и му кажува на Б дека е подготвено за
извршување.
• Вака дизајнираме модел на секвенцен процес
2 - 12
Инстанци на активности
• Процесните инстанци содржат
активносни инстанци
• Секоја активност поминува (патува) низ низа

состојби
- Во секој миг, секоја активност може да е во само една
состојба.
• На пример
- На почетокот, само внеси детали за нарачката е процес
подготвен за извршување
- По оваа активност инстанцата е извршена и готова,
набави производ од магацин е инстанца што е спремна и
чека извршување, итн.
• Состојби на инстанци на активности
- Init: иницирана, но не е спремна за
извршување
- Ready или спремна: спремна е за
извршување, може да се покрене
- Running или покрената е: во моментов се
извршува
- Terminated или завршена: завршила со
задачата
- Skipped или прескокната: не е веќе потребна

• Состојбите на една инстанца за активност може да се
претстави преку дијаграм за менување на нејзините
состојби
- Состојбите и нивните премини (транзиции) се основен дел на
семантиката на секој процесен модел
• Внимание
- Ова е проста варијанта на дијаграм за премин од
едно во друга состојба
Пример

Насоки за моделирање
Означувајте ги активности „прво со глагол, а потоа со
именка“
Користете конзистентен вокабулар
• Мотивација
- Стил на означување „прво глагол, а потоа именка,“ на пр. Пакувај
производ (package product) означува активност
- Истата именка мора да се употреби во сите делови на моделот, ако
со нејзе се означува ист домен на концепт.
- Конзистентноста на зборовите (терминологија) треба да се
гарантира во сите модели, на пр. преку користење на речник на
изрази во една организација.

Типови активности и задачи
• Секоја задача е од одреден тип, со што понатаму се
карактеризира задачата
- Типовите задачи се претставени со маркери во
горниот лев ќош
• Типови задачи
- Порака: Испраќање/Прием на порака до/од партнерот
- essage Корисник: Задачата се прави рачно
- Услуга: Задачата се прави автоматски, на пр. преку
софтвер

BPMN Атрибути
• BPMN е повеќе од визуелен дијаграм
• Атрибутите содржат дополнителни информации за
BPMN елементите
- Сите атрибути не се визуелно претставени
- Главно, дијаграмот не ги покажува сите информации за
процесниот модел
• Типови задачи
- Зачувани се во форма на атрибути, без визуелно
претставување

Анотации
• За да се подобри сфаќањето на моделите на д.
процеси, моделите може да се збогатат со
анотации
- Анотациите може да се во прилог на секој модел а
служат за подетален опис на моделот
in more detail
• Анотациите немаат извршна семантика

- Ама можат да пренесуваат корисни информации за
посебни елементи во моделот

2.2 Процесни активности
• Активностите се единици работа

• Сценарио за исполнување на нарачка
• Тек на секвенца
• Инстанци на активности, и нивна преодна состојба
• Насоки за моделирање
• Типови задачи, атрибути и анотации

2.3 Ексклузивни и паралелни
гејтвејови

Сценарио на апликација (продолжува)

Основни гејтвејови
• Текот на секвенцата може да изрази само нарачка
за вршење активности во смисла на секвенци, што
главно не е доволно
- Со еден гејтвеј може да се извршат по посложени услови
за извршуавње
• Еден гејтвеј има генеричка форма на дијамант и во

негов прилог се додава симбол што го одредува
неговото однесување
- Гејтвејот може да се искористи за делба или спојување на
текот на секвенцата
• Во овој дел, претставуваме

- Ексклузивен гејтвеј засновани на податоци (ексклузивен
гејтвеј, XOR gateway)
- Паралелен гејтвеј (AND Gateway)
Ексклузивен гетвеј
• Ексклузивниот гејтвеј може да се искористи како нод
(node) за делба или спојување
• XOR split (exclusive or split), ЗОР подели (само или
подели)
- Од низа алтернативи, се избира точно една
- Се анализираат условите што се прикачени на појдовниот тек
на секвенцата, т.е. outgoing sequence flow arcs
• XOR join (exclusive or join) ЗОР спои (само или спои)

