BAB 9:

SENI
ANYAMAN

Ahli kumpulan:

Nur Nabilah Ain

Nur Hannani

Nurul Aina
Prinsip Asas Seni Anyaman
– Satu proses menjalin secara silang-menyilang helaian demi helaian daun
mengkuang,pandan,rotan,buluh dan beberapa bahan lain.
– Sesebuah hasil seni anyaman dianggap sempurna apabila penganyam
mementingkan ketegangan semasa menganyam agar anyaman rapat dan tidak
longgar.
– Pemilihan bahan asas seni anyaman menetukan hasil kekemasan sesebuah hasil
seni anyaman.
JENIS-jenis SENI anyaman
ANYAMAN GADAS
-Tidak mempunyai kelarai.
-Menggunakan teknik
angkat satu dan turun satu.
-Biasanya digunakan sebagai
tikar pelapik lantai untuk
aktiviti harian.
ANYAMAN KELARAI
-Mempunyai corak atau motif
yang berbentuk dam dan
terhasil daripada proses
menganyam.
-Menghasilkan satu gaya atau
ragam hias yang menarik
sebagai motif utama.
-Biasanya dirancang dan
dilakukan serentak semasa
proses anyaman.
ANYAMAN SULAM
-Anyaman untuk membuat
bunga sulam pada rombong.
-Ragam hias jenis ini
memerlukan alat penyisip
untuk memasukkan helaian
daun yang berlainan warna
ke atas permukaan anyaman
sulam.
MOTIF SENI ANYAMAN KELARAI
FLORA FAUNA NAMA MANUSIA
KELARAI BUNGA CENGKIH KELARAI TAPAK HARIMAU KELARAI MAK MEK

KELARAI BUNGA API KELARAI BUNTUT SIPUT KELARAI CIK KEDAH BERAKAR
JENIS ALATAN SENI ANYAMAN
PARANG
-digunakan untuk
memotong dan menetak
daun pokok mengkuang.
JANGKA
-Alat untuk membelah daun
mengkuang menjadi helaian
yang lebih kecil mengikut lebar
yang dikehendaki.
-Mempunyai mata pisau yang
tajam.
PENYISIP
-Alat daripada buluh yang
ditajamkan menyerong di salah
satu hujung supaya helaian
mengkuang boleh diselitkan
untuk disisip.

PELURUT BELANTAN PISAU

-Alat daripada buluh leper yang -Alat pemukul semasa proses -Alat untuk membelah daun
dinipiskan sedikit pada kedua- menitik daun. daripada mempulur (tulang
dua tepinya supaya mudah untuk belakang daun) dan bahagian
melurut daun mengkuang. tepi daun yang berduri.
 BAHAN-BAHAN ANYAMAN

