Tregjet financiare Ndërkombëtare

© McGraw Hill Companies, Inc.,2000

 Ne kete teme:
 Tregjet financiare nderkombnetare kuptimi
 Qendrat dhe struktura e tregut financiar global
 Subjektet e tregjeve nd. Pse duhen blere dhe shitur monedhat?
 Funksionet e tregjeve valutore
 Te hysh nen treg per te ulur rriskun
 SPOT – Forward, Option – Future, Swap Currency
 Faktoret e kurseve te kembimit kerkese oferta, inflacioni,
perqindja e interesit
 Eurotregjet
 Bankingu – biznes i globalizuar

© McGraw Hill Companies, Inc.,2000

 Tregjet financiare
nderkombnetare

Tregjet financiare - Jo vendosje

fikse por nje sistem institucionesh,
procedurash, rrjet linjash,
telefonike, kompjuterike, kabllore
qe lidhin subjektet ne treg.

© McGraw Hill Companies, Inc.,2000

 Qendrat më të mëdha të tregjeve
financiare ndërkombëtare
Amsterdam
Brussels Hamburg
London Dusseldorf
Frankfurt
Toronto Zurich
Paris
Basel Rome
San Chicago Madrid Vienna
Francisco New Tokyo
York Hong Kong

Mexico
Bombay
City
Singapore
Sydney
Rio de Janiero
Melbourne
São Paulo

Note: Size of dots (squares) indicates cities’ relative importance

© McGraw Hill Companies, Inc.,2000
9-10
 Struktura e tregut global financiar
(Londër, Nju Jork, Tokio)
Londër
31%
Të tjerë
38%

Nju Jork
Tokio
19%
12%

© McGraw Hill Companies, Inc., 2000 9-11

 Subjektet e tregjeve nderkombetare

Korporatat
Qeverite
Bankat
Firmat e vogla dhe
Individet

© McGraw Hill Companies, Inc.,2000

 Pse duhen këmbyer (shitur/blere)
monedhat kombëtare?

 Pagesat mund te kërkohen në monedha të

huaja.
 Blerjet mund te kerkohet të paguhen në
monedhën e furnitorit apo te nje vendi te trete
 Kompania mund të dëshirojë të investojë në një
vend tjetër.
 “Spekullimi” me monedhat
© McGraw Hill Companies, Inc., 2000 9-2
 Te ardhurat qe duhen konvertuar
Turistet – kerkese e kufizuar
Kompani, biznese, investime
nderkombetare
Arketimet nga eksporti
Arketimi i investimeve
Licensimet
Duhen konvertuar ne monedhen e vendit meme
© McGraw Hill Companies, Inc.,2000
 Pagesa jashte

Pagesa e importeve
Investimet jashte
Spekullimi me monedhat – Xhorxh Soros
Tregtimi i monedhave me synim perfitimin apo
shmangjen e rrisqeve nga ndryshimi i kurseve
te kembuimit. Krijimi “artificial” i ndryshimeve
duke hyre ne treg thjeshte per efekt perfitimi
(Sorros)
© McGraw Hill Companies, Inc.,2000
 Funksionet e Tregjeve Valutore

Dy funksione:
Konverton monedhat
Te ofroje nje fare sigurie kundrejte
riskut te kurseve te kembimit

© McGraw Hill Companies, Inc., 2000 9-6

 Risku i monedhave

Në çdo transaksion ndërkombëtar ka një

risk të monedhës nga data e kontraktimit
deri ne datën e kryerjes së pagesës.
Kurset e këmbimit të monedhave
ndryshojnë vazhdimisht.

© McGraw Hill Companies, Inc., 2000 9-7

 Ekspozimi ndaj kurseve te
kembimit
Ekonomik
Ekonomik Objektivi, të parashikohet dhe ndikohet efekti i
ndryshimeve të papritura të kurseve të këmbimit në
fluksin e ardhshen të cash-it të firmës.

IItransaksionit
transaksionit Ndodh kur pagesat bëhen ose merren në
një monedhë të huaj.

IIkthimit
kthimit(translationit)
Vjen si rezultat i konsolidimit të burimeve
(translationit)
dhe mjeteve të shprehuara në monedha të ndryshme të
huaja, në monedhën raportuese.

© McGraw Hill Companies, Inc., 2000

9-4
 Si ulet risku?
 Kurset Spot /“ne çast” të këmbimit. Kur të dy palët në
transaksion merren vesh të këmbejnë monedhat dhe
kryejnë transaksionin menjëherë.
 Kurset Forward/”në avancë” të këmbimit: ku palët
merren vesh të këmbejnë monedhat e egzekutojnë
pagesën me kurse të parapërcaktuara ne një datë të
caktuar në të ardhmen (KONTRATE!!!)
 Marrveshjet Option, Future (opcionale!!!)
 Currency swap: blerje/shitje simultane të një sasie të caktuar
monedhash ne dy data të ndryshme me vlera të ndryshme.