- Спои ги алтернативните патеки
- За секоја дојдовна секвенца што се сигнализира, следи
сигнал за појдовна секвенца

Семантика на ексклузивен гејтвеј
• Семантиката на XOR split, (подели) подетално
- Појдовните рабови на ПОДЕЛИ во себе содржат услови
- Условите се оценуваат според „посебен редослед“
- Алката (the arc) од првиот услов што се оценува, ако е
TRUE (точна), дава сигнал
- Сите други алки се отфрлаат
- Може да има и тек што се движи по дифолт,
што се оценува на крајот; овој тек секогаш се
оценува како TRUE (точно).
• Пример
- Редоследот на проценка нека биде
• cond1, cond3, cond2, default
• cond1 нека биде FALSE или погрешно
• cond3 се оценува TRUE
- Активност D e овозможена, B, C, и E се
прескокнуваат
Семантика на ексклузивен гејтвеј
• XOR семантика (има точно една (алка) arc
избрано) се зачувува, дури и кога условите се
преплетуваат „overlapping“
- Во дадена ситуација, неколку услови се проценети како
TRUE или точни
• Пример
- cond1: трошок < 200
- Редослед на оценката
• cond1, cond3, cond2, default
- За трошок=500, tдва услова се TRUE, ама D започнува
• Внимавај
- Редоследот на оценката нема врска со поставеноста
Секогаш користете дифолт тек со ексклузивен
гејтвеј.
- Ако ниеден услов не се оцени како TRUE а нема дифолт тек
(default FLOW), процесот не може да продолжи
- Ако сакате гаранции која патека се следи во одредени
ситуации, треба условите на ексклузивниот гејтвеј да не се
преплетуваат (non-overlapping)

Сценарио апликација (продолжение)

Паралелен гејтвеј
• AND split (parallel split) [И подели (паралелно подели)]
- Сите алки на подјдовната секвенца даваат сигнал
- Со ова се овозможува моделирање независни, истовремени
патеки на извршување
- „ AND split“-овите не бараат паралелно извршување, ама
дозволуваат арбитрарно внесување (interleaving) и
извршување по каков и да било редослед

Паралелен гејтвеј
• AND join (synchronizing join) (синхронизирање на

СПОИ)
- Ги синхронизира сите дојдовни алки на дојдовниот тек
- Ако сите дојдовни алки од секвенцата се сигнализирани,
само тогаш појдовната алка сигнаизира.
2.3 Ексклузивни и паралелни гејтвеи
• Ексклузивен гектвеј
• Паралелен гејтвеј
• Синтакса и семантика

2.4 Inclusive Gateways and Loops
(Инклузивен ГЕЈТВЕЈ и ЛУП)

Сценарио за апликација (продолж.)

Комплексно условено извршување
• Може да се моделира во комбинација со XOR и AND
гејтвеј
• Внимавајте
- Удвоените задачи ја зголемуваат сложеноста на
моделот
Инклузивен гејтвеј
• OR split (inclusive or split) [OR подели (инклузивно или
подели]
- Секоја подгрупа што не е празна во алките на појодвниот тек
се сигнализираат
- Секој услов што се оценува како точен (TRUE) ѝ дава сигнал
на една појдовна алка
- Се користи дифолт тек само ако сите други услови се
ПОГРЕШНИ (FALSE)
• OR join [ИЛИ спои]

- Ги синхронизира
сите дојдовни
секвенци што
може да се
сигнализираат

Инклузивен гејтвеј
• Забелешки околу OR join
- Овој конструкт на моделирање нуди висок степен на
флексибилност, ама има non-local семантика на извршување.
• JOIN не може на локално ниво да реши дали да ги сигнализира
појдовните рабови на дијамантот
- Блоковно структуирани OR join команди се лесни за
работа, преку користење false token passing
- Арбитрарно (случајно) структурирани OR join команди се

мошне комплексни [Kindler2004]
Сценарио за апликација (продолжува)

Loops (луп или коло)
• Повторувањата (итерација) можат да се
моделираат како ексклузивен гејтвеј
Може да има многу активносни инстанци во
процесни инстанци во една процесна
инстанца
- Условите што се разгрануваат според XOR split–от
функционираат според условот LOOP
- LOOP повторувањата бараат создавање нови инстанци
на активности.

