პოლარული ციალი

დავით დათუაშვილი
ზვიად გაბედავა
ქეთევან ხვედელიძე
გვანცა მორჩაძე

12/01/2020
მზე
დედამიწა

12/01/2020
დედამიწა :D
მზიდან გამოტყორცნილი
ნაწილაკები დედამიწის
მაგნიტურ ფარში შეჭრისას
ეჯახებიან ჟანგბადის, აზოტის,
წყალბადისა და სხვა
ელემენტების ატომებსა და
მოლეკულებს, რის შედეგადაც
ცაზე მიიღება
აღმაფრთოვანებელი
სანახაობა.

12/01/2020
 ისტორია
დასაწყისი ცნობადობა
ათასწლეულების განმავლობაში ცრუმორწმუნეებისთვის
პოლარული ციალი მითქმა- პოლარული ცილი ომის ან
მოთქმის, ცრურწმენებისა და განადგურების მაუწყებლად
აღტაცების საგანი იყო. ითვლებოდა, ვიდრე
საფრანგეთში აღმოჩენილია ამ ადამიანებმა მისი გამომწვევი
ბუნებრივი ფენომენის რეალური მიზეზი არ დაადგინეს.
ამსახველი გამოქვაბულის ბევრი კლასიკური
ნახატები, რომლებიც 30 000 ფილოსოფოსი, მწერალი და
წლით თარიღდება. ასტრონომი, მათ შორის
არისტოტელე, დეკარტე, გოეთე
და ჰალეი, ჩრდილოეთის ციალს
თავიანთ შრომებში აღწერენ.
უქიმერონი
მეთექვსმეტე
საუკუნე
ჯერ კიდევ 1616 წელს
ასტრონომი გალილეო
გალილეი მათ აღსაწერად
იყენებდა ტერმინ aurora borealis-ს,
რომელიც მომდინარეობს
განთიადის მითიური რომალური
ქალღმერთის, ავრორას
სახელიდან და ჩრდილოეთის
ქარის ბერძნული
შესატყვისიდან, ბორეასიდან.
12/01/2020
მნიშვნელოვანია

პოლარული ციალის ფერები უმეტესად ვარდისფერი, მწვანე, ლურჯი, იისფერი

და ხანდახან ფორთოხლისფერი და თეთრია. მზის დამუხტული ნაწილაკების
ჟანგბადთან შეჯახებისას წარმოიქმნება ყვითელი და მწვანე ფერი, აზოტთან კი
– წითელი, ვარდისფერი და იშვიათად ლურჯი. პოლარულ ციალს შეიძლება
უძრავი ზოლების ფორმა ჰქონდეს, ხოლო მზეზე აქტიური ამოფრქვევების დროს
ფერსა და ფორმას იცვლიდეს.

დედამიწის ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში არსებულ ციალს ეწოდება aurora

borealis, ხოლო სამხრეთში, ანტარქტიკულ ცაზე აბრდღვიალებულს – aurora
australis

12/01/2020
 სად ვნახავთ შთამბეჭდავ ნათებას?
ისლანდია
ისლანდიის ველური ბუნება, პეიზაჟები და ზამთრის
ბნელი ცა პოლარული ნათების სანახავად
არაჩვეულებრივ ფონს წარმოადგენს.
ისლანდიაში მოხვედრა ბევრად უფრო იოლია, ვიდრე
ალიასკაზე. აქ პროფესიონალი „მონადირეები“
გელიან - ხალხი, რომელიც მთელ პერიმეტრზე არჩევს
საუკეთესო ადგილებს ავრორას დასანახად და შემდეგ
ტურისტებს ეპატიჟება.

ალასკა
ქალაქი ფერბენსკი ჩრდილოეთის
ციალზე მონადირეთათვის მექად
აღიქმება. ალასკა ერთ-ერთი ადგილია,
სადაც ჩანს ყველაზე მკვეთრად ავრორას
მოვლენა.
12/01/2020
 ნორვეგია
ამ ქვეყანაში თქვენ
შეგიძლიათ
დატკბეთ
პოლარული
ნათებით, როგორც
ხმელეთზე, ასევე
ზღვაზე.

