Kapitulli 1: Numri dhe zgjidhja e

problemeve
1.1 Vende dhjetore
Arsimtar: Idriz Emrullai
Numrat dhjetorë mund t'i rrumbullakojmë në numër të caktuar në vende dhjetore.
Rrumbullakimi në një vend dhjetor (1 dhjetore) domethënë se ka 1 shifër pas
presjes dhjetore.
Rrumbullakimi në dy vende dhjetore (2 dhjetore) domethënë se ka 2 shifra pas
presjes dhjetore.
Numrat dhjetorë mund t'i rrumbullakojmë në 3 dhjetore, 4 dhjetore etj.
Kur rrumbullakojmë në 1 dhjetore duhet ta shqyrtojmë dhjetoren e dytë.
Nëse dhjetorja e dytë është 5 ose më e madhe se 5, atëherë dhjetoren e parë duhet
ta zmadhojmë për 1, gjegjësisht rrumbullakojmë "me tepricë".
Nëse dhjetorja e dytë është më e vogël se 5, atëherë dhjetorja e parë mbet e
pandryshuar, gjegjësisht rrumbullakojmë "me mungesë".
Nëse rrumbullakojmë me 2 dhjetore, atëherë duhet ta shqyrtojmë dhjetoren e tretë.
Në vend të "vendeve dhjetore" më tutje do të shkruajmë shkurt "v.dh."
Shembulli 1
Rrumbullakoji numrat në numër të caktuar vendesh dhjetore.
a) 23,956 në 1 v.dh.
23,956 është ndërmjet 23,9 dhe 24,0
Numrin 23,956
E shqyrtojmë Dhjetorja
kur e rumbullakojmë
dhjetoren në e1 dytë është tëe barabartë
v.dh duhet ngelje me 5, prandaj
e dytë.vetëm një numër dhjetorja
pas presjesedhjetore.
parë rritet për 1, domethënë do të jetë
10 (shkruajmë 0 dhe 1 kalon në numrin e plotë).
23,956   ≈ 24,0
23,956 në 1.v.dh është 24
Zeroja në fund të numrit 24,0 na tregon se numri është rrumbullakuar në 1 v.dh.
Shembulli 1
Rrumbullakoji numrat në numër të caktuar vendesh dhjetore.
b) 4,9762 në 2 v.dh.
4,9762 është ndërmjet 4,97 dhe 4,98.
Dhjetorja e tretë është më e madhe se 5, prandaj
Numrin 4,9762 kur e rumbullakojmë në 2rrumbullakojmë
v.dh duhet të ngelin
"me tepricë" ( e rrisëm
E shqyrtojmë dhjetoren
dy numra pas presjes dhjetore.
e tretë. dhjetoren e dytë për 1, prej 7 bëhet 8.)

4,9762  ≈ 4,98
4,9762 është 4,98 në 2 v.dh.
Shembulli 1
Rrumbullakoji numrat në numër të caktuar vendesh dhjetore.
c) 23,5804 në 3 v.dh.
23,5804 është ndërmjet 23,580 dhe 23,581
Numrin 23,5804 kur e rumbullakojmë në 3 v.dh duhet të
E shqyrtojmë dhjetoren
ngelin tre numra pas presjes dhjetore.
e katërt.
Dhjetorja e katërt është më e vogël se 5, prandaj
rrumbullakojmë "me mungesë" . ( Dhjetroja e
 
≈
23,5804 23,580 tretë ngel ashtu siç është 0).
23,5804 është 23,580 në 3 v.dh.
Shembulli 1
Rrumbullakoji numrat në numër të caktuar vendesh dhjetore.
ç) 8,0325 në 3 v.dh.
8,0325 është ndërmjet 8,032 dhe 8,033
Numrin 8,0325 kur e rumbullakojmë në 3 v.dh duhet të ngelin
tre numra pas presjes dhjetore.
Dhjetorja e katërt është më e madhe ose e
E shqyrtojmë dhjetoren
barabartë me 5, prandaj rrumbullakojmë "me
e katërt.
≈
8,0325   8,033 tepricë" (e rrisëm dhjetoren e tretë për 1, prej 2
bëhet 3.)
8,0325 është 8,033 në 3 v.dh.
Shifrat e rëndësishme
Numrat mund t'i rrumbullakojmë në numër të dhënë të shifrave të rëndësishme.
Shifrat e rëndësishme i përcaktojmë duke filluar nga e majta prej shifrës së parë
jozero.
Në vend të "shifrave të rëndësishme" shkurt do të shënojmë "sh.r."
Shifra të rëndësishme për numrin 342,014:
3 4 2 , 0 1 4