Неконтролиран тек
• Некои активности може да имаат по неколку
дојдовни и појдовни алки на текот на
секвенцата
• Сигнализирањето на тие алки се одредува
преку „неконтролирана“ семантика на текот
- Секој појдовен раб (ќош) се сигнализира
- Секој дојдовен раб што е сигнализиран ја извршува
задачата
• Неконтролираниот тек може да

доведе до забуни зашто:
- Split има AND семантика
- Join има XOR семантика

Користете гејтвеј за секој SPLIT и

JOIN
- Семантиката на неконтролиран тек е главно сложена за
сфаќање
- Секоја активност треба да има еден дојдовен и еден
појдовен раб на тек на секвенца
• Исклучок: Loops
(лупови)

Избегнувајте мешани гејтвејови
- SPLIT и JOIN имаат различна семантика и се
третираат посебно за да биде појасно
- Ако го смениме однесувањето на SPLIT во еден
мешовит гејтвеј, тогаш го менуваме однесувањето на
JOIN, што може да донесе несакани резултати.

2.4 Инклузивни гејтвејови и лупови
• Инклузивен гејтвеј
• SPLIT и JOIN (подели и

спои)
• Loops (лупови или кола)
• Неконтролиран тек

2.5 Start Events and End Events
Почетни и крајни настани

Start Events and End Events (почетни и
крајни настани)
• Интеракцијата на некој д. процес со опкружувањето се
прави преку настани
• Настаните се дејства во реалниот свет кои што
- имаат деловно значење
- не одземаат време
• Почетниот настан го моделира почетокот на д. процес

• Крајниот настан го моделира завршувањето на
процесот, што генерира исход

Сценарио на апликација

Настани во сценаријото
• Внимавајте
- Успешното и неуспешното завршување е одделено преку
ознаки за настанот
• Notice
- Почетните и крајните настани имаат различен карактер, во
смисла на создавање на настанот.

Catching (Фрлачки) и Throwing (фаќачки)
Настани
• Настанот може да се фати - caught
- Кога настанот се случува во опкружувањето и неговото
случување влијае на процесната инстанца
• Настанот може да се дофрли thrown

- Кога настанот се креира преку процесната инстанца

BPMN Типови настани
• Почетни настани – Фаќање - Start events (Catching)

- Предизвикуваат започнување на нова процесна инстанца
Крајни настани – Фрлање - End events (Throwing)

• - Сигнализираат прекин на процесната инстанца
Преодни настани Фаќање или Фрлање (Catching or

• Throwing)
- Може да се фатат/фрлат во текот на процесната инстанца
- Настаните не одземаат време, ама некои процеси можеби
ќе треба да почекаат преодниот настан на фаќање да се
случи

BPMN Видови настани
• BPMN ги дефинира видовите настани што ја
карактеризираат природата на настанот, на пр.
- Тајмерот истекол, се случила грешка, добиена е порака
- Овие видови на настани можат да се комбинираат со
типовите на настани, ама не се дозволени сите комбинации
• Секој вид на настан има симбол, на пр.
- Тајмер преоден н.
- Грешка краен настан
- Порака почетен н.
- „Празно“ почетен
настан (или празен
почетен настан)
Настаните не земаат време.
Настаните со означуваат во форма „именка –
глагол (партицип)“
- Настаните се утврдени промени на состојбата на
системот, процесното опкружување, или самиот процес –
не смеат да се користат за моделирање на активности.
- За да се нагласи случување на одреден настан,
означувајте ги настаните во форма „именка – глагол
(партицип)“ на пр. „нарачка примена“
• Исклучок: настани со тајмер „секој понеделник во 10“
- Користете конзистентен вокабулар

Почетни настани и видови настани
• Секој почетен настан служи за да сигнализира
создавање на нова процесна инстанца и истиот
го стартува нејзиното извршување
• Видови почетни настани
- Празните (BLANK) почетни настани се користат, ако
процесот го стартуваме рачно или ако не е битен видот на
почетен настан.
- Почетните настани со тајмер дозволуваат дефинирање на
посебен ден/време, или повторување на денот/времето за
стартување на процесот.
- Почетни настани со порака го
отпочнуваат процесот откако ќе
добијат порака.

