DERSALIN BINTI MOHD HALIM

3 DEDIKASI

SEJARAH TINGKATAN TIGA

BAB 7:PENENTANGAN MASYARAKAT
 PENE N T A N GA N
MA S Y A RA K A T T EM P A T A N
A SYA RAK AT T EMPA TA N
A N BEN TUK P EN ENT ANGANM
7.1: MATLAMAT D
 PENENTANGAN MASYARAKAT TEMPATAN

MATLAMAT PERJUANGAN BENTUK PENENTANGAN

 MEMPERTAHANKAN HAK DAN

KEDUDUKAN PEMERINTAH
TEMPATAN KESAN DARIPADA  PENENTANGAN BERSENJATA
PERUBAHAN PENTADBIRAN  MENCABAR PERJANJIAN
BARAT YANG MERUGIKAN  MENGGUNAKAN SISTEM
MEREKA PERUNDANGAN
 MENGEMBALIKAN DAN
MENGEKALKAN SISTEM
PENTADBIRAN TRADISIONAL
SEBAGAIMANA YANG SEDIA ADA
 MENENTANG PENTADBIRAN DAN
PERATURAN BAHARU YANG
MENYUSAHKAN HIDUP RAKYAT
TEMPATAN
 PENENTANGAN
T A
BEMRASSYEANRAJKAAT TEMPATAN TERHADAPAR-PEMBESAR
B RI T ISH D I KETUAI

 PENENTANGAN A WA N T E M PA T A N, P E MBES
G O LO N G A N B A N G S
D A K B E R P UA S HATI
OLEH P I N A G A M A Y ANG T
E M P A TA N D A N PEMIM
T N B R ITISH UI
N P E M B A H A R U A N E K A D M E L A L
DENGA A N G B R I TI SH D ENGAN
L O NG A N I N I M E NENT
 GO N J A TA P I N A G AMA
B E R SE N P EM I M
PENENTANGAN C U L TO K O H D A L A M K A L ANGA
I N D A S A KI BA T
, MU N NG DI N T
 DI TERENGGANU N G K A N M ASYA R A K A T T A N I Y A
E K A M E M P E R JU A U T S Y A R A K
 M E R G T I D AK ME N G IK
U K A I Y A N
PELAKSANAAN C
 1. ABAD KE-19 PENENTANGAN DOL SAID DI NANING

LATAR BELAKANG SEBAB PENENTANGAN

 ABDUL SAID BIN OMAR
DIKENALI SEBAGAI PENGHULU
NANING SERI MERAH RAJA
DOL SAID
 BELIAU DILAHIRKAN PADA
TAHUN 1773 DAN BERASAL
DARIPADA SUKU
SEMELENGGANG
PERISTIWA PENENTANGAN
 DOL SAID MENENTANG  BELIAU BERMUAKAT DENGAN PEMIMPIN
BAYARAN CUKAI HASIL REMBAU DAN MENGADAKAN PAKATAN DENGAN
TAHUNAN SEBANYAK 1/10 ORANG MELAYU DARI WILAYAH YANG LAIN
UNTUK MENENTANG BRITISH
YANG DIKENAKN OLEH  PAKATAN TERSEBUT BERJAYA MENGUMPUL
BRITISH TERHADAP NANING KIRA-KIRA 4000 ORANG HULUBALANG MELAYU
 BELIAU MENDAKWA NANING  PADA TAHUN 1831, DALAM PERANG NANING
IALAH SEBUAH NEGERI YANG PERTAMA, DOL SAID BERJAYA MENGALAHKAN
BRITISH
MRDEKA  PAKATAN TERSEBUT TIDAK KEKAL LAMA,
BRITISH BERJAYA MEMECAHBELAHKAN MEREKA
 DALAM PERANG NANING KEDUA PADA TAHUN
1832, PEMBESAR LAIN ENGGAN MEMBERIKAN
BANTUAN
 BRITISH BERJAYA MENAKLUKI TABOH PUSAT
PENTADBIRAN NANING DAN MENYATUKAN
NANING DENGAN MELAKA

