Projekt

Tema:Rajoni Veri-verilindor.
Punoi:Sindi Berberaj.
 Verior e Veriliondor është
– Rajoni Verior Veriliondor është njësia më e madhe rajonale
rajonale ee
Përfshin Alpet Shqiptare
Shqipërisë. Përfshin Alpet si dhe gjithë njësinë malore qendrore
Shqiptare si
është Shkumbini i Mesëm, ai verior kufiri
te vendit. Kufiri jugor i rajonit është  Shkumbini i
administrativ shtetëror, po ashtu edhe kufiri lindor, ndërtesa nge nge
perëndimi kufiri është kontakti me Ultësirën Perëndimore .
– Nënrajonet kryesorë janë: Alpet
janë: Alpet Shqiptare, malësia
Shqiptare, malësia e Hasit dhe
Hasit dhe Gjakovës,
lugina e Drinit të Zi dhe mali i Korabit, malësia e Pukë-Mirditë, e Lurës,
Martaneshit, Gollobordës, Çermenikës , lugu i Matit dhe vargjet e
Skënderbeut.
  Pozita gjeografike:Rajoni Verior dhe Verilindor shtrihet ne veri te
lugines se lumit te Shkumbinit te Mesem dhe, duke perfshire
relievin malor, vazhdon deri ne kufirin shtetCror verior dhe
verilindor te Shqiperise me Maim e Zi, Kosoven dhe Maqedonine.
 Klima: ndryshon mjaft nga perëndimi në lindje dhe sidomos në
drejtim të lartësive të maleve. Në zonat e ulëta perëndimore dimri
është i butë dhe më reshje, kryesisht në formën e shiut, kurse në
Vecorite lindje dhe në lartësitë e maleve dimri është i ashpër dhe më ngrica
e reshje dëborë të shumta.
gjeografike  Relievi: është tepër i ndërlikuar. Ai ka shtrirje të konsiderueshme
në drejtim vertikal (nga rreth 200 m deri në 2751 m në Korab) dhe
përbëhet nga malësi, vargje morë, gropa dhe lugina, që lidhen
nëpërmjet qafave dhe grykave, ku kalojnë rrugët automobilistikë.
 Bimesia; përbëhet kryesisht nga dushqet, nga pyjet e shumta të
ahut e të halorëve (më shtrirje dhe rezerva drunorë më të mëdha
së kudo në Shqipëri) dhe nga kullotat alpinë në lartësitë e maleve.
 Hidrografia: është e pasur më lumenj, ndër të cilët më kryesorët janë rrjedhjet e
sipërme dhe të mesme të Drinit e të Matit dhe rrjedhjet e sipërme të Erzenit e
Ishmit, si dhe me liqene akullnajorë (Lurë, Balgjaj, Korab, Martanesh etj.) me
rëndësi turistikë etj.

 Perberja gjeologjike: tokat janë pjellore në gropa dhe lugina dhe të varfra në
shpatet e zhveshura të maleve të përfshira nga erozioni.Kane burime te
mineraleve si ; bakri , kromi etj.
 Kromi
Shqipëria ka prodhuar maksimalisht deri në 1.3 milionë tonë në vit. Ndërsa sot,
edhe pse numri i minierave është më i madh se para viteve ‘90, vendi prodhon rreth
400 mijë tonë, pra rreth 35% të prodhimit të atëhershëm. Aktualisht në Shqipëri
janë rreth 150 subjekte që punojnë në sektorin e kromit. Masivi më i madh i
rezervave të kromit në vend është ai i Has-Tropojës dhe zë një sipërfaqe prej rreth
794 km².
 Bakri

. Bakri i rezistoi tranzicionit dhe puna vazhdoi me ritme të kënaqshme deri në
vitin 1996. Pas vitit 1997-‘98, industria e bakrit u mbyll plotësisht, për t’u rihapur
kohë më vonë. Në total, janë zbuluar rreth 68 milionë xeherorë bakri. Në
potencialin kryesor të tij e kanë vendburimet e Pukës, Mirditës, Kukësit, Hasit dhe
Shkodrës.
  Nenrajoni ka popullim te lashte. Ne shtimin e popullsise rolin
kryesor e ka luajtur rritja natyrore, e cila vazhdon te jete me e larta
ne shqiperi (20-35 femije per cdo 1000 banore, kurse vdekjer 6-7
per 1000banore). Popullsia eshte ritur me ritme te pakta, sepse,
megjithe lindjet e larta, vdekjet kane qene te shumta. Ritme me te
shpejta te ritjes se popullsise pati ne periudhen 1945-1990, gjat se
ciles popullsia u shtua tri here.
Aktualisht popullsia arin ne rreth 480 000 banore ose rreth 14% te
te gjithe popullsise se vendit. Sic shihet, me gjithe sip. e madhe
Popullsia (rreth 28% te gjithe vendit) ne te jeton nje popullsi e paket. Kjo
lidhet me reljevin kryesisht malor dhe sidomos me largimet e
shumta mbas vitit 1990, qe kane sjelle paksiin e popullsis ne
krahasim me peiudhen e me pareshme.
Dendesia mesatare e popullsise arin ne rreth 65 banor per km². Me
te populluara jane luginat dhe gropat, kurse malesit dhe vargjet
malore kane popullsi shume te paket.
 