e para e dyta e treta e katërta e pesta e gjashta

sh.r sh.r sh.r sh.r sh.r sh.r

E para shifër e rëndësishme është 3. Ajo është shifra më e rëndësishme pasi që

vlera e saj është 300.
Shifra të rëndësishme për numrin 0,0345:
0,03 4 5

e para e dyta e treta

sh.r sh.r sh.r
E para shifër e rëndësishme është 3.
Zerot në fillim të numrit nuk janë shifra të rëndësishme.
Kur ndonjë numër duhet ta rrumbullakojmë në numër të kërkuar të shifrave të
rëndësishme e shqyrtojmë shifrën e rëndësishme vijuese.
Nëse ajo është 5 ose më e madhe se 5, atëherë shifrën e rëndësishme paraprake e
zmadhojmë për 1.
Në të kundërtën, shifra e rëndësishme paraprake ngel e njëjtë.
Është shumë e ngjashme sikur mënyra e rrumbullakimit të numrave, por në këtë
rast i shqyrtojmë vetëm shifrat e rëndësishme.
Shembulli 2
Rrumbullako numrat në 2 shifra të rëndësishme.
a) 789
Shifra e tretë e rëndësishme
Kur rrumbullakojmë në
7 8 9 dyështë mëtëerëndësishme
shifra madhe se 5,
prandaj rrumbullakojmë
shqyrtojmë shifrën e tretë
me tepricë. Shifrën e dytë e
të rëndësishme.
e para e dyta e treta zmadhojmë për 1, prej 8 e
sh.r sh.r sh.r bëjmë 9. Shifra e tretë
bëhet 0.

789 = 790 (2 sh.r.)

Shembulli 2
Rrumbullako numrat në 2 shifra të rëndësishme.
b) 6,0524 Shifra e tretë e rëndësishme
është 5, prandaj
Kur rrumbullakojmë
rrumbullakojmë në
me tepricë.
6, 0 524 dy shifra të rëndësishme
Shifrën e dytë e
shqyrtojmë
zmadhojmëshifrën e tretë
për 1, prej 0e
bëjmëtë 1.
rëndësishme.
Shifra tjera bëhen
e para e dyta e treta 0.
sh.r sh.r sh.r

6,0524 = 6,1 (2 sh.r.) Kur pas presjes dhjetore

shifrat e fundit janë zero
ato mund mos i shënojm
prandaj 6,1000 = 6,1
Shembulli 2
Rrumbullako numrat në 2 shifra të rëndësishme.
c) 0,002534
Kur errumbullakojmë
Shifra në
tretë e rëndësishme
0,002 5 3 4 dy shifra
është mëtëe rëndësishme
vogël se 5,
shqyrtojmë shifrën e tretë
prandaj rrumbullakojmë
të rëndësishme.
me mungesë. Shifra e dytë
e para e dyta e treta ngelën e njejtë. Shifra tjera
sh.r sh.r sh.r bëhen 0.

0,002534 = 0,0025 (2 sh.r.) Kur pas presjes dhjetore

shifrat janë zero ato
mund mos i shënojm
prandaj 0,02500 = 0,025
Shembulli 2
Rrumbullako numrat në 2 shifra të rëndësishme.
ç) 0,603
Kur errumbullakojmë
Shifra në
tretë e rëndësishme
0,6 0 3 dy shifra
është mëtëe rëndësishme
vogël se 5,
shqyrtojmë shifrën e tretë
prandaj rrumbullakojmë
të rëndësishme.
me mungesë. Shifra e dytë
e para e dyta e treta ngelën e njejtë. Shifra tjera
sh.r sh.r sh.r bëhen 0.

0,603 = 0,60 (2 sh.r.) Kur pas presjes dhjetore

shifrat e fundit janë zero ato
mund mos i shënojm prandaj
0,600 = 0,60 = 0,6
Në sa shifra të rrumbullakojmë?

