MOTİVASYON VE

MOTİVASYON TEORİLERİ

“Motivasyon yakıt olarak amaç depolar, vizyonla

yola çıkar ve eylemle kendini gerçekleştirir”
Pat Mesiti

e-motivasyon.net 1
Motivasyon Nedir?

Motivasyon terimi köken olarak

Latince’de hareket anlamına
gelen movere kelimesinden
türetilmiştir.

e-motivasyon.net 2
Motivasyon; bir işi başarmak için gerekli olan
isteği o işi yapacak kişilerde oluşturmak ve
şiddetlendirmek demektir.

“Başarı yolunda sürat, isteğin şiddeti kadardır.”

Dale Carnegie

e-motivasyon.net 3
Motivasyon çalışmalarında;
1. İnsan davranışının enerjisinin ne olduğu,
2. Böyle bir davranışı neyin yönettiği ve
hangi yollarla bunu yaptığı,
3. Bu davranışın nasıl sürdürüldüğü ve
yaşatıldığı araştırılmaktadır.

e-motivasyon.net 4
Motivasyon Nasıl Oluşur?

GEREKSİNME

UYARILMA

DAVRANIŞ

DOYUM
e-motivasyon.net 5
Güdü Nedir?

Güdü, bireyi bir harekette bulunmaya

ya da bir hareket yolunu diğerine tercih
etmeye itecek şekilde etkileyen sürücü
kuvvet ve faktörlere denir

e-motivasyon.net 6
Güdüler organizmayı:

(1) Uyarır ve faaliyete geçirir,

(2) Organizmanın davranışını belirli bir amaca
doğru yöneltir.

Organizmanın davranışında bu iki özellik

gözlendiği zaman organizmanın güdülenmiş
olduğu söylenir

e-motivasyon.net 7
Gereksinme Nedir?
 Gereksinme; Giderildiğinde insanın yaşamını
veya varlığını sürdürmesini sağlayan;
giderilmediğinde onun varolma güçlerini, giderek
yok olma tehlikesi içine iten olgudur.
 İnsan gerek psikolojik yapısı gerekse fizyolojik
yapısı ile bir bütündür. Bu yapının temelinde de
bir denge (homeostasis) yer almaktadır.

e-motivasyon.net 8
Motivasyonun Önemi Nedir?
İnsan bir şeyler ortaya koymak ve üretebilmek
için ilk önce harekete geçirilmelidir. Daha çok
çalışması veya daha etkin olarak çalışması söz
konusu olduğunda yine ilk hedef insandaki o
istekliliğinin sağlanabilmesidir.
Örgütler için buradaki kıstas, örgütün amaçlarına
en etkin şekilde insan potansiyelinin kanalize
edilebilmesidir. İnsanlar ne kadar etkin şekilde
potansiyellerini üretime yansıtırsa o oranda
örgütsel amaçların gerçekleştirilmesi
sağlanabilecektir.

e-motivasyon.net 9
Yapabileceklerimiz ile yaptıklarımız arasındaki fark
performans seviyemizdir.

İnsanların yapabileceklerinin limitini eğitim ve

yetenek düzeyleri, yaptıklarının limitini ise moral
ve motivasyon seviyeleri belirler.

O halde performansımız ve kendi iç kaynaklarımızı

kullanma düzeyimiz doğrudan motivasyon
seviyemize bağlıdır

e-motivasyon.net 10
MOTİVASYON TEORİLERİ

A. KAPSAM TEORİLERİ
İnsan gereksinimlerinin bir ifadesi olan
güdülere, dolayısıyla kişinin içinde
bulunan faktörlere ağırlık vermektedir.
Kişinin içinde bulunan ve kişiyi belirli
yönlerde davranışa sevk eden faktörleri
anlamaya önem verir.

e-motivasyon.net 11
1. Maslow’un Gereksinimler
Hiyerarşisi (Hierarchy of needs)
A. Maslow Gereksinimler Hiyerarşisi Kuramı’nı iki
temel varsayıma dayandırır;

a)İnsan davranışları, onun belirli gereksinimlerini

gidermeye yöneliktir
b) İnsan gereksinmeleri öncelik sırasına konabilir.
Buna göre alt düzeydeki bir gereksinim belli
ölçülerde karşılanmadıkça, birey bir üst düzey
gereksinmeyi karşılamaya yönelmez.

