 საქართველოში ისტორიის სწავლა-

სწავლების პრობლემები /პარადიგმები

დემოკრატიული საქართველოს
მაგალითზე

ნათია ფირცხალავა
 ისტორია არის განათლება გლობალური
აზროვნებისთვის; განათლება რასობრივი,
რელიგიური, წოდებრივი ბარიერების
შემცირებისთვის; განათლება, კულტურული
მრავაფეროვნების სარგებლისათვის; პირველ
რიგში, განათლება მშვიდობისათვის.

 ჯორჯ ვალკერი
 ბრიტანელი განათლების ექსპერტი
 მიზანი
 დამოუკიდებელი საქართველოს ისტორიის
სწავლა-სწავლების მაგალითზე განვიხილო
დღეს საქართველოს ზოგადსაგანმანათლებლო
სკოლებში არსებული ისტორიის სწავლების
პრობლემები, რაშიც დავეყრდნობით:
 საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების
სამინისტროს ეროვნულ სასწავლო გეგმას
 გამოცდებისა და შეფასების ეროვნული ცენტრის
საგამოცდო ტესტების ნიმუშებს
 მაგალითებს სახელმძღვანელოებიდან
 შემოგთავაზებთ ჩემისეულ გამოსავალს
 
Status quo
 პრიორიტეტი- მასალის რაოდენობა
 არ პასუხობს თანამედროვე გამოწვევებს
 არ არის მოცემული მულტიპერსპექტივები
 ციფრული ტექნოლოგია?
 საერთო ხედვის, პოლიტიკის არ-არსებობა
 ეროვნული სასწავლო გეგმა-ხედვა?
 ისევ ინერცია...
 Status quo
 ნარატიული ტექსტების ხვედრითი წილი დიდია, ვიდრე
წყაროების
 ტექსტებში უკვე მოცემულია შეფასებები
 წყაროებიდან მეტწილად ხდება მასალის, ინფორმაციის

განზოგადება, და არა მისი სიღრმისეულად გააანალიზება

 ხშირად წყაროები “ავსებს” გაკვეთილს, ანუ დარღვეულია

კავშირი წყაროებსა და ნარატივს შორის

 არის შემთხვევები, როდესაც წყაროებს ასწავლიან თხრობითაც
 “მიჯაჭვულობა” სახელმძღვანელოზე
 ეროვნული სასწავლო გეგმაში ჩაშლილი უნარები,

ინდიკატორები არ არის პრიორიტეტული, რადგან მისი

შეფასება არანაირი მექანიზმით არ ხდება
 მასწავლებლის კვალიფიკაცია
 რესურსების ნაკლებობა
 მე-20 საუკუნის სწავლებას ნაკლები მნიშვნელობა ენიჭება.
ისტორიის სწავლების მიზანი ესგ-ს მიხედვით
 სასწავლო გეგმის მიხედვით, ისტორიის სწავლება მიზნად
ისახავს, საბაზისო და საშუალო საფეხურზე შემდეგი ძირითად
შედეგების მიღწევას:
 1. ისტორიული ცოდნის გადაცემა

 2. მოსწავლეები დაეუფლონ ისტორიისათვის ფუნდამეტურ

ცნებებს და მიდგომებს -დრო და სივცე, ინტეპრეტაცია,

ისტორია როგორც საგანი (საგანი, მიზანი, ინტეპრეტაცია,
უწყვეტობა, ცვილილება)...
 განსხავებული ისტორიული ეპოქებისა და ცვლილებების

სხვადასხვა პერსპექტივიდან დანახვის, გარჩევისა და განსჯის

უნარის განვითარება
 რთული მიზეზ-შედეგობრივი კავშირების დადგენა და

ანალიზის, ისტორიულ კვლევა (ისტორიკოსთან განსხვავებული

შეხედულებების დადგენა, ისტორიულ დოკუმენტზე მუშაობა,
მასალებისა და წყაროების მოძიება ა.შ.).
 3. პოლიტიკურად განათლებული მოქალაქეების ჩამოყალიბება
 ეროვნული სასწავლო გეგმა-
XII კლასი - ისტორია
პროგრამის შინაარსი:
19-20 საუკუნე-საქართველო და მსოფლიო

თემები:
 10. რევოლუციები რუსეთში და ბრესტის ზავი (საქართველოსთან
კავშირში)
 11. საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა (ჩამოყალიბება,

საშინაო პოლიტიკა, ბრძოლა საერთაშორისო აღიარებისათვის;

ურთიერთობა რუსეთთან):
 ა) მსოფლიოს დიდი სახელმწიფოების დაპირისპირება კავკასიაში
 ბ) ბრესტის ზავიდან მოსკოვისა და ყარსის ხელშეკრულებამდე