rotan mengkuang pandan buluh

Ribu-ribu

Strap plastik
kercut straw jut
Gulungan surat
reben khabar
 FUNGSI SENI ANYAMAN
TUDUNG SAJI
Digunakan untuk menutup
sajian,berbentuk keruncut
dan diperbuat daripada daun
mengkuang.
LEKAR
Bakul alas yang dianyam
daripada rotan,lidi atau
bemban yang digunakan
sebagai alas periuk,kuali
atau pasu
daripada rotan yang
NYIRU
TIKAR PARUDAN
BIDAI Bekas daripada buluh
Tikar bersaiz kecil yang
berbentuk bujur atau bulat
Sejenis tirai yang digunakan sebagai alas ketika
yang digunakan untuk
diperbuat daripada bilah menampi padi atau
memarut kelapa bagi tujuan
rotan atau buluh. menadah isi kelapa yang
beras,hiasan dinding dan
telah diparut.
menjemur ikan.
KIPAS ANYAM
BEG BAKUL BERKAKI
Bakul kandung berkaki Hasil anyaman
Beg serba guna
daripada buluh yang daripada mengkuang
daripada anyaman digunakan untuk mengisi yang digunakan untuk
mengkuang. beras atau padi mengipas.
BAKUL BERKAT RAGA
Bakul kandung Bakul kandung daripada
bilah buluh atau rotan
yang digunakan untuk
digunakan untuk mengisi ikan,buah-
mengisi makanan buahan dan lain-lain.
PROSES PENYEDIAAN DAUN MENGKUANG
1.Menetak Daun 3.Menjangka 4.Menitik
2.Melayur
-dilakukan pada waktu pagi -Daun mengkuang dibelah -Proses menitik atau
-Daun mengkuang dilayur di
atau petang untuk menjadi helaian kecil dengan membantul menggunakan
atas bara api sehingga daun
mengelakkan daun menggunakan jangka bersaiz belantan kecil yang dilapik
berwarna
mengkuang daripada layu antara 5mm sehingga 10 mm. dengan sebatang kayu untuk
kekuningan.Tujuannya untuk
-Daun mengkuang berusia 1 -Alat jangka bermata tajam melembutkan daun
melembutkan daun agar lebih
sehingga 2 tahun dipotong digunakan dengan mencucuk mengkuang
mudah dibelah dan dijangka.
sama panjang. pada daun yang diletakkan di -Ikatan daun mengkuang dititik
-Kemudian dibelah untuk
-disusun mengikut rangkap atas kain tebal dan daun sambil memulasnya berulang
membuang duri dan tulang
(merepang) ditarik perlahan-lahan. kali.
belakang menggunakan pisau.
-Bahagian tepi daun
mengkuang dan durinya
dibuang.

7.Melurut 6.Menjemur 5.Merendam

8.Mewarna
-Air dimasak di dalam periuk
bersama dengan pewarna yang
dikenali sebagai inci.
-Daun mengkuang yang telah
dilonggarkan ikatannya dimasukkan
ke dalam periuk selama 10 minit.
-Masukkan tiga sehingga empat asam
keeping untuk mematikan warna.
-Cuci dan bilas ikatan daun
mengkuang yang telah diwarnakan.
-Jemur ikatan daun mengkuang di
ampaian yang teduh atau jauh
daripada cahaya matahari supaya
warnanya tidak pudar.
-Proses melurut dilakukan
-Daun mengkuang yang -Daun mengkuang diikat dan
dengan menekan daun
telah direndam dibilas direndam selama tiga hari tiga
mengkuang menggunakan jari
dengan bersih. malam di dalam tempayan
dan pelurut dari pangkal
yang berisi air.Tujuannya
sehingga hujung daun untuk -Daun mengkuang
adalah untuk melunturkan
melembutkannya. dijemur di bawah warna hijau asli daun
-Daun dilipat supaya sama cahaya matahari. (penyahwarnaan).
panjang sebelum memulakan
proses melagang.
PROSES MENGANYAM TIKAR
2.ANYAM 3.PEPEH
1.LAGANG Pepeh juga dikenali sebagai
Proses menganyam
Helaian dilipat dua lepih ialah teknik melipat dan
dimulakan dari bahagian
bahagian sama panjang menganyam bahagian tepi
tengah helaian yang
dengan helaian anyaman untuk
dilipat.Bahagian mematikannya.Pelepihan ialah
mengkuang dibentuk
permulaan helaian proses menyisip helaian yang
seperti “V”.Kaedah ini
mengkuang dijalin secara berlebihan ke dalam badan
dikenali sebagai melagang
berselang-seli anyaman.
atau menaja

4.SISIP
Teknik menyambung 5.KERAT
helaian yang pendek Baki bilah anyaman
dengan menyisip helaian dipotong menggunakan
tersebut pada celah mata pisau supaya anyaman
anyam supaya anyaman nampak kemas.
tidak terburai.
KUIZ (5 SOALAN)
1.Apakah maksud kelarai?
2.Apakah tujuan melayur daun mengkuang di atas bara api?
3.Mengapakah penting bagi kita untuk mendalami bidang seni anyaman?
4.Berdasarkan jeni-jenis seni anyaman yang telah anda ketahui,anyaman yang
manakah sering digunakan dan popular?Mengapa?
5.Sekiranya anda seorang pengusaha bengkel seni anyaman,nyatakan peranan
anda bagi menarik minat golongan belia mengikuti latihan kemahiran dalam
bidang seni anyaman.