კანადა
კანადა დიდი მონობის ტბის
სანაპიროზე გამოირჩევა
საკუთარი სოფელი
ავრორით და ჩრდილოეთ
შუქების. დაბალი
სინათლისტურიზმის
სპეციალური ღონისძიებებით
დაბინძურების წყალობით
არის ავრორას
დათვალიერების სამოთხე. 12/01/2020
 ახალი ზელანდია გრელანდია ჩრდ. შვედეთი და ფინეთი

სამხრეთ გრელანდიაში უნდა

ნახევარსფეროდან გავემართოთ
auroras- ის სანახავად ულამაზესი აურროებისა ჩრდილოეთის
ნაკლები ადგილია. და ატრაქციონისთვის, შუქები შვედეთის
საუკეთესო შანსია როგორიცაა მყინვარი ჩრდილოეთით
ვნახოთ ტასმანიის Qaleraliq ,რომელსაც მდებარე ტყიან
(სამხრეთ ავსტრალია ) ზაფხულში პატარა უბანს ტრიალებს.
და ახალი ზელანდიის მცურავი აისბერგებიც
სამხრეთ კიდეზე. აქვს.

12/01/2020
უქიმერონი
 როდის შეგვიძლია ვნახოთ AURORA?
აგვისტოს ბოლოს აპრილის
ისლანდია დასაწყისამდე
აგვისტოს ბოლოს აპრილის შუა
ფეირბენქსი, ალასკა რიცხვებში
აგვისტოს შუა რიცხვებიდან
აპრილის ბოლომდე. ჩერჩილისა
Yellowknife, კანადა და ვუდ ბუფალოსთვის, აგვისტოს
დასაწყისიდან მაისის
დასაწყისამდე
სექტემბრის შუა რიცხვებიდან
ტრომსო, ნორვეგია მარტის ბოლომდე
სექტემბრის შუა რიცხვებიდან
ჩრდილოეთ შვედეთი და მარტის ბოლომდე
ფინეთი
აგვისტოს შუა რიცხვებიდან
აპრილის ბოლოს სამხრეთით და
გრენლანდია აგვისტოს ბოლოდან აპრილის შუა
რიცხვებამდე ნუუკში
საუკეთესო შანსია ბუნიობის
ტასმანია და ახალი ზელანდია მახლობლად. 12/01/2020
12/01/2020
პოლარული ნათება ჩნდება მაშინ, როცა მზის დამუხტული ნაწილაკები დედამიწის ატმოსფეროში
შემოიჭრებიან ხოლმე. რაც უფრო დიდია მათი რაოდენობა, მით მეტად ეფექტური და მკვეთრი
ციალი მიიღება. ნაწილაკები ძირითადად პოლუსებისკენ გროვდებიან და ურთიერთქმედებენ
ატმოსფერულ აირებთან – აზოტსა და ჟანგბადთან.

ყველაზე
გავრცელებულია
მწვანე ფერის
ნათება, რასაც
იონიზებული
ჟანგბადი იწვევს
დედამიწის
ზედაპირიდან 100 კმ-
ის თავზე.

12/01/2020
 ყველაზე სასურველი
ადგილი კომფორტული
დასვენებისთვის ნორვეგიის
ლაპლანდიაა. მიზეზი ისაა
რომ ცოტას თუ სმენია ამ
ადგილის შესახებ.
ჩრდილოეთის პოლარული
ციალი ნორვეგიაში
ზამთრის ვიზიტის ერთ-ერთი
უმნიშვნელოვანესი
მოვლენაა. ციალი
გამუდმებით მოძრაობს და
მწვანედან ცისფერში,
ვარდისფერიდან კი
ლილისფერ ტონებში ირევა.
ნორვეგიულ ლაპლანდიაში
თუ ცა ღრუბლებით არ
იქნება დაფარული „სულთა
ცეკვას“ თითქმის ყოველ
საღამოს დააკვირდებით.
12/01/2020
 სწორედ ამ ამოუცნობი და
შთამბეჭდავი მოვლენის
შედეგია,რომ ,მიუხედავად
მკაცრი კლიმატური
პირობებისა, ჩრდილოეთის
ნათების მნახველთა რიცხვი
ყოველწლიურად იზრდება.
და მათ შორის არიან
ქართველი მოგზაურ-
ბლოგერებიც

