FILIPINO 8

Batay sa paksang ibinigay, ang mga mag-aaral ay inaasahang

maisakatuparan ang mga sumusunod na layunin:

• naitatala ang mga mahahalagang pangyayari at ang mga

taong kasangkot sa pagbuo ng magasin sa bansa;
• naisasalaysay ang kasaysayan ng pagkakabuo ng
broadcasting sa bansa sa pamamagitan ng paggamit ng flow
chart; at
• nasasagot ang ilang mga katanungan patungkol sa magasin
at kasaysayan ng broadcasting sa bansa.
MAGASITA o MAGASIN

• isang babasahin o
pahayagan na
kinapapalooban ng artikulo
ng iba’t ibang mga
manunulat
 RAMON ROCES

• Ang lalaki sa likod ng

magasing Liwayway

• Sumikat sa kasaysayan ng
komiks dito sa Pilipinas bago
pa man dumating si Tony
Velasquez
 RAMON ROCES

• Nagmula sa mayamang
pamilya na nakilala sa larang
ng paglilimbag

• Ang kanyang ama na si

Alejandro Roces, Sr. ay
tinaguriang “Ama ng
Peryodismo sa Pilipinas”
RAMON ROCES

• Noong 1922 ay pumasok siya sa larangan ng

paglilimbag

• binuo niya ang iba’t ibang bernakular na magasin sa

pagnanais niya na masundan ang yapak ng kanyang ama

• Sa taong din iyon ay inilimbag niya ang magasin

Tagalog Liwayway
PHOTO NEWS

• Isang magasin na naglalaman ng mga balita, sanaysay at mga

tula

• Mayroong 28 pahina

• Inilalabas sa pagitan ng 2 linggo at nagkakahalaga lamang ng

15 sentimos bawat kopya

• Ito ay nahahati sa 3 wika: Ingles, Espanyol, Tagalog

PHOTO NEWS

• Ipinatigil ni Ramon ang paglalathala sa magasing ito

bago pa ito umabot ng isang taon
• Matapos ang 3 buwan ay bumalik siya sa Maynila at
tinawagan niya si Severino Reyes upang ipagpatuloy
ang paglathala ng magasin, pinili niya ang wikang
Tagalog lamang bilang midyum na gagamitin
ANG SIMULA NG LIWAYWAY

• Pinalitan ni Severino Reyes ang pangalan ng Photo

news at ginawa itong Liwayway- “Panibagong
Simula”

• Lingguhan ipinapalabas ang magasin at

nagkakahalaga ito ng 12 sentimos bawat kopya
ANG SIMULA NG LIWAYWAY

• Mayroong 40 pahina

• Mas maraming larawan at ilustrasyon kumpara sa

photo news
ANG SIMULA NG LIWAYWAY

• Naglalaman ito ng mga balita sa loob at labas ng bansa at

mas pinalawak din ang bahagi ng mga sanaysay, maikling
kwento at mga tula
ANG SIMULA NG LIWAYWAY

• Sa magasing ito unang naipalabas ang mga kwento ni

lola Basyang- ang pinakatinatangkilik ng mga tao

• Sa loob ng maraming taon ang akala ng mga

mambabasa na si lola Basyang ay isang matandang
babae
MGA NAG-AMBAG SA LIWAYWAY

• Jose Corazon de Jesus

• Florentino Collantes
• Julian Cruz Balmaceda
• Cecilio Apostol
• Lope K. Santos
• Iñigo Ed Regalado
• Romualdo Ramos
• Francisco Laksamana
• Fausto Galauran
• Pedrito Reyes
MGA MAHUHUSAY MAGDISENYO NG MAGASIN:

• Procopio Borromeo
• Jorge Pineda
• Jose V. Pereira
• P.V. Coniconde
• Antonio Gonzales Dumlao
• Ang liwayway ay naging daan rin para sa mga komiks ng
Pilipino tulad ng:

 Ang mga Kabalbalan ni Kenkoy ni Tony V.

 Huapelo at Pamboy at Osang ni J.M. Perez
 Kulafu ni Francisco Reyes
 Isang dakot na kabulastugan ni Deo Gonzales
• Simula ng pagiging matagumpay ng komiks sa Pilipinas

• Sa pamamagitan ng patalastas, nakakuha ng maraming

suporta ang magasin na nakatulong nang Malaki upang
tumagal ito
IBA PANG MGA MAGASIN

• HIWAGA (1926)
• THE GRAPHIC (1927)
• MGA BERNAKULAR NA MAGASIN:

 Wikang Bisaya (1932)

 Wikang Hiligaynon (1934)
 Wikang Bikolano (1935)
 Wikang Ilokano (1940)
• Naging sikat ang liwayway kaya naman noong 1936
napagdesiyunan ni Roces na maglathala ng mas makapal na
pahina na lalabas kada buwan at tinawag niya itong
LIWAYWAY EXTRA

• Ang liwayway extra ay may mas maraming komiks kaysa

sa lingguhang liwayway
SA ILALIM NG DAYUHAN

• Habang ang Pilipinas ay nasa ilalim ng Hapones,

kinumpiska ng hukbo ang tanggapan at palimbagan ng
Liwayway

• Ipinagpatuloy ng mga hapones ang paglalathala nito at

ginamit nila ito sa pagpapalaganap ng kanilang
propaganda patungkol sa kanilang mga layunin
SA ILALIM NG DAYUHAN