Започнете го секој модел на д. процес со точно еден
почетен настан.
- Лесно се разбира изразот процесна инстантност, ако постои
точно еден почетен настан
- Ако треба повеќе од еден почетен настан, едниот и другите
ќе бидат меѓусебни алтернативи

Користете посебен краен настан за
секој можен исход на процесот.
- Различните резултати (исходи) кај некој процес честопати
имаат различно деловно значење, па затоа ќе се
разликуваат со различни крајни настани.
- Крајните настани ќе бидат ексклузивни
- Во случајов јасно е
кога еден процес
завршува.

Почетни и крајни настани
• Процесот е во интеракција со опкружувањето
според настаните
• Настаните не одземаат време
• Почетни и крајни настани
• Фрлачки и фаќачки на настани
• Видови настани: со порака, со тајмер, и сл.
2.6 Преодни настани

Преодни настани
• Преодните настани се случуваат по стартот на д.
процес и пред неговото завршување
• Преодните настани може да бидат или во форма на
нивно фаќање или фрлање
- Фаќање: процесот чека настанот да се случи
- Фрлање: процесот го емитува настанот и продолжува со
појдовниот тек на секвенцата
outgoing sequence flow
• Секој преоден настан може да се поврзе со други

нодови на процесниот модел преку појодвни и
дојдовни алки на текот на секвенцата

Сценарио на апликација (продолжува)

Преоден настан со тајмер
• Ваквииот настан може да биде само во
форма на фаќање
• Делува како механизам за забавување на
извршувањето
- До посебен ден/време, на пр. „16 декември, 2013“
- Повторување во одреден ден/време „секоја сабота во
10“
- До одреден период на пр. „една недела“

Граничен настан
• Граничен настан е настан на границата со одредена
активност
- Овие настани се секогаш настани на фаќање
- Граничните настани се битни само ако активноста е во
состојба на извршување
• Прекинувачки гранични настани: ја прекинуваат

активноста
• Непрекинувачки гранични настани: не ја прекинуваат
Сценарио за апликација (продолжува)

Грешка при прекинувачки граничен настан
• Кога ќе се случи граничен настан, manufacture product
или произведи производ, се прекинува настанот а
текот продолжува со откажување на нарачката
- Главно, активностите за справување со грешката
започнуваат откако ќе се случи настан грешката

Прекинувачки граничен настан и XOR Split
• Која е разликата со одлука за XOR split?

Прекинувачки граничен настан и XOR Split
• Има суптилна разлика
- Одлука според случување на настан / преку одреден услов
- Има разлика во семантиката на извршување зашто во случај
на XOR активноста завршува, а во случај на граничен настан,
не завршува.
- Од перспектива на моделирање појасно е дека се случила
грешка наспроти носење нормална одлука во текот на
процесот.

Непрекинувачки граничен настан
• Граничните настани можат да бидат и
непрекинувачки
- Во овој случај активноста нормално продолжува, но
предизвикува реакција на настанот
- Означување: круг со испрекината двојна граница
• Пример
- Информирај го клиентот ако производството се одлговлече
повеќе од предвиденото,
but не го прекинувај производството

Непрекинувачки настан AND Split
• По што се разликува од AND split?
• Исто така има суптилна разлика

- Разлика во семантиката на извршување зашто во случај на
AND, активностите се во секвенца, а тоа пак не е случај во
рамките на еден граничен настан
- Треба да внимаваме кога ги спојуваме тековите во AND
гејтвеј зашто настанот може да се случи неколку пати

Преодни сигнални настани
• Опфат на настани
- Опфатот на фрли и фаќај настани е една процесна
инстанца во нејзиното опкружување (тајмер, дојдовни
пораки, и сл.)
• Сигналните настани ја покренуваат оваа

претпоставка
- Сигналните настани може да бидат фатени од кои и да
било друг д. процес.
• BPMN сигналот е сличен со сигнален оган испукан