12/01/2020
 Northern lights are a
reflection of the beauty
which exists in
diversity

12/01/2020
 ჰელსინკის უნივერსიტეტის ფიზიკოსმა, წიგნ
„აურორა ბორეალისის“ (ჩრდილოეთის
ციალი) ავტორმა, მინა პალმორთმა თავის
ნაწარმოებში განსაკუთრებული ყურადღება
მიაქცია ე. წ. დიუნებს, რადგან იმ დროისათვის
ისინი ციალის არც ერთ ცნობილ სახეობას არ
ერგებოდა.
წიგნის გამოქვეყნებიდან მალევე, ფინელ
მოყვარულ ფოტოგრაფთა ჯგუფმა ცაში
დიუნების ფენომენი გადაიღო და ფოტოები
საკვლევად პალმორთსა და მის კოლეგებს
გადასცეს. კვლევა მათ 2020 წლის იანვარში
დაასრულეს და დოკუმენტში ახსნილია, თუ
რას წარმოადგენს ეს დიუნები სინამდვილეში.
მკვლევართა განცხადებით, დიუნები ჩნდება
ზედაპირიდან დაახლოებით 100 კმ
სიმაღლეზე, მეზოსფეროს ზედა ნაწილში და
ერთდროულად მოჩანს ფინეთისა და
შვედეთის სხვადასხვა ადგილებიდან.

12/01/2020
უქიმერიონი
მეცნიერები ეჭვობენ, რომ ფენომენი,
რომელიც შვიდ სხვადასხვა დროს გადაიღეს,
უნდა წარმოადგენდეს ე. წ. მეზოსფერული
მოქცევის მაგალითს, რომელიც ჩნდება მაშინ,
როდესაც ატმოსფეროში არსებულ ჟანგბადის
ატომთა ტალღებს აღაგზნებს მზის ქართან
ურთიერთქმედება, რის შედეგადაც ჩნდება
კაშკაშა, დიუნების მსგავსი ეფექტები.
როგორც მკვლევრები წერენ, დიუნებს ისინი
უკავშირებენ ჟანგბადის სიმკვრივის რყევებს,
რაც ატმოსფეროში ცვალებადობას სძენს
აღგზნების სამიზნეების ცვალებადობიდან
მომდინარე ციალურ ემისიებს.

კვლევა ჟურნალ AGU advances-ში გამოქვეყნდა.

12/01/2020
დროის სვლასთან ერთად აშკარა გახდა, რომ
ჩრდილოეთის ციალი საინტერესო თემაა არა
მხოლოდ მეცნიერებისთვის, არამედ მწერლებისა და
რეჟისორებისთვისაც. ოცდამეერთე საუკუნის
დასაწყისიდან მოყოლებული არაერთი ცნობილი
ფილმი თუ წიგნი შეგვხვდა Aurora Borealisზე.
ინგლისელი მწერლის, ფილიპ პულმანის „ოქროს
კომპასის“ ტრილოგია, რომელიც ფენტეზის ჟანრს
განეკუთვნება და რომლის სიუჟეტშიც პოლარული
ციალი დიდ როლს თამაშობს, 2003 წელს
ინგლისელების საუკეთესო საკითხავი წიგნების
სამეულში შევიდა; 2005 წელს საბავშვო
ლიტერატურაში უმაღლესი, ასტრიდ ლინდგრენის
პრემია მოიპოვა; 2007 წელს კი ამ ტრილოგიის
პირველი წიგნის , “ჩრდილოეთის ციალის”, მიხედვით
გადაიღეს ფილმი სახელწოდებით „ოქროს კომპასი“.
მცირე ხნის შემდეგ, 2009 წელს, მაიკ როუბმა
კინოსამყაროს ახალი ფილმი შესთავაზა
სახელწოდებით “ჩრდილოეთის ციალი”. ფილმში
მოქმედება ალასკაზე ვითარდება და მასში სათაურში
გამოყენებული Aurora მნიშვნელოვან როლს ასრულებს
მთავარი გმირების ცხოვრების განვითარებაში.
12/01/2020
უქიმერიონი
 მადლობა

ყურადღებისთვის

ჯიგაროოოოო
12/01/2020