• Noong 1945, nang mapalaya ang lungsod ng Maynila ay

pinalitan ng mga Amerikano ang pamumuno sa Liwayway
MGA NAGMAY-ARI

• Noong 1946, ay muling bumalik kay Ramon Roces ang

Liwayway

• Taong 1965, ibinenta niya ang liwayway kay

Hans Menzi, ang tagapagtatag ng Manila Bulletin
KASALUKUYAN

• Makalipas ang mahigit na 9 na dekada, nanatili pa rin bilang

isa sa pinakamatandang magasin sa Pilipinas ang liwayway

• Unti-unting humina ang liwayway dahil sa pagpasok ng iba’t

ibang magasin mula sa ibang bansa
KONTEMPORARYONG
PROGRAMANG
PANRADYO:

KASAYSAYAN NG
BRODKASTING SA PILIPINAS
 HUNYO 1922

• Itinatag ni HENRY HERMANN

ang 50 watts na istasyon ng radyo
sa Pasay at Maynila

• ang radyo ay naging libangan ng

mga Pilipino
 1924

• Ang letrang “KZ” ay nakatakda sa lahat ng istasyon ng

radio sa Pilipinas

• Kaakibat nito ang batas ng mga Amerikano na dapat

sundin

• Ang dating 50 watts ay napalitan ng “KZKZ” na 100

watts radio station
 1929

• Ang “KZRC-Radio” ay nagbukas sa Cebu at ipinakilala

ang radio broadcasting sa lugar

• Nagsara ito dahil sa mahinang signal mula Cebu hanggang

Maynila

• Pagkatapos ng 10 taon ay muli itong nagbukas

 1931

• Ipinahayag ang Commonwealth Act No. 3840 o RADIO

CONTROL LAW na binuo ng Radio Control Division----
ahensya ng brodkasting sa ilalim ng pamamahala ng
kalihim ng komersyo at industriya

• Sa kalaunan ang ahensyang ito ay tinawag na RADIO

CONTROL OFFICE na nagtagal hanggang 1972
 1931

• Itinatag ang “KAPISANAN NG MGA BROADKASTER SA

PILIPINAS” o KBP upang magmatyag at maging mata ng lahat
 PAG-ATAKE NG MGA HAPONES

• Sa panahong ito 5 na mga himpilan ng radyo ang itinatag:

KZEG, KZIB, KZRF, KZRH at KZRM

• Tanging ang KZRM lamang ang tumagal

• 3 linggo matapos salakayin ang Pearl Harbor, ang Estados Unidos

ay nagtalaga ng shortwave relay station sa Pilipinas at ito ay
tumagal sa loob ng 6 na araw
 HENERAL MASAHARU HOMMA

• Japanese Commander in Chief

• Nagdeklara ng katapusan ng pananakop ng mga Amerikano,

pag-aatang ng Martial Law at pagtatag ng Japanese Military
Administration

• Nagkaroon muli ng shortwave relay station subalit nasira nang

salakayin ng pwersang Hapones ang Cavite
 HENERAL MASAHARU HOMMA

• Nang sumuko ang mga sundalong Amerikano at Pilipino, lahat ng

istasyon ng radio maliban sa KZRH ay sinira
 PAMAMAHALA NG MGA HAPONES

• Muling binuhay ang 3 istasyon na KZRH, KZRM at KZRF

• Ang KZRH at KZRM ay bantog din sa Estados Unidos at South

Pacific

• KZRH- KIAN, PIAN, PIRIN; KZRM- PIAM, PIRM

• Ang letrang “PI” ay tumatayo bilang “Philippine Islands”

 PEBRERO 6, 1942

• Nanawagan si Heneral Emilio Aguinaldo sa KZRH na

kontrolado ng mga Hapones na sila ay sumuko na sa kadahilanang
malakas ang pwersa nila

• Magkakaisa ang mga sundalong Amerikano at Pilipino upang

maisalba ang demokrasya
 FAR EAST BROADCASTING COMPANY

• nagpapatakbo ng mobile shortwave stations

• Kauna-unahang shortwave relay station na nagpapalitan ng

mensahe at transmisyon ng boses mula sa Estados Unidos
hanggang Pilipinas
 PANANAKOP NG MGA HAPONES

• Ang mga Pilipino ay nakikinig sa mga shortwave radio

broadcast mula sa mga sundalong Amerikano na nasa
Corregidor, Bataan at Honolulu, Hawaii--- na mahigpit na
ipinagbabawal ng mga Hapones

• Nanatiling instrumento ang radio sa mga Pilipino

 FREEDOM RADIO

• Islogan na nagbigay ng lakas at pag-asa sa mga gerilya sa buong

kapuluan

• Humigit-kumulang sa 3 buwan isinahimpapawid sa Bataan ng

American Radio Station
 PAGKARAAN NG IKALAWANG DIGMAANG PANDAIGDIG

• Ang KZFM ang kauna-unahang istasyon ng radio na narinig sa

himpapawid

• Muli itong nagbukas noong Mayo, 1945 na pinangasiwaan ng US

Army Office of War Information