Nganjëherë duhet të marrim qëndrim me çfarë saktësi do ta rrumbullakojmë

numrin, gjegjësisht me sa shifra të rëndësishme do ta shënojmë numrin.
Numrin e shifrave të rëndësishme e quajmë shkallë të saktësisë.
Zgjidhja përfundimtare nuk guxon të ketë më tepër shifra të rëndësishme se
sa numri i shifrave të rëndësishme të numrave të shfrytëzuar në njehsimin.
Shembulli 3
Andreu bëri 16 ëmbëlsira duke përdorur gjithsej 125 g miell.
Sa miell ka në secilën ëmbëlsirë? Zgjidhjen paraqite me shkallë të
caktuar saktësie.
125 : 16 = 7,8125 g
Mielli ishte matur deri në 3 shifra të rëndësishme (sipas numrit të
dhënë në kushtin e detyrës).
Masa e miellit në një ëmbëlsirë nuk mund të përmbajë më tepër se 3
shifra të rëndësishme.
7,8 g (2 sh.r.) është saktësi mirë e zgjedhur, pasi që është
rrumbullakuar në 2 sh.r. që është për 1 sh.r. më pak se numri i sh.r.
nga numri i dhënë në detyrë.
Detyra

1. Rrumbullakoji numrat në numër të dhënë vendesh dhjetore.

a) 12,59 në 1 v.dh.
12,59 është ndërmjet 12,5 dhe 12,6
Numrin 12,59 Dhjetorja
kur e rumbullakojmë e dytë
në 1 v.dh duhetështë më e madhe se 5, prandaj
të ngelje
E shqyrtojmë dhjetoren
dhjetorja
e dytë.vetëm një numër pas presjes e parë rritet për 1, domethënë prej 5
dhjetore.
bëhet 6.
12,59  
≈ 12,6
12,59 në 1.v.dh është 12,6
Detyra

1. Rrumbullakoji numrat në numër të dhënë vendesh dhjetore.

b) 3,428 në 2 v.dh.
3,428 është ndërmjet 3,42 dhe 3,43
Numrin 3,428 kur e rumbullakojmë në 2 v.dhDhjetorja
duhet të ngelin
e tretë është më e madhe se 5, prandaj
E shqyrtojmë dhjetoren
dy numra pas presjes dhjetore. dhjetorja e parë rritet për 1, domethënë prej 2
e tretë.
bëhet 3.
3,428  
≈ 3,43
3,428 në 2.v.dh është 3,43
Detyra

1. Rrumbullakoji numrat në numër të dhënë vendesh dhjetore.

c) 5,98 në 1 v.dh.
5,98 është ndërmjet 5,9 dhe 6,0
Numrin 5,98
E shqyrtojmë Dhjetorja
kur e rumbullakojmë
dhjetoren në 1 v.dhe duhet
dytë është më e madhe se 5, prandaj
të ngelje
dhjetorja
e dytë.vetëm një numër pas presjes e parë rritet për 1, domethënë do të jetë
dhjetore.
10 (shkruajmë 0 dhe 1 kalon në numrin e plotë).
5,98 ≈ 6 

5,98 në 1.v.dh është 6

Detyra

1. Rrumbullakoji numrat në numër të dhënë vendesh dhjetore.

ç) 49,9752 në 1 v.dh.
49,9752 është ndërmjet 49,9 dhe 50,0
E shqyrtojmë dhjetoren
Numrin 49,9752 Dhjetorja
kur e rumbullakojmë në 1e v.dh
dytëduhet
ështëtëmë e madhe se 5, prandaj
e ngelje dhjetorja
dytë. vetëm një numër pas e parë rritet për 1, domethënë do të jetë
presjes dhjetore.
10 (shkruajmë 0 dhe 1 kalon në numrin e plotë).
49,9752 ≈ 50,0
 

