URI NG PANITIKAN

•Maikling landasin, di maubos lakarin.

• Hindi hayop, hindi tao, pumupulupot sa tiyan mo
• Dala mo dala ka, dala ka ng iyong dala.
• Maliit pa si Kumpare, nakakaakyat na sa
tore.
• Kung gusto mong tumagal pa ang aking buhay,
kailangang ako ay mamatay
PANITIKAN
• Maaaring mauri ang panitikan bilang Pasalin-dila o kaya’y Pasulat. Ito
ay Pasalin-dila kung naisalin sa ibang henerasyon sa pamamagitan ng
bibig ng tao o pagkukuwento. Samatalang naging Pasulat ang paraan
ng pagsasalin ng panitikan sa ibang henerasyon magmula nang
matutunan ng tao ang sistema ng pagsulat.
PRECOLONIAL

• ORAL LITERATURE
• Alamat – kuwento tungkol sa pinagmulan ng isang bagay;
• Kuwentong bayan - mga salaysay hinggil sa mga likhang-
isip na mga tauhan na kumakatawan sa mga uri ng
mamamayan, katulad ng matandang hari, isang
marunong na lalaki, o kaya sa isang hangal na babae.
Karaniwang kaugnay ang kuwentong-bayan ng isang tiyak
na pook o rehiyon ng isang bansa o lupain. Kaugnay nito
ang alamat at mga mito
• Epiko - tumatalakay sa mga kabayanihan at pakikipagtunggali
ng isang tao o mga tao laban sa mga kaaway na halos hindi
mapaniwalaan dahil may mga tagpuang makababalaghan at
di-kapani-paniwala. Ilan sa mga halimbawa ay ang Bidasari –
(Moro); . Biag ni Lam- ang (Iloko); Maragtas (Bisaya) Haraya
(Bisaya); Lagda (Bisaya); Kumintang (Tagalog); at Hari sa
Bukid (Bisaya)
• Awiting bayan -ay mga awit ng mga Pilipinong ninuno at
hanggang ngayon ay kinakanta o inaawit pa rin gaya ng
Leron, Leron Sinta, Dalagang Pilipina, Bahay Kubo, Atin Cu
Pung Singsing, at Paruparong Bukid.
• Salawikain - nagsisilbing batas at tuntunin ng
kagandahang-asal ng ating mga ninuno.
• Sawikain – mga kasabihang walang natatagong
kahulugan.
• Bugtong – maikling tulang karaniwang naglalarawan
ng isang bagay na siyang pahuhulaan.
• Mula sa mga pasalitang panitikang ito natin
masasalamin ang yaman ng kulturang Pilipino. Hindi
maisasantabi na ang mga prinsipyo mula sa mga
salawikain, pagmamahalan at pag-iibigan mula sa mga
awiting bayan, kasama na rin ang ilang kultura’t
umiiral na kabayanihan ng mga ninuno sa
pamamagitan ng mga kuwentong bayan at mga epiko.
ANYO NG PANITIKAN
anyo
• Tuluyan ang isang panitikan kung ito ay nasusulat sa karaniwang
daloy ng pangungusap at sa patalatang paraan

• patula naman ay yaong nasusulat sa taludturan at saknungan. Ang

mga taludtod ay maaaring may sukat at tugma o dili kaya’y malayang
taludturan na nangangahulugang walang sukat at tugma.
Mga Akdang Tuluyan o Prosa

Nobela – isang mahabang salaysayin ng mga kawing-kawing na pangyayari na

nagaganap sa mahabang saklaw ng panahon, kinasasangkutan ng maraming tauhan at
nahahati sa mga kabanata.

Maikling Kwento – isang salaysay ng isang mahalagang pangyayaring kinasasangkutan

ng isa o ilang tauhan at may isang kakintalan o impresyon.

Dula – isang uri ng panitikan na isinusulat upang itanghal sa entablado o tanghalan.

Alamat – ay mga salaysaying nauukol sa pinagmulan ng mga bagay-bagay.