გ)საქართველოს ანექსია ბოლშევიკური რუსეთის მიერ

 12. პირველი მსოფლიო ომის დასასრული, პარიზის კონფერენცია

(საქართველოს საკითხი)
 
პირველი რესპუბლიკა
სახელმძღვანელოებში
მასწავლებლის წიგნი-“სამოდელო
გაკვეთილი”
 მაგალითი: საქართველოს დემოკრატიული
რესპუბლიკა-დამოუკიდებელი ქართული
სახელმწიფოს ჩამოყალიბება
 “...თეორიულად ფედერაციას ერთაშორისი მშვიდობის
განმტკიცებისთვის უნდა ეზრუნა, პრაქტიკულად კი მას
არ გააჩნდა შინაგანი ერთიანობის საფუძველი.
ეთნოტერიტორიული დავებით აღსავსე მრავალეროვანი
სახელმწიფო სიცოცხლისუნარიანი არ იყო. ამას
დაერთო ოსმალეთის იმპერიის სწრაფვა, ხელში
ჩაეგდო სამხრეთ კავკასიის ტერიტორიები.
 ამიერკავკასიის ფედერაციულმა რესპუბლიკამ სულ ერთ
თვეს იარსება და მაისის ბოლოს დაიშალა.
ფედერაციიდან პირველი გამოვიდა საქართველო ,
რომელმაც დამოუკიდებლობა გამოაცხადა 1918 წლის
26 მაისს”.
XII კლასის სახელმძღვანელო
მაგალითი: ქვეთავი-დემოკრატიული
საქართველოს სოციალურ-ეკონომიკური
განვითარება
 21 ხაზი აქვს დათმობილი
 კანონი მიწის შესახებ(1919)კერძო საკუთრებაში
მიწების გადაცემა
 სახელმწიფო აკონტროლებს ეკონომიკას-ჭიათურის
მანგანუმის საექსპორტო საზოგადოება
 “გარკვეული წარმატებები იყო განათლების
სფეროში,სადაც ძალიან სწრაფად დამკვიდრდა
ქართულენოვანი სწავლება. თბილისში უკვე 1918
წლის დასაწყისში გაიხსნა პირველი ქართული
უნივერსიტეტი”.
 ინფლაცია, ბონების გამოშვება დაიწყო ბიუჯეტის
დეფიციტის გამო...
მაგალითი:ოკუპაცია
 მენშევიკურმა მთავრობამ არ გამოაცხადა სრული
მობილიზაცია და საყოველთაო
წინააღმდეგობისთვის ხალხს არ მოუწოდა.
გმირობა, რომელიც მტერთან სისხლის
უკანასკნელ წვეთამდე ბრძოლაში ვლინდება, და
სამშობლოს თავგანწირვა არც ერთ მენშევიკ
მინისტრს არ უცდია. არ ივარგა არც რუსეთის
იმპერიის არმიაში ნამსახური გენერალიტეტის
ნაწილმა. 24 თებერვალს მენშევიკურმა მთავრობამ
დატოვა თბილისი და ბათუმში გადავიდა. 17
მარტს იქიდან საფრანგეთში გაიქცა.
ეროვნული გამოცდები-2015
1 ვარიანტი
21. რა არარსებული „მოვლენა“ გამოიყენა საბაბად საბჭოთა
რუსეთმა საქართველოზე თავდასხმისათვის 1921 წელს?
ა. ლორეს ოლქში მომხდარი აჯანყება
ბ. ქართული ჯარის შეტევა აჯანყებული სეპარატისტების წინააღმდეგ
გ. წითელი არმიისათვის საპასუხო საარტილერიო ცეცხლის გახსნა
დ. საქართველოს მიერ რუსეთთან დადებული ხელშეკრულების
დარღვევა
2 ვარიანტი
21. რა მიზეზით არ დაკმაყოფილდა საქართველოს მოთხოვნა,
მიეღოთ ერთა ლიგაში?
ა. საქართველო-სომხეთს შორის ომის გამო
ბ. აზერბაიჯანთან არსებული სადაო ტერიტორიების გამო
გ. თურქეთთან არსებული დაძაბული ურთიერთობის გამო
დ. საბჭოთა რუსეთის მოსალოდნელი თავდასხმის გამო
ეროვნული გამოცდები-2016