49,9752 në 1.v.dh është 50

Detyra

1. Rrumbullakoji numrat në numër të dhënë vendesh dhjetore.

d) 19,95 në 1 v.dh.
19,95 është ndërmjet 19,9 dhe 20,0
Numrin 19,95 kur
E shqyrtojmë Dhjetorja
e rumbullakojmë
dhjetoren e dytë
në 1 v.dh duhetështë e barabartë me 5, prandaj
të ngelje
evetëm dhjetorja
dytë. një numër pas presjes e parë rritet për 1, domethënë do të jetë
dhjetore.
10 (shkruajmë 0 dhe 1 kalon në numrin e plotë).
19,95 ≈ 20,0
 

19,95 në 1.v.dh është 20

Detyra

1. Rrumbullakoji numrat në numër të dhënë vendesh dhjetore.

dh) 1,0508 në 3 v.dh.
1,0508 është ndërmjet 1,050 dhe 1,051
Numrin 1,0508 kur e rumbullakojmë në 3 v.dh duhet të engelin
Dhjetorja katërt më e madhe se 5 , prandaj
E shqyrtojmë dhjetoren
tre numra pas presjes dhjetore.
dhjetorja e tretë rritet për 1, prej 0 bëhet 1.
e katërt.

1,0508  ≈ 1,051

1,0508 në 3.v.dh është 1,051

Detyra

1. Rrumbullakoji numrat në numër të dhënë vendesh dhjetore.

e) 3,05 në 1 v.dh.
3,05 është ndërmjet 3,0 dhe 3,1
Numrin 3,05
E shqyrtojmë Dhjetorja
kur e rumbullakojmë
dhjetoren në 1 v.dhe duhet
dytë është e barabartë me 5, prandaj
të ngelje
dhjetorja
vetëm një numër pas presjes
e dytë. e parë rritet për 1, domethënë prej 0
dhjetore.
bëhet 1.
3,05  
≈ 3,1
3,05 në 1.v.dh është 3,1
Detyra

1. Rrumbullakoji numrat në numër të dhënë vendesh dhjetore.

ë) 5,8602 në 3 v.dh.
5,8602 është ndërmjet 5,860 dhe 5,861
Numrin 5,8602 kur e rumbullakojmë në 3 v.dh duhet të engelin
Dhjetorja katërt më e madhe se 5 , prandaj
E shqyrtojmë dhjetoren
tre numra pas presjes dhjetore.
dhjetorja e tretë rritet për 1, prej 0 bëhet 1.
e katërt.

5,8602  ≈ 5,86

5,8602 në 3.v.dh është 5,86

Detyra

2. Rrumbullako numrat në 2 shifra të rëndësishme.

a) 48,2
Kur errumbullakojmë
Shifra në
tretë e rëndësishme
dy shifra
është mëtëe rëndësishme
vogël se 5,
shqyrtojmë shifrën e tretë
prandaj rrumbullakojmë
4 8 ,2 të rëndësishme.
me mungesë. Shifra e dytë
ngelën e njejtë. Shifra tjera
bëhen 0.
e para e dyta e treta
sh.r sh.r sh.r
Kur pas presjes dhjetore
shifrat e fundit janë zero ato
48,2 = 48 (2 sh.r.) mund mos i shënojm prandaj
48,0 = 48
Detyra

2. Rrumbullako numrat në 2 shifra të rëndësishme.

b) 2,59 Shifra
Kur errumbullakojmë
tretë e rëndësishme
në
është
dy më të
shifra e madhe se 5,
rëndësishme
rrumbullakojmë
shqyrtojmë shifrënme tepricë.
e tretë
Shifrën e dytë e
2 ,5 9 të rëndësishme.
zmadhojmë për 1, prej 5 e
bëjmë 6. Shifra tjera bëhen
0.
e para e dyta e treta
sh.r sh.r sh.r
Kur pas presjes dhjetore
shifrat e fundit janë zero ato
2,59 = 2,6 (2 sh.r.) mund mos i shënojm prandaj
2,60 = 2,6
Detyra

2. Rrumbullako numrat në 2 shifra të rëndësishme.

c) 5,605
Kur errumbullakojmë
Shifra në
tretë e rëndësishme
dy shifra
është mëtëe rëndësishme
vogël se 5,
shqyrtojmë shifrën e tretë
prandaj rrumbullakojmë
5 ,6 0 5 të rëndësishme.
me mungesë. Shifra e dytë
ngelën e njejtë. Shifra tjera
bëhen 0.
e para e dyta e treta e katërta
sh.r sh.r sh.r sh.r
Kur pas presjes dhjetore
shifrat e fundit janë zero ato
5,605 = 5,6 (2 sh.r.) mund mos i shënojm prandaj
5,600 = 5,6
Detyra

