Talasalitaan: Ekskomunyon – pagtitiwalag sa simbahang Katoliko.
Yagbols – pinalakas-loob
Nawalan ng ulirat – hinimatay
Pahiwatig – mga ‘di tiyak o tagong pahayag o kaya’y mga kilos o galaw ayon sa pagpapakahulugan ng mga tao Dumating ng walang abiso ang Kapitan Si Elias ay palihim na dumating sa bahay Heneral sa bayan nila Kapitan Tiyago ni Ibarra at sila’y nag-usap tungkol sa kung kaya naging abala ang lahat sa mga kaaway ng katipan ni Maria. paghahanda upang maibigay ang nararapat na pag-istima sa panauhin. Kahit na ang hangad ay kabutihan, pinayuhan ni Elias si Ibarra dahil Sinamantala ng lahat ang nalalabing oras nagkalat ang kanyang kaaway. Nasabi rin upang makapag-gayak maliban kay Maria nito ang kanyang pagkakatuklas sa balak Clara na patuloy ang pagtangis dahil sa na pagpatay ng taong dilaw kay Ibarra sa pagbabawal ng kanyang ama na araw ng pagpapasinaya ng paaralan. makipagkita kay Ibarra hanggat hindi ito Iminungkahi ng kanyang Tiya na maari Si Elias ay palihim na dumating sa bahay silang sumulat sa Papa at magbigay ng ni Ibarra at sila’y nag-usap tungkol sa malaking halaga upang mapawalang bisa mga kaaway ng katipan ni Maria. ang ipinataw sa binata. Nagprisinta naman si Andeng na gagawa umano ng paraan upang Kahit na ang hangad ay kabutihan, magkausap ang magkasintahan. pinayuhan ni Elias si Ibarra dahil nagkalat ang kanyang kaaway. Nasabi rin Nagpunta si Kapitan Tiyago sa kumbento at nito ang kanyang pagkakatuklas sa balak inihayag nito kay Maria Clara ang desisyon na pagpatay ng taong dilaw kay Ibarra sa ni Padre Damaso na sirain ang nakatakdang araw ng pagpapasinaya ng paaralan. pakikipag-isang dibdib nito kay Ibarra. Ipinag-utos naman ni Padre Sibyla na huwag Si Elias ay palihim na dumating sa bahay nang tanggapin sa kanilang tahanan ang ni Ibarra at sila’y nag-usap tungkol sa binata. Kahit daw ang utang ng mga kaaway ng katipan ni Maria. kapitan na limampung libong piso ay hindi rin dapat bayaran dahil Kahit na ang ang kapalit hangad aynito ay kamatayan kabutihan, ng pinayuhan kaluluwa. saniimpyerno. Elias si Ibarra dahil nagkalat ang kanyang kaaway. Nasabi rin Lalong nagdalamhati si Maria sa mga nito ang kanyang pagkakatuklas sa balak narinig. Inalo ni Kapitan Tiyago ang anak na pagpatay ng taong dilaw kay Ibarra saat sinabing si Padre Damaso ay may inilaan araw ng pagpapasinaya ng paaralan. sa kanyang isang binata na kamag-anak nito na Nasindak nang lalo ang dalaga at maging Si Elias ay palihim na dumating sa bahay ang kanyang Tiya Isabel ay nagalit sa Kapitan ni Ibarra at sila’y nag-usap tungkol sa kaya pinagsabihan niya ito na mga kaaway ng katipan ni Maria. hindi parang damit na isinusuot ang magpalit ng katipan. Kahit na ang hangad ay kabutihan, Hindi rin pumayag . si Kapitan pinayuhan ni Elias si Ibarra dahilTiyago ng imungkahi ni Tiya Isabel na sulatan nagkalat ang kanyang kaaway. Nasabi rin nito ang Arsobispo. Ayon kay Kapitan Tiyago nito ang kanyang pagkakatuklas sa balak ay hind naman sila nito pakikinggan kundi ang na pagpatay ng taong dilaw kay Ibarra sa desisyon lamang ng mga pari. araw ng pagpapasinaya ng paaralan.Pagkatapos nito’y bumalik na sa paghahanda sa bahay kanyang silid. Si Elias ay palihim na dumating sa bahay ni Ibarra at sila’y nag-usap tungkol sa Ilang sandali pa’y dumating mga kaaway ng katipan ni Maria.na rin ang Kapitan Heneral at napuno na rin ang bahay niKahit Kapitan na angTyago ng hangadmgaay panauhin. kabutihan, Taimtim napinayuhan nananalangin . si Maria ng siya ay ni Elias si Ibarra dahil pasukin ninagkalat Tiya Isabel dahil ipinatatawag daw ang kanyang kaaway. Nasabi rinito ng Kapitan Heneral. Pagdaka’y sumunod nito ang kanyang pagkakatuklas sa balak naman ang dalaga. na pagpatay ng taong dilaw kay Ibarra sa araw ng pagpapasinaya ng paaralan.