DOL SAID ILUSTRASI PETA PERANG

PERANG NANING NANING
 PENENTANGAN YAMTUAN ANTAH DI NEGERI SEMBILAN

LATAR BELAKANG SEBAB PENENTANGAN PERISTIWA PENENTANGAN

 TUNKU ANTAH IALAH ANAK  BELIAU MENENTANG CAMPUR
KEPADA RAJA RADIN TANGAN BRITISH DI SUNGAI
YAMTUAN BESAR NEGERI UJONG KERANA MENGGUGAT
SEMBILAN (1833-1861) KEDAULATAN BANGSA
 PADA TAHUN 1875,  BELIAU BIMBANG BRITISH AKAN
YAMTUAN ANTAH DILANTIK MELUASKAN KUASA KE WILAYAH
SEBAGAI YAMTUAN SERI DI SEKITARNYA
MENANTI
YAMTUAN
ANTAH
PETA JAJAHAN
TAKLUK SERI
MENANTI
 BELIAU MEMIMPIN 4000 ORANG PENGIKUTNYA
MENENTANG DATO’ KELANA YANG DISOKONG
OLEH PASUKAN TENTERA BRITISH
 BRITISH BERJAYA MENGALAHKAN ANGKATAN
TENTERA YAMTUAN ANTAH DI PAROI DAN BUKIT
PUTUS
 PADA TAHUN 1876, BAGINDA BERUNDING
DENGAN GABENOR NEGERI-NEGERI SELAT,
WILLIAM JERVOUIS
 MELALUI RUNDINGAN TERSEBUT, BRITISH
MELANTIK YAMTUAN ANTAH SEBAGAI
YAMTUAN BESAR SERI MENANTI
 PENENTANGAN DATO’ BAHAMAN DI PAHANG

LATAR BELAKANG SEBAB PENENTANGAN PERISTIWA PENENTANGAN

 NAMA ASALNYA ABDUL  BELIAU MENENTANG
RAHMAN BIN IMAM NOH
DAN DIKENALI SEBAGAI
DATO’ BAHAMAN
 BELIAU DILANTIK SEBAGAI
PEMBESAR TEMERLOH
SETELAH KEMATIAN ORANG
KAYA INDERA SEGARA
DATO’ BAHAMAN
PETA KAWASAN
PENENTANGAN
DATO’ BAHAMAN
 PADA TAHUN 1891, BELIAU MELANCARKAN GERAKAN
BRITISH DI PAHANG MENENTANG BRITISH DENGAN BANTUAN TOK GAJAH
KERANA HILANG HAK (IMAN PERANG RASUL) DAN MAT KILAU
MENGUTIP CUKAI DAN  PADA TAHUN 1894, DATO’ BAHAMAN DAN
PEMBINAAN BALAI TANPA PENGIKUTNYA MENAWAN KUALA TEMBELING DAN
PENGETAHUANNYA JERAM AMPAI
 BRITISH BERTINDAK BALAS MENGHANTAR KOLONEL
WALKER DAN BERJAYA MENAWAN SEMULA JERAM
AMPAI
 DATO’ BAHAMAN, TOK GAJAH DAN MAT KILAU
BERUNDUR KE KELANTAN DAN TERENGGANU
 PERISTIWA INI MENANDAKAN BERAKHIRNYA PERANG
PAHANG
 PENENTANGAN RENTAP DI SARAWAK

LATAR BELAKANG SEBAB PENENTANGAN PERISTIWA PENENTANGAN

 NAMA ASALNYA IALAH LIBAU
 RENTAP BERMAKSUD
PENGGONCANG DUNIA
 BELIAU LAHIR PADA TAHUN 1800
 BELIAU JUGA DIGELAR RAJA ULU
DAN RAJA DARAT
 MERUPAKAN PEMIMIPIN ORANG
IBAN DI SUNGAI SKRANG DAN
SUNGAI SARIBAS
 RENTAP DITUDUH  PADA TAHUN 1853, RENTAP MENYERANG KUBU BROOKE
OLEH BROOKE DI NANGA SKRANG DAN ALAN LEE, PEGAWAI JAMES
BROOKE TERKORBAN
SEBAGAI LANUN  PADA TAHUN 1854, JAMES BROOKE MENYERBU KUBU
 JAMES BROOKE RENTAP DI SUNGAI LANG SEHINGGA RENTAP
MENHAPUSKAN MENGUNDURKAN DIRI KE BUKIT SADOK
PETEMPATAN ORANG  PADA TAHUN 1857, CHARLES BROOKE, ANAK SAUDAR
IBAN KEPADA JAMES BROOKE, MENGGEMPUR RENTAP DI
BUKIT SADOK TETAPI TELAH DIUNDURKAN OLEH RENTAP
 PADA TAHUN 1858, CHARLES BROOKE MENGGEMPUR
BUAT KALI KEDUA
 PADA TAHUN 1861, CHARLES BROOKE MENYERANG KUBU
RENTAP DI BUKIT SADOK BUAT KALI KETIGA
 RENTAP BERUNDUR KE ENTABAI, BEBERAPA TAHUN
KEMUDIAN BELIAU MENINGGAL