  Per shkak te larmise natyrore, te popullimit dhe te ekonomise, ne
kete nenrajon dallohen disa krahina dhe zona te ndryshme
gjeografike, te cilat jane : 
 malesia Hasit dhe e Gjakovës
PJESET  Alpet shqiptare
PERBERESE  lugina e Drinit të Zi
TE Rajonit  vargmali i Korabit
VERI  vargmalet e Lurës

-VERILINDOR  lugina e Matit

 vargjet e Skenderbeut
 malesia e Martaneshit
 malesia e Gollobordës
 malesia e Çermenikës
  Alpet Shqiptare shtrihen ne veri te lumit Drin dhe ne perendim te rjedhes se poshtme telumit
Valbona (dege e Drinit). Ato perfshijne pjesen veriore te vendit dhe zene rreth 8% te tij; kane
pozite gjeografike teper te izoluar, sepse rruget qe i lidhin ato me me rajonet e tjera te vendit dhe
trevat shqiptare jashte kufirit, jane te pakta dhe ne gjendje te keqe.
Alpet perbehen kryesisht nga gerqelor, por gjenden dhe depozitime terigjene dhe magmatike.
Me kete ndertim gjeologjik lidhen pasurit minerale si: minerali i bakrit, boksitet dhe kuarcitet. 

Alper perbejne grumbullimin malor me te fuqishem, me te larte, me te ashper dhe me te copetuar
te vendit. Lortesia mesatare e tyre mbi nivelin e detit arrin ne 1500m . Ketu ndodhen shumica e
majave te Shqiperise me lsrtesi mbi 2000m.
Tek Alper dallohen blloqet, malesite, kurizet malore dhe luginat. 
Alpet 
Shqiptare Blloku i Jezerces shtrihet ne qender te Alpeve dhe ka reliev me te lart, me te ashper dhe me te
thepisur. Aty ndodhet maja e Jezerces (2694m), me e larta ne Alper dhe e dyta ne Shqiperi. 
Malesia e madhe, shtrihet ne veriperendim te Alpeve. Ne perberje te saj ka kurize malore, blloqe e
male te larta (Bjeshket e Namuna me lartesi 2400-2500m) si dhe disa pllaja te larta (Velecik-
Bridashe) dhe disa lugina (e Vermoshit, e Cemit, e Peroit teThate etj.).