2. Rrumbullako numrat në 2 shifra të rëndësishme.

ç) 8,03
Kur errumbullakojmë
Shifra në
tretë e rëndësishme
dy shifra
është mëtëe rëndësishme
vogël se 5,
shqyrtojmë shifrën e tretë
prandaj rrumbullakojmë
8 ,0 3 të rëndësishme.
me mungesë. Shifra e dytë
ngelën e njejtë. Shifra tjera
bëhen 0.
e para e dyta e treta
sh.r sh.r sh.r
Kur pas presjes dhjetore
shifrat e fundit janë zero ato
8,03 = 8 (2 sh.r.) mund mos i shënojm prandaj
8,0 = 8
Detyra

2. Rrumbullako numrat në 2 shifra të rëndësishme.

d) 40,09
Kur errumbullakojmë
Shifra në
tretë e rëndësishme
dy shifra
është mëtëe rëndësishme
vogël se 5,
shqyrtojmë shifrën e tretë
prandaj rrumbullakojmë
4 0 ,0 9 të rëndësishme.
me mungesë. Shifra e dytë
ngelën e njejtë. Shifra tjera
bëhen 0.
e para e dyta e treta e katërta
sh.r sh.r sh.r sh.r
Kur pas presjes dhjetore
shifrat e fundit janë zero ato
40,09 = 40 (2 sh.r.) mund mos i shënojm prandaj
40,0 = 40
Detyra

2. Rrumbullako numrat në 2 shifra të rëndësishme.

dh) 7,98 Shifra e tretë e rëndësishme
Kur rrumbullakojmë
është më madhe në se 5,
dyrrumbullakojmë
shifra të rëndësishme
me tepricë.
shqyrtojmë
Shifrën e dytëshifrën e tretë për
e zmadhojmë
7 ,9 8 1,tëdomethënë
rëndësishme.do të jetë 10
(shkruajmë 0 dhe 1 kalon në
numrin e plotë). Shifra tjera
bëhen 0.
e para e dyta e treta
sh.r sh.r sh.r
Kur pas presjes dhjetore
shifrat e fundit janë zero ato
7,98 = 8 (2 sh.r.) mund mos i shënojm prandaj
8,0 = 8
Detyra

2. Rrumbullako numrat në 2 shifra të rëndësishme.

e) 29,7 Shifra e tretë e rëndësishme
Kur rrumbullakojmë në
është të
dy shifra mërëndësishme
e madhe se 5,
rrumbullakojmë
shqyrtojmë shifrën me tepricë.
e tretë
Shifrën e dytë e zmadhojmë për
2 9, 7 të rëndësishme.
1, domethënë do të jetë 10
(shkruajmë 0 dhe 1 kalon tek 2
bëhet 3). Shifra tjera bëhen 0.
e para e dyta e treta
sh.r sh.r sh.r
Kur pas presjes dhjetore
shifrat e fundit janë zero ato
29,7 = 30 (2 sh.r.) mund mos i shënojm prandaj
30,0 = 30
Detyra

2. Rrumbullako numrat në 2 shifra të rëndësishme.

ë) 49,09
Kur errumbullakojmë
Shifra në
tretë e rëndësishme
dy shifra
është mëtëe rëndësishme
vogël se 5,
shqyrtojmë shifrën e tretë
prandaj rrumbullakojmë
4 9 ,0 9 të rëndësishme.
me mungesë. Shifra e dytë
ngelën e njejtë. Shifra tjera
bëhen 0.
e para e dyta e treta e katërta
sh.r sh.r sh.r sh.r
Kur pas presjes dhjetore
shifrat e fundit janë zero ato
49,09 = 49 (2 sh.r.) mund mos i shënojm prandaj
49,0 = 49
Detyra

3. Rrumbullakoji numrat në 1 shifer të rëndësishme.

a) 32
Kur rrumbullakojmë në
një shifër të rëndësishme
shqyrtojmë shifrën e dytë
3 2 të rëndësishme.

e para e dyta
Shifra e dytë e rëndësishme
sh.r sh.r është më e vogël se 5,
rrumbullakojmë me mungesë.
Shifra e parë ngelën e njejtë.
32 = 30 (1 sh.r.) Shifra tjera bëhen 0.
Detyra

3. Rrumbullakoji numrat në 1 shifer të rëndësishme.

b) 407
Kur rrumbullakojmë në
një shifër të rëndësishme
shqyrtojmë shifrën e dytë
4 0 7 të rëndësishme.