e-motivasyon.net 12
 Gereksinimler Hiyerarşisi
Kendini
Gerçekleştirme

Saygınlık
Sevgi ve
Ait Olma

Güvenlik
Fizyolojik
e-motivasyon.net 13
2.Alderfer’in E.R.G. Teorisi
Varoluş (Existence) Gereksinimleri; Bunlar insanın
varlığı ile, psikolojik ve güvenlik ihtiyaçlarıdır.
İlişki Kurma (Relatedness) Gereksinimleri; Bu
gereksinimler ise işyerindeki kişiler arası ilişkileri
kapsamaktadır. Maslow’un aitlik ve güvenlik
gereksinimlerine benzemektedir 
Gelişme (Growth) Gereksinimleri; Bunlar ise insan
potansiyelini geliştirmesi ile ilişkilidir. Maslow’un
kendini gerçekleştirme gereksinimine denk düşmektedir

e-motivasyon.net 14
3. E.R.G. Teorisi
 E.R.G kuramının Maslow’dan ayrılan yanı şudur:
gereksinimler burada somutluk durumlarına göre
sıraya konulmuştur.
 Dolayısıyla bir üst düzeydeki gereksinimi
karşılamak güç olduğunda bir alt düzeydeki
gereksinim kümesi daha çok istenecektir. Çünkü
kurama göre daha ayrımlaşmış, daha az somut
amaçları elde edemeyenler daha somut amaçlara
yönelirler.

e-motivasyon.net 15
4. Herzberg’in Çift-Faktör Teorisi
I. Grup: Güdüleyici (Motive edici) Etmenler;
İşin içeriği ile ilgili olan bu etmenler şunlardır;
-İş başarma
-Tanınma
-Sorumluluk
-Gelişme ve ilerleme vb.

Güdüleyici etmenlerin varlığı bireyi güdülerken,

yokluğunun birey doyumu üzerinde herhangi bir etkisi
bulunmaz.

e-motivasyon.net 16
II. Grup: Koruyucu (Hijyen) Etmenler;

İşin çevresi ile ilgili olan bu etmenler şunlardır;

-İşletmenin yönetimi ve politikası
-Denetim
-Ücret
-Çalışma koşulları vb.

Koruyucu etmenlerin varlığının güdüleme üzerinde

herhangi bir etkisi bulunmazken, yokluğu doyumsuzluk
yaratmaktadır.

e-motivasyon.net 17
5. McClelland’ın Güç (Erk), Bağlılık
ve Başarı Güdülerine İlişkin Kuramı
1. Bağlılık Güdüsü; İnsanlarla ilişki kurma
güdüsüdür
2. Güçlü Olma Güdüsü; Erk (Güç) güdüsü;
başkalarını etkileme araçlarını denetleme yoluyla
doyuma ulaşma eğilimi olarak tanımlanabilir
3. Başarı Güdüsü; Kusursuzluk, gelişme, işleri daha
iyi, daha çabuk, daha verimli ve benzersiz
biçimde yapmayı planlama ve yönelme süreci
olarak ele alınabilir.
e-motivasyon.net 18
B. SÜREÇ TEORİLERİ
Süreç teorilerine göre, gereksinimler bireyi
davranışa sevk eden faktörlerden sadece
biridir.
Bu içsel faktöre ek olarak pek çok dışsal
faktörde bireyin davranışı ve güdülemesi
üzerinde rol oynamaktadır

e-motivasyon.net 19
1. Beklenti Kuramları

Bazı araştırmacılar, insan gereksinmelerinin

varlığının davranışı başlatmaya yetmeyeceği,
ayrıca, kişinin bir davranışta bulunması
sonucunda, bu davranışın gereksinmeyi
gidermede amaca ulaşacağı yolunda bir
beklentinin olmasının da gerektiğini ileri
sürmüşler ve bu görüşe dayanan motivasyon
kuramları geliştirmişlerdir.

e-motivasyon.net 20
1.1. Vroom’un Beklenti
Kuramı (Expectancy Theory)
Vroom’un beklenti kuramına göre,
bir insanın güdülenmesi; belli bir davranışın
amaca ulaştıracağı beklentisi ile, o bireyin amaca
verdiği önem derecelerinin çarpımına eşittir.. 
Valans (arzulama derecesi); bireyin bir sonucu elde
etme konusundaki isteğinin şiddetidir. Diğer bir
deyişle valans, amaca verilen “önem”dir 
Beklenti; bireyin belli bir davranışının onu belli bir
sonuca ulaştıracağı yolundaki inancının şiddetidir.

e-motivasyon.net 21
Kuramın Varsayımları
1. Birey göstereceği çabanın ona bazı ödüller
kazandıracağına büyük ölçüde inanmalıdır.
2. Birey başarı sonunda kendine verilecek ödülleri
arzulamalıdır. Diğer bir deyimle, ödüller onun
için bir kıymet (valence) arz etmelidir.
3. Birey kendinden beklenen başarıyı
gerçekleştirebileceğine inanmalıdır.

e-motivasyon.net 22
1.2. Porter-Lawler’in
Beklenti-Değer Kuramı
Temelde Vroom’un beklenti kuramına dayanan
Porter ve Lawler’in modelinin farklı tarafı şudur:
Kişinin yüksek bir çaba göstermesi otomatik olarak
yüksek bir başarıyla sonuçlanmaz.