© McGraw Hill Companies, Inc., 2000 9-8

 Tregjet spot dhe forward
 Tregjet spot dhe forword

 Kuotat e drejtperdrejta dhe te terthorta

 Kuotat e kryqezuara Cross rate (produkt i kuotes se

drejtperdrejte te nje monedhe kundrejt dollarit me kuoten e
terthorte te nje monedhe tjeter kundrejt dollarit)

Kursi i kryqezuar pound / euro = £/$ * $/€, pra £/€

 Zhvleresimi dhe vleresimi i monedhave (Diskount ose premium)

Vl/zhvl = F-S/S*M

© McGraw Hill Companies, Inc.,2000

 Kurset Spot dhe forward

Vendi Ekuivalenti i USA $ Monedha për një USA $

Martë Hënë Martë Hënë

1. Britani (pound-spot) 1.6180 1.6190 0.6180 0.6177

30 ditë FW 1.6131 1.6145 0.6169 0.6194
90 ditë FW 1.6052 1.6063 0.6230 0.6225
180 ditë FW 1.5957 1.5970 0.6267 0.6262

2. Zvicra (Frang Zvic.-spot) 0.6605 0.6588 1.5140 1.5180

30 ditë FW 0.6626 0.6606 1.5092 1.5138
90 ditë FW 0.6655 0.6637 1.5026 1.5067
180 ditë FW 0.6686 0.6686 1.4912 1.4950

© McGraw Hill Companies, Inc.,2000

 Tregjet option dhe future

Tregjet Option (jo kontraktuale)

Japan Air lines JAL case

Tregjet future

© McGraw Hill Companies, Inc.,2000

© McGraw Hill Companies, Inc.,2000
9-1
 Perkufizimi i Currency Swap apo i
marrveshjes Swap
 Kembim i monedhave midis dy vendeve me kursin zyrtar
te kembimit, qe kryhet per tu siguruar burime te gatshme
valutore ne rast nevoje. Marrveshja eshte ne baza
“standby” dhe qe mund te ekzekutohet vetem ne se nje
vend ka nevoje per monedhen e vendit tjeter per te mbajtur
valuten e tyre brenda kufijve te caktuar ne raste krizash

 Shembull. Franca ne ’68 gjate demonstratave te studenteve

marrveshje swap me SHBA-te dhe Gjermanine Perendimore
duke siguruar dollare dhe marka gjermane per te neutralizuar
daljen e frangave franceze ne kembim te valutave te tjera.
Marrveshje te tilla ka edhe midis SHBA-ve dhe te tjereve ne
G.10

© McGraw Hill Companies, Inc.,2000

 Faktoret e kurseve te kembimit
Te njejtet Faktore qe ndikojne çmimet!

Kerkese – oferta

Inflacioni

Perqindja e interesit
© McGraw Hill Companies, Inc.,2000
 Teoritë Ekonomike

Kërkesë oferta
Ligji One Price dhe Pariteti i fuqisë
blerëse.
Përqindja e interesit
Psikologjia e investitorit.

© McGraw Hill Companies, Inc., 2000 9-14

 Ligji “One Price”
Në tregjet konkuruese pavaresisht nga kostoja
e transportit dhe barrierat tarifore tregtare,
produkte të njëjtë që shiten në vende të
ndryshme duhet të shiten me të njejtin çmim,
kur ky i fundit është shprehur në të njëjtën
monedhë.
Shembull: Kur kursi USD/Euro është 1/0.8, një
xhaketë e blerë 100 USD në SHBA duhet të kushtoje
80 Euro ne vendet e BE (100*0.8)

© McGraw Hill Companies, Inc.,2000

9-15
Pariteti i Fuqisë Blerëse PFB/PPP
Duke krahasuar çmimet e produkteve të
njëjtë në vende të ndryshme mund të për
caktohet kursi “real” ose PFB- në se
tregjet janë eficientë.
 Në tregjet relativisht eficientë (me pengesë të
vogla per tregtinë dhe investimet) “kanistra e të
mirave” do të kushtojë pothuajse njëlloj në
secilin vend.

© McGraw Hill Companies, Inc.,2000

9-16
 Parashikimi i kurseve të këmbimit
Tregjet eficiente: kur çmimet reflektojnë të gjithë
informacionin publik të disponueshëm.
Kurset Forward të këmbimit reflektojnë parashikimet e
përbashkëta të pjesëmmarrësve të kurseve spot në një kohë të
caktuar në të ardmen.
Tregjet jo eficientë: Kur çmimet nuk reflektojnë
të gjithë informacionin publik të disponueshëm.
Kurset Forward nuk janë parashikimi më i mirë i kurseve
spot në të ardhmen.
 Perdorimi i analizave teknike dhe fondamentale të
parashikimit të kurseve të këmbimit.