 
Pabula – ay mga salaysaying kinasasangkutan ng mga hayop, halaman at maging ng
mga bagay na walang buhay na kumikilos at nagsasalita na wri ba’y tunay na mga tao.
 
Parabula – ay mga kwentong hinango sa Banal na Kasulatan.
 
Anekdota at maikling salaysaying may layuning umaliw o magbigay-aral sa mga
mambabasa. Maaari ring ito ay kinasasangkutan ng mga hayop o ng mga bata.
 
Sanaysay – ay isang pagpapahayag ng kuru-kuro o opinion ng isang may-akda hinggil
sa isang suliranin o paksa. Ang mga editorial na inilalathala sa mga pahayagan at iba
pang babasahin ay mga mahuhusay na halimbawa ng sanaysay.
Talambuhay – ay kasaysayan ng buhay ng isang tao.
 
Balita – ay paglalahad ng mga pang-araw-araw na pangyayari sa lipunan,
pamahalaan, sa mga lalawigan, sa ibayong dagat, maging sa industriya,
kalakalan, agham, edukasyon, palakas at pinilakang-tabing.
 
Talumpati – ay isang pagpapahayag na binibigkas sa harap ng mga
tagapakinig. Ang talumpati ay nauuri batay sa iba’t ibang layunin. Ang isang
talumpati ay maaaring may layuning humikayat, magbigay impormasyon,
magpaliwanag, mangatwiran, maglahad ng opinion o paniniwala o lumibang.
Mga Akdang Patula

Ang mga akdang patula ay may apat na uri: tulang

pasalaysay, tulang pandamdamin o liriko, tulang
padula o dramatiko at tulang patnigan.
Tulang pasalaysay
ay kwento ng mga pangyayari at nasusulat nang patula, may sukat at tugma. Nauuri ito
ayon sa paksa, pangyayari at tauhan.

Epiko – tulang nagsasalaysay hinggil sa kabayanihan, katapangan at pakikipagsapalaran

ng isang pangunahing tauhan sa gitna ng mga pangyayaring hindi kapani-paniwala.
 
Awit at korido ay mga patulang salaysay na paawit kung babasahin. Pawang sa ibang
bansa ang tagpuan ng mga pangyayari sa mga salaysay nito. Kinapapalooban ito ng
romansa o pag-iibigan, pakikipagsapalaran, kabayanihan at kataksilan at mga pantakas
sa karahasan ng katotohanan.
Tulang pandamdamin o liriko
mga tulang tumatalakay sa marubdob na damdamin na maaaring ng
may-akda o di kaya’y ng ibang tao.

Awiting-bayan ay maiikling tulang binibigkas nang may himig. Karaniwan

itong nagpasalin-salin sa iba’t ibang henerasyon sa pamamagitan ng bibig
ng tao, bunga nito’y hindi na matutukoy kung sino ang ay may-akda ng
maraming mga kantahing bayan.
 
Soneto ay tulang may labing-apat na taludtod hinggil sa damdamin at
kaisipan at karaniwang naghahatid ng aral sa mambabasa.
Tulang pandamdamin o liriko
Elehiya ay tulang nagpapahayag ng panimdim dahil sa pagyao ng isang
minamahal
 
Dalit ay isang tulang inaawit bilang pagpuri sa Diyos o sa Mahal na Birhen.
 
Pastoral ay mga tulang naglalarawan ng paraan ng pamumuhay sa
kabukiran.
 
Oda ay isang tulang paghanga o pagpuri sa isang bagay.
Tulang padula o dramatiko
ay mga tulang isinasadula sa entablado o iba pang tanghalan. Ang La
India Elegante y El Negrito Amante ni Francisco Baltazar ay isang
mahusay na halimbawa nito.
Tulang patnigan
• ay mga laro o paligsahang patula na noo’y karaniwang isinasagawa sa
bakuran ng mga namatayan.

• Balagtasan, batutian, duplohan