во воздух и видлив за сите што се заинтересирани
во него.(од Спецификацијата за BPMN 2.0)

Преодни сигнални настани
• Пример
- Сигнален настан може да се користи за известување на
друг процес за набавка на залихи во инвентар, ако во
инвентарот недостасува некој производ

Decision Modeling – 2016 2 - 69
Преглед на настани
Извор: BPMN Poster http://www.bpmb.de/in

dex.php/BPMNPoster

Преодни настани
• Ако се фаќаат, можат да служат како

механизам за забавување
• Граничните настани го ограничуваат опфатот

на една активност
• Можат да бидат прекинувачки или

непрекинувачки
• Сигнални настани
Резиме на P2
• Активности
- Се единици работа, одземаат време
- Активносните инстанци го следат дијаграмот на промена
на состојбата
- Типовите задачи ја одредуваат природата на задачата
• Гејтвеј
- XOR – за ексклузивен избор (1/m) и лупови
- AND – за вметнати нарачки или оние што се прават во
исто време (m/m)
- OR – за инклизивен избор (n/m)
- Внимавајте на неконтролираниот тек
• Настани
- Почетни и крајни настани
- Преодни настани, фрлање и фаќање
- Гранични настани што може да се прекинат и да не се
прекинат.

P2 BPMN MK

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

P2 BPMN MK

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

P2

Основно моделирање на деловни

Business Process Management and Modelling 2-1

• 2.1Основи на јазици за моделирање

Business Process Management and Modelling 2-2

Business Process Management and Modelling 2-3

• Јазиците за Моделирањето на д. процеси ги

Business Process Management and Modelling 2-4

Business Process Management and Modelling 2-5

• Тоа нема да го правиме зашто секој стандард за

• Експресивен јазик за моделирање процеси

• BPMN не е според моделот

Се дискутира во оваа презентација

Business Process Management and Modelling 2-8

Business Process Management and Modelling 2-9

Business Process Management and Modelling 2 - 10

• Пример за сценарио: исполнување на нарачка

Business Process Management and Modelling 2 - 11

• Редослед на извршување на активности дефинирани

• Вака дизајнираме модел на секвенцен процес

• Секоја активност поминува (патува) низ низа

Business Process Management and Modelling 2 - 14

Business Process Management and Modelling 2 - 16

Business Process Management and Modelling 2 - 17

Business Process Management and Modelling 2 - 18

Business Process Management and Modelling 2 - 19

• Анотациите немаат извршна семантика

Business Process Management and Modelling 2 - 20

• Активностите се единици работа

Business Process Management and Modelling 2 - 21

Business Process Management and Modelling 2 - 22

Business Process Management and Modelling 2 - 23

• Еден гејтвеј има генеричка форма на дијамант и во

• Во овој дел, претставуваме

• XOR join (exclusive or join) ЗОР спои (само или спои)

Business Process Management and Modelling 2 - 25

Business Process Management and Modelling 2 - 28

Business Process Management and Modelling 2 - 29

Business Process Management and Modelling 2 - 30

• AND join (synchronizing join) (синхронизирање на

Business Process Management and Modelling 2 - 32

Business Process Management and Modelling 2 - 33

Business Process Management and Modelling 2 - 34

• OR join [ИЛИ спои]

Business Process Management and Modelling 2 - 36

- Арбитрарно (случајно) структурирани OR join команди се

Business Process Management and Modelling 2 - 38

Business Process Management and Modelling 2 - 39

• Неконтролираниот тек може да

Business Process Management and Modelling 2 - 40

Користете гејтвеј за секој SPLIT и

Business Process Management and Modelling 2 - 41

Business Process Management and Modelling 2 - 42

• SPLIT и JOIN (подели и

• Loops (лупови или кола)

Business Process Management and Modelling 2 - 43

Business Process Management and Modelling 2 - 44

• Почетниот настан го моделира почетокот на д. процес

Business Process Management and Modelling 2 - 45

Business Process Management and Modelling 2 - 46

Business Process Management and Modelling 2 - 47

• Настанот може да се дофрли thrown

Business Process Management and Modelling 2 - 48