© McGraw Hill Companies, Inc., 1999 9-21

 Faktorët që ndikojnë vlerën e monedhave
Faktorë ekonomikë
1. Bilanci i pagesave
2. Përqindja e interesit
3. Inflacioni
4. Politika monetare apo fiskale
5. Konkurenca Ndërkombëtare
6. Rezervat monetare
7. Kontrolli dhe nxitesit shteterorë
8. Rëndësia e monedhës në tregun global
Faktorë Politikë
9. Filozofia e Partive politike dhe e liderve të tyre
10. Koha deri në zgjedhjet e rradhes apo ndryshimin e
lidershipit politik
Faktorët e parashikimeve për të ardhmen.
11. Pritjet/expectations
12. Çmimet në tyregun Forward të këmbimit
© 9-22
 Konvertueshmëria e monedhës
Konvertim i lirë.
Konvertim me jashtë.
Jo e konvertueshme
Ruajtja e rezervave të valutave të huaja.
• Shërbimi i borxheve të huaja.
• Blerje e importeve.
Vendime Politike.
Mjaft vende kanë kufizime të caktuara
Countertrade/Tregtia me kompensim.
© McGraw Hill Companies, Inc., 1999 9-23
 Eurotregjet
 Eurotregjet Tregjet euromonetare, dhe Eurobondet
 Rritje fillestare politike
 Banka Nderkombetare e Londres
 Opecu – Petrodollaret
 Eurotregjet – depozita me perqindje te larte dhe
hua me interes te ulet
 Faktoret: Mungesa e kufizimeve
 Ekonomia e shkalles, kliente te fuqishem, permasa
te larta kredie, te besueshem, humbje te ulta
krediti, kosto sherbimi krediti e ulet
© McGraw Hill Companies, Inc.,2000
 Euromonedha
Nuk eshte Euro-ja!
Eshte cdo monedhe e depozituar jashte vendit
te vet te origjines.
Ne vitet ‘50. Eurolindoret frikesoheshin qe
SHBA-te mund te konfiksonin depozitat per te
rimbursuar humbjet e biznesit si rezultat
shtetezimeve komuniste te Europes Lindore.
© McGraw Hill Companies, Inc.,2000
11-12
 Rritja e fondeve Euromonetare
1.5 Trilion
1600
1400
1200
1000
800 1961
1998
600
Nje miliard
400
200
0
1961 1998

© McGraw Hill Companies, Inc.,2000

11-13
 Tregu i euromonedhave
 Karakterizohet nga mungesa e rregullimeve krahasuar
me tregjet vendase financiare.
 Pra shmanget kostoja e e rregullimit.
 Sigurohen fondet me lire

 Operacionet e tregjeve te Euromonedhave

perqendrohen rreth LIBOR – London Interbank Offer
Rate

© McGraw Hill Companies, Inc.,2000

11-14
Norma e interesit ne tregjet vendase
dhe eurotregjet
Perqindja e interesit

Normat e huadhenies
vendase Normat e
huadhenies
ne eurotregjet
Normat vendase
Normat e
te depozitave
depozitave
ne eurotregjet

0%

© McGraw Hill Companies, Inc.,2000

11-15
 TREGJET EUROMONATARE
Rreth 70% e transaksioneve mendohet qe
kryhen midis vete bankave
Permasa e madhe fuqizon aftesine huadhenese
Depozituesit dhe huamarresit perfshijne:
Banka Qendrore
Institucionet financiare nderkombetare
Ndermarrjet industriale dhe tregtare
Individe private

© McGraw Hill Companies, Inc.,2000

11-14
 Tregjet euromonetare

Mangesi:
 Bankat ka te ngjare te falimentojne
Duke poseduar monedhe te huaj do te thote qe
merrni rrisk persiper, rriskun e ndryshimit te
kurseve te kembimit.

© McGraw Hill Companies, Inc.,2000

11-14
 Perparesite e tregut te
Eurobondeve

Shmanget nderhyrja e shtetit

Ka me pak kerkesa per disclosure.
Status te taksave me te favorshme.

© McGraw Hill Companies, Inc.,2000

11-18
 Tregjet Globale te aksioneve (te
zakonshme)

Vendet ku investitoret mund te

blejne/shesin aksione.
Zhvillohet ne mjaft bursa ne mbare
boten.