Bireyin motivasyonu, bekleyişi tarafından etkilenir,

ancak bu bekleyişin ortaya çıkaracağı yüksek çabanın
yüksek bir başarımla sonuçlanabilmesi için, bireyin
gerekli yetenek ve bilgiye sahip olması ve uygun bir
rol anlayışı taşıması gerekir.
e-motivasyon.net 23
Porter ve Lawler’in bu kuramında, işgörenin
güdülenmesine bir çok değişkenin etkide
bulunduğu savunulmaktadır.

Birbirleriyle ilişkili değişkenler şunlardır:

Ödülün değerliliği, çaba-ödül olasılığı, çaba,
bireysel yetenek ve yeterlilikler, rol
algılamaları, iş başarısı, ödüller ve algılanan
ücret eşitliği ile duyulan doyumdur.
e-motivasyon.net 24
2. Adams’ın Ödül Adaleti ve Eşitliği Teorisi

Düşünür incelemelerinde bireylerin

kendilerine verilen ödüllerle başkalarına
verilen ödülleri daima karşılaştırdıkları ve
kendilerine uygun görülen ödüllerin benzer
başarıyı gösteren kimselerle ne oranda eşit
olduğunu saptamaya çalıştıklarını
belirlemiştir.

e-motivasyon.net 25
Bireyler ödül adaletini belirlemek için bu iki
unsurun birbirleri arasındaki oranlarını
karşılaştırmaktadır

Eşitlik duygusu; algılanan çıktı ve girdilerinin eşit

olmasını gerektirmemekte, sadece oranlarının aynı
olmasını ya da eşit olmasını gerektirmektedir.

e-motivasyon.net 26
3. Locke’un Amaç Saptama Teorisi
(Goal Setting Theory)
 Amaç kuramına göre, bireylerin belirledikleri amaçlar
onların motivasyon derecesini belirler. Buna göre,
erişilmesi zor ve yüksek amaç belirleyen birey, elde
edilmesi kolay amaç belirleyen bireye oranla daha
yüksek başarı gösterecek ve daha fazla motive olacaktır. 
 Kurama göre Amaçların bazı özellikler bulunmaktadır. 
1. Amaçların Belirginliği
2. Amaçların Güçlüğü
3. Amaçların Kabulü
4. Amaçların Saptanmasına Katılma
5. Amaçlara İlişkin Bilgi Verilmesi (geri bildirim)
e-motivasyon.net 27
4. Davranış Düzeltimi
(Reinforcement) Teorisi
Harward psikologlarından B. F. Skinner
tarafından ortaya atılan davranış
şartlandırma teorisi; insanların doğuştan
itibaren belirli yönlerde şartlandırıldıklarını
ve davranışlara bu şartlandırmalardan
yararlanarak yön verilebileceğini ifade
etmektedir.

e-motivasyon.net 28
Sonuçsal koşullanma kavramı Edward L.
Thorndike tarafından geliştirilen “etki
kanunu” ile açıklanabilir.
“Etki kanuna göre, kişi kendisine haz verecek
davranışları tekrarlar, fakat acı verecek
davranışlardan kaçınır.”
Araçları;
 Olumlu pekiştirme
 Olumsuz Pekiştirme
 Son Verme
 Cezalandırma

e-motivasyon.net 29
MOTİVASYONDA ÖZENDİRME
ARAÇLARI
 Motivasyon tekniklerinin devreye sokulmasında
varılmak istenen en önemli amaç, işgörenlerde daha çok
çalışma istek ve arzusu yaratabilecek faktörleri bularak,
onların gereksinimlerini el verdiğince doyurmak ve her
gün işbaşı yapılırken istekle gelip, istekle çalışmalarını
sağlamaktır.
1. Ekonomik Özendirme Araçları
2. Psiko-Sosyal Özendirme Araçları
3. Örgütsel ve Yönetsel Araçlar

e-motivasyon.net 30
1. Ekonomik Özendirme
Araçları

 Ücret
 Primler
 Ödüller
 Kara Katılma

e-motivasyon.net 31
2. Psiko-Sosyal Özendirme
Araçları
 
 Çalışmada bağımsızlık
 Sosyal katılım
 Değer ve statü
 Gelişme ve başarı
 Sosyal uğraşılar

e-motivasyon.net 32
3. Örgütsel ve Yönetsel Araçlar

 Amaç birliği
 Eğitim ve yükselme
 Kararlara katılma
 İletişim
 Çalışma Koşulları ve Güvenlik

e-motivasyon.net 33
TEŞEKKÜRLER..

e-motivasyon.net 34