Shifra e dytë e rëndësishme

e para e dyta e treta është më e vogël se 5,
sh.r sh.r sh.r rrumbullakojmë me mungesë.
Shifra e parë ngelën e njejtë.
Shifra tjera bëhen 0.

407 = 400 (1 sh.r.)

Detyra

3. Rrumbullakoji numrat në 1 shifer të rëndësishme.

c) 970
Kur rrumbullakojmë në
Shifra e dytëtëerëndësishme
një shifër rëndësishme
është më e shifrën
shqyrtojmë madhe se 5,
e dytë
rrumbullakojmë me tepricë.
9 7 0 të rëndësishme.
Shifrën e parë e zmadhojmë për
1, domethënë do të jetë 10
Shifra tjera bëhen 0.
e para e dyta e treta
sh.r sh.r sh.r

970 = 1000 (1 sh.r.)

Detyra

3. Rrumbullakoji numrat në 1 shifer të rëndësishme.

ç) 2348 Shifra e dytë e rëndësishme
Kur rrumbullakojmë në
është më e vogël se 5,
një shifër të rëndësishme
rrumbullakojmë me
shqyrtojmë shifrën e dytë
mungesë. Shifra e parë
2 3 4 8 të rëndësishme
ngelën e njejtë. Shifra tjera
bëhen 0.

e para e dyta e treta e katërta

sh.r sh.r sh.r sh.r

2348 = 2000 (1 sh.r.)

Detyra

3. Rrumbullakoji numrat në 1 shifer të rëndësishme.

d) 0,056
Kur rrumbullakojmë
Shifra në
e dytë e rëndësishme
një shifër
është më të rëndësishme
e madhe se 5,
shqyrtojmë shifrën
rrumbullakojmë e dytë
me tepricë.
0,05 6 Shifrën të rëndësishme.
e parë e zmadhojmë për
1. Shifrat tjera bëhen 0.

e para e dyta
sh.r sh.r

0,056 = 0,06 (1 sh.r.)

Detyra

3. Rrumbullakoji numrat në 1 shifer të rëndësishme.

dh) 76,8
Kur rrumbullakojmë në
Shifra e dytëtëerëndësishme
një shifër rëndësishme
është më e shifrën
shqyrtojmë madhe se 5,
e dytë
7 6, 8 rrumbullakojmë me tepricë.
të rëndësishme.
Shifrën e parë e zmadhojmë për
1, domethënë do të jetë 8 Shifra
tjera bëhen 0.
e para e dyta e treta
sh.r sh.r sh.r

78,8 = 80 (1 sh.r.)
Detyra

3. Rrumbullakoji numrat në 1 shifer të rëndësishme.

e) 8345 Shifra e dytë e rëndësishme
Kur rrumbullakojmë në
është më e vogël se 5,
një shifër të rëndësishme
rrumbullakojmë me
shqyrtojmë shifrën e dytë
mungesë. Shifra e parë
8 3 4 5 të rëndësishme
ngelën e njejtë. Shifra tjera
bëhen 0.

e para e dyta e treta e katërta

sh.r sh.r sh.r sh.r

8345 = 8000 (1 sh.r.)

Detyra

3. Rrumbullakoji numrat në 1 shifer të rëndësishme.

ë) 99 Shifra e dytë e rëndësishme
Kur rrumbullakojmë në
është
një më të
shifër e madhe se 5,
rëndësishme
rrumbullakojmë
shqyrtojmë shifrënme tepricë.
e dytë
Shifrën të
e parë e zmadhojmë për
9 9 rëndësishme.
1, domethënë do të jetë 10
Shifra tjera bëhen 0.

e para e dyta
sh.r sh.r

99 = 100 (1 sh.r.)