© McGraw Hill Companies, Inc.,2000

11-19
 Tregu nderkombetar i letrave me
vlere
Bondet e huaja
Shiten jashte vendit te huamarresit dhe ne monedhen e
vendit ku emetohet.
Eurobondet
Te nenshkruara nga nje sindikate nderkombetare.
Te emetuara nga korpoprata te medha, qeveri dhe
institucione nderkombetare.
Vendoset ne nje vend tjeter vec vendit te monedhes
dhe residenteve te tij.
Te dy bondet priren te jene me kurse fikse.
© McGraw Hill Companies, Inc.,2000
11-16
 Eurobondet kundrejt bondeve
(Miliarde Dollare)

Bonde

Eurobonde

0 50 100 150 200

© McGraw Hill Companies, Inc.,2000

11-17
 Kush i perdor Eurotregjet?
 Investitoret qe synojne diversifikimin e portofolit te tyre.
 Kompanite qe synojne te
 Emetojne aksione ne vend
 Te perdorin aksionet dhe opsionet si nje forme e nxitjes se
punonjesve.
 Te plotesoje kerkesat e pronareve vendas
 Te siguroje financimin per blerjet e ardhshme
 Te rrise visibilitetin e kompanise.

© McGraw Hill Companies, Inc.,2000

11-21
 Bankingu nderkombetar
 Rritje Drastike si edhe:telekomunikimi, transporti
ajror rrugor, bankingu sherbimet financiare edhe
para 90 por tani ne nje tjeter filozofi dhe permasa
 Shume transaksione, me shume monedha, ne nje
kohe me te shkurter
 Struktura e bankingut nderkombetar – zyra
perfaqesimi, marrdhenie pjesemarrjeje, filiale
bankare

Fund
© McGraw Hill Companies, Inc.,2000
 Tregtia ne aksionet ne bursat jo
amerikane
500

US Miliard 400
1994
300
1995
1996
200
1997
100

0
NASDAQ NYSE

© McGraw Hill Companies, Inc.,2000

11- 20
 Transaksionet e huaja valutore
Prill 1995
(Përqindje)
11

34

55

14 Figure 9.1
Spot Të tjera Swaps Forward
© McGraw Hill Companies, Inc., 2000 9-9
 Vëllimi i këmbimeve në qendrat
më të mëdha.
500
450
400
350
300 Apr-89
250 Prill '92
200 Prill '95
150
100
50
0
o
t

rk
or
ch

K
s

ër
ur
ri

ky
H

nd
Jo
ap
ri
Pa

kf

To
Zu

ng

Lo
an

u
Nj
Si
Fr

Figure 9.2
© McGraw Hill Companies, Inc.,2000
9-12
“Trading Hours” të Qendrave më të
mëdha Financiare Botërore
London

San New
Tokyo
Francisco York Bahrain
Hong Kong
Singapore

11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
© McGraw Hill Companies, Inc.,2000
9-13
 Indeksi i “Big Mac”
PFB/PPP: 1995 Monedha
vendase në
Çmimi në monedhën Vlera sipas PPP Kursi aktual raport me
vendase në $ I këmbimit dollarin (+/-)
†

SHBA $ 2.32 (mesatar) ---- ---- ----

Zvicër SwFr 5.90 2.54 1.13 +124
Argjentinë Peso 3.00 1.29 1.00 + 29
Francë FFr 18.50 7.97 4.80 + 66
Japoni ¥ 391 169.00 84.20 +100
Brazil Real 2.42 1.04 .90 +16
Kanada C $ 2.77 1.19 1.39 - 14
Hong Kong HK $ 9.50 4.09 7.73 - 47
Rusi Ruble 8,100 3,491.00 4,985.00 - 30

© McGraw Hill Companies, Inc., 2000

† As of 4/15/95
9-17
 Vlerësimi I “Big Mac”-ut Japonez
(Jeni I vlkerësuar (+) ose I zhvlerësuar (-) klundrejt
dollarit)
120
100
80
60
40 Perqindje
20
0
-20 1989 90 91 92 93 94 95 96 97 98

-40

© McGraw Hill Companies, Inc., 2000 9-18

 Vlerësimi “Big Mac”-ut në Azinë
Lindore
30
20
10
0
Korea Jugut
-10 1993 94 95 96 97 98
Tailanda
-20
Indonezi
-30
Malajzi
-40
-50
-60
-70

© McGraw Hill Companies, Inc., 2000

9-19
 Inflacioni dhe Oferta Monetare
45
Turqi
40
35 Kolumbi Ekuador
Rritja e Kinë
Ofertës 30
monetare Poloni
25
1985 - Portugali
20
1989 % Britani e Madhe
15
10 SHBA
5 Japoni
0
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
Çmimet e konsumit, 1984 - 1989 (%)
© McGraw Hill Companies, Inc., 2000 9-20