 Lugina e Shales eshte nder me te medhat ne Alpet Shqiptare. Pergjat saj nderthuren zgjerimet, ne
te cilat jane vendosur qendrat e banuara ( Thethi, Bregu i Lumit etj.) me ngushtimet, qe ne disa
raste marin formen e kanioneve.
Kurizet malore midis lugines se Shales e Valbones, qe ndahen nga lugina e Currajt, kane reliev te
ashper me plot me plot maja te ashpra dhe te thepisura .
 Lugina e Matit shtrihet midis vargjeve te Lures dhe te Skenderbeut. Ka me teper
karakterin e nje grope te madhe dhe te perzgjatur (35 km e gjate dhe 15 km e
gjere), me reliev shume te copetuar. Pjesen me te ulet te saj e ze liqeni artificial i
Ulzes, qe furnizon me uje hidrocentralin me te njejtin emer.
 Vargjet e Skenderbeut' perbehen nga dy vargje malore dhe shtrihen ne perendim
te rajonit, nga Vau I djesne luginen e Shkumbinit te mesem. Ne perendim te tyre
shtrihet vargu Kruje-Dajt. Ne lindje shtrihet vargu i Skenderbeut, ne te cilin
lartesohen mali i Skenderbeut, dhe Mali me Gropa (me gropa te shumta karstike).
 Vargmalet e Lurës
 Shtrihen ne pjesen qendrore te nenrajonit verilindor, nga lugina e Fanit te Vogel
(veri) ne luginen e Bulqizes (ne jug). Jane dy vargje paralele me drejtim veri-jug.
Midis maleve permendim: malin e Lures, me cirqe dhe liqene te shumta
akullnajore, qe dallohen per bukuri te rralle dhe vlera te medha turistike; malin e
Dejes, Balgjajt etj. Vargjet e Lures nderpriten terthor nga lugina e Bulqizes (15 km
e gjate dhe rreth 1 km e gjere), ne afersi te se ciles gjenden minierat e kromit.
 Lugina e Drinit te Zi, e Drinit dhe vargu i Korabit
 Lugina e Drinit te Zi shtrihet midis vargut te Korabit dhe vargjeve te Lures, ne
lartesite nga 250 m deri ne rreth 500 m. Dallo-het per nderthurjen e zgjerimeve
(Dibra, Peshkopia, Kukesi) me ngushtimet (Topojani, Skavica). Eshte mjaft pjellore
dhe e populluar. Nga gropa madhe e Kukesit deri ne Vaun e Dejes vazh-don lugina
e Drinit, e cila dallohet per relie-vin shume te ashper dhe grykat e ngushta, ne te
cilat jane ndertuar digat e hidrocentraleve te medha.
  Malesia e Hasit dhe e Gjakoves
 Kjo malesi shtrihet ne lindje te Alpeve Shqiptare dhe vazhdon edhe jashte kufirit shteteror te
Republikes se Shqipërise, deri ne rrafshin e Dukagjinit (Kosove). Ne jug arrin den ne liqenin e
Fierzes.
 Ajo perbehet nga shkembinj magmatike mev te cilet lidhen mineralet e kromit; nga gelqeroret e
terrigjenet. Ne veriperendim te saj mbizoteron relievi kryesisth kodrinor, kurse ne juglindje
(malesia e Hasit), relievi malor, gropat e fundosura, nga te cilat me e madhja eshte ajo e
Tropojes.
 Ekonomia e kesaj malesie perfaqesohet kryesisht nga bujqesia dhe industria e kromit. Kushte te
mira per bujqesi kane gropat (e Tropojes, Bytycit, Krumes, Zogajt). Dallohet ajo e Tropojes, me
siprfaqe mjaft te madhe te tokave te punueshme, ne te cilat kultivohen dritherat, mollet,
geshtenjat, kumbullat e degjuara tropojane, kurse ne blegtori mbizoterojne te imetat, sidomos

Malesite dhite. Ne Kam dhe Ragam te malesise se Gjakoves ndodhen minierat e kromit.

kryesore Malesia e Martaneshit, e Çermenikes dhe e Gollobordes

• Shtrihen ne jug te lugines se Bulqizes. Malesia e Martaneshit dallohet per perberjen magmatike, me te cilen lidhet
minerali i kromit, per cirqet dhe liqenet akullnajore, per pasurite e shumta pyjore.
• Malesia e Cermenikes, e perbere kryesisht nga terrigjenet dallohet per relievin shume te copetuar kurse Malesia e
Gollobordes, e perbere kryesisht nga gelqeroret, ka pamjen e nje pllaje te valezuar plot me gropa karstike, ne te
cilat jane vendosur qendrat e banuara.
• Popullsia ne malesine e Martaneshit, Cermenikes dhe Gollobordes eshte e pakte dhe e vendosur jo vetem ne gropat
dhe ne luginat, por edhe ne shpatet e maleve. Kjo popullsi eshte kryesisht fshatare. Qytetet u formuan ne qendrat e
industrise se kromit (Buiqiza dhe Krasta). Bulqiza, qyteti i ri, ndodhet ne luginen me te njejtin emer. Krahas kesaj,
ne kete malesi shfrytezohen pyjet e shumta. Tokat e punueshme jane shume te pakta, vetem disa ngastra te vogla.
Me e perhapur eshte blegtoria e sidomos mbareshtrimi i dhive.
Lugina e Drinit te Zi ofron kushte te mira per popullin dhe per bujqesi. Lugina e Matit ka popullim me te dendur dhe
kushte me te mira per zhvillimin e bujqesise; ne te gjendet industria e kromit. Malesia e Martaneshit quhet malesia e
kromit dhe e pyjeve, kurse ajo e Cermenikes dhe e Gollobordes dallohen per relievin e thyer dhe pyjet.