1 ვარიანტი 2 ვარიანტი
 32. ქრონოლოგიურად 32. ქრონოლოგიურად დაალაგეთ
დაალაგეთ 1918-1921 1918-1921 წლებში
საქართველოს დემოკრატიულ
წლებში საქართველოს
რესპუბლიკასთან
დემოკრატიულ
დაკავშირებული მოვლენები:
რესპუბლიკასთან
დაკავშირებული მოვლენები:  1. ერთა ლიგის მიერ
საქართველოს წევრად მიღების
 1. საბჭოთა რუსეთთან საკითხის განხილვა
ხელშეკრულების დადება  2. სომხეთთან ომი
 3. დამფუძნებელი კრების
 2. კონსტიტუციის მიღება
არჩევნები
 3. სომხეთთან ომი
ეროვნული გამოცდები-2017

 1 ვარიანტი
 29 დახურული შეკითხვიდან 26-ე კითხვა:
2017 წელი კითხვები:
1. რა ეწოდებოდა გაზეთს,
რომლის პირველი გვერდის
დავალება 34- პირველი ვარიანტი
ფრაგმენტიც წარმოდგენილია
ილუსტრაციაზე?
2. ილუსტრაციაზე არსებული
ინფორმაციიდან
გამომდინარე, რომელ წელს
დაარსებულა აღნიშნული
გაზეთი?
3. ... ხელისუფლების რომელი
შტოს პერიოდულ ორგანოს
წარმოადგენდა აღნიშნული
გაზეთი?
4. აღნიშნული გაზეთის
გამოცემა შეწყდა 1921 წელს.
რა იყო ამის უმთავრესი
მიზეზი?
 2017 წელი

1. რა ეწოდება ოფიციალურად
სახელმწიფოს, სადაც
ილუსტრაციაზე არსებული
ინფორმაციის
დავალება 34- მეორე ვარიანტი
გათვალისწინებით გამოვიდა
აღნიშნული ნომერი?
2. ილუსტრაციაზე არსებული
ინფორმაციის მიხედვით,
რომელ წელს დაიწყო გაზეთის
გამოცემა?
3. ...რა ორგანიზაცია
გამოსცემდა გაზეთს?
4...რა იდეას უწევდა
პროპაგანდას გაზეთი?
 ტრადიციული პარადიგმა VS ახალი ისტორია
პიტერ ბერკი -”ისტორია და სოციალური თეორია”

ისტორიული კვლევა, ძირითადად ინტერესი ადამიანის აქტივობის

დაკავშირებულია პოლიტიკასთან
მოვლენათა თხრობა
ისტორიის ზემოდან ხედვა
ისტორია უნდა ემყარებოდეს
დოკუმენტებს
კონკრეტული მიზეზები
“ერთი” პასუხი
ისტორია ობიექტურია
“სინამდვილეში მოხდა”
ისტორია მხოლოდ პროფესიონალი
ისტორიკოსების შესწავლის სფეროა
პრაქტიკულად ყველა სფეროსი.
სტრუქტურების ანალიზი
ისტორიის “ქვემოდან“ ხედვა
მრავალფეროვანი წყაროები და
მონაცემების ანალიზი
მრავალფეროვანი მიზეზები,
მრავალფეროვანი პასუხები
ინტერპრეტაცია და
რეინტტერპრეტაცია
მრავალი მეცნიერების სფეროა.
ინტერდისციპლინურია
გამოსავალი-რა შეგვიძლია ჩვენ?
 მაგალითების, წყაროების ეფექტურად შერჩევა
 პრობლემაზე ორიენტაცია
 წინააღმდეგობრიობა- თემები ისე უნდა იქნეს
შერჩეული რომ წინააღმდეგობა ჩანდეს
 ისტორიოგრაფია-განსხვავებული,
მრავალფეროვანი პერსპექტივები
 სოციალური თემების წინ წამოწევა
 პარალელების გავლების, გლობალური ხედვის
შესაძლებლობა
 მიზეზები და შედეგები გრძელვადიანი,
მოკლევადიანი პერსპექტივები
 კლიშეებისგან და ფსევდო-ნაციონალიზმისგან
გათავისუფლება
გამოსავალი-ისტორიული
აზროვნების 6 კონცეფცია
პერსპექტივები ცვლილება

მნიშვნელობ უწყვეტობ
ა ა

შედეგი მიზეზობრივი
კავშირი
გამოსავალი: საშინაო პოლიტიკა:
მმართველობა/პარტიები
არჩევნები/კანონები...

ისტორიოგრაფია
საშინაო პოლიტიკა:
ეკონომიკა:-
პრობლემები/გამოსავლები;
გამოწვევები...

საგარეო პოლიტიკა
ხელშეკრულებები;
მოლაპარაკებები;
კულტურა :
საერთაშორისო ორგანიზაციებთან
ურთიერთობა... მუსიკა/ხელოვნება/ლიტერატუ
რა/
პუბლიცისტიკა/
განათლება...