LOKASI KUBU
RENTAP KUBU RENTAP
RENTAP
 PENENTANGAN SHARIF MASAHOR DI SARAWAK

LATAR BELAKANG SEBAB PENENTANGAN PERISTIWA PENENTANGAN

 SHARIF MASAHOR IALAH PEMBESAR
SARIKEI DI KAWASAN SUNGAI
RAJANG
 BELIAU DILANTIK OLEH SULTAN
ABDUL MUMIN BRUNEI PADA TAHUN
1849
 BELIAU BERASAL DARI KAMPUNG
IGAN
 KEWIBAWAAN SELANGOR  PADA TAHUN 1860, SHARIF MASAHOR MENGADAKAN
TERGUGAT APABILA SARIKEI PAKATAN SULIT DENGAN DATO’ PATINGGI ABDUL
DILETAKKAN DI BAWAH GAPUR DAN PENGIRAN TEMENGGUNG HASHIM JALIL
PENTADBIRAN BROOKE DARI SADONG UNTuK MENGGULINGKAN DINASTI
 BELIAU MAHU MENGUSIR JAMES BROOKE DI KUCHING
BROOKE DAN MENGEMBALIKAN  BELIAU MENGAJAK ORANG DAYAK DAN MELAYU
KUASA PEMBESAR TEMPATAN MENYERTAI PAKATAN TERSEBUT
YANG TERJEJAS  SHARIF MASAHOR MENGGUNAKAN JALAN LAUT
UNTUK MENYERANG KUCHING DARI ARAH BARAT
 DATO’ PATINGGI ABDUL GAPUR PULA MELANCARKAN
SERANAGN DARI ARAH TIMUR
 BROOKE MEMATAHKAN SERANGAN INI
MENGGUNAKAN KAPAL PERANG DAN SENJATA MODEN
 KEDOA-DUA TOKOH INI TELAH DIBUANG NEGERI OLEH
BROOKE

SHARIF JAMES CHARLES

MASAHOR BROOKE BROOKE
 ABAD KE-20 PENENTANGAN TOK JANGGUT DI
KELANTAN

LATAR BELAKANG SEBAB PENENTANGAN PERISTIWA PENENTANGAN

 NAMA SEBENAR TOK JANGUT
IALAH HAJI HASSAN BIN MUNAS
 BELIAU LAHIR PADA TAHUN 1853
DI KAMPUNG JERAM, PASIR
PUTEH, KELANTAN
 TOK JANGGUT MENDAPAT
PENDIDIKAN PONDOK DI
KELANTAN DAN DI MEKAH
 BELIAU MENENTANG KEKERASAN
PENTADBIRAN ENCIK ABDUL LATIFF, KETUA
JAJAHAN PASIR PUTEH
 BELIAU MENENTANG PERAATURAN CUKAI
YANG DIPERKENALKAN PADA TAHUN 1915
YANG MEWAJIBKAN PETANI MEMBAYAR CUKAI
TANAH
 BELIAU BERSEMANGAT JIHAD MENENTANG
BRITISH
 PADA 29 APRIL 1915, TOK JANGUT MENGADAKAN
MESYUARAT DI KAMPUNG TOK AKIB BAGI
MEMBOIKOT PENGENALAN CUKAI OLEH BRITISH
 TOK JANGGUT MERANCANG MENYERANG PASIR
PUTEH DAN MENDAPAT SOKONGAN DARIPADA
HAJI SAID, PENGHULU ADAM DAN CHE ISHAK
MERBOL
 BRITISH MENYERANG TOK JANGUT YANG
BERKUBU DI KAMPUNG DALAM PUPUH SARING
 DALAM PERTEMPURAN TERSEBUT TOK JANGGUT
TERKORBAN

PETA KAWASAN
KEBANGKITAN TOK
JANGGUT
TOK
JANGGUT
 PENENTANGAN MAT SALLEH DI
SABAH

LATAR BELAKANG SEBAB PENENTANGAN PERISTIWA PENENTANGAN

 MAT SALLEH ATAU  MAT SALLEH MENENTANG TINDAKAN  PADA BULAN JULAI 1897, MAT SALLEH MENYERANG
MOHAMAD SALLEH SBUB YANG MENGAMBIL ALIH HAK PUSAT PENTADBIRAN BRITISH DI PULAU GAYA. BELIAU
DILAHIRKAN DI MEMUNGUT CUKAI SEHINGGA MEMBINA KUBU DI RANAU
INANAM SABAH MENYEBABKAN PEMBESAR KEHILANGAN  PADA BULAN NVEMBER 1897, MAT SALLEH MEYERANG
 BELIAU KUASA AMBONG
BERKATURUNAN BAJAU  MAT SALLEH CUBA MENGADAKAN  PADA TAHUN 1898, COWIE MENGADAKAN RUNDINGAN
DAN SULUK RUNDINGAN DENGAN SBUB NAMUN DENGAN MAT SALLEH DI MENGGATAL DAN
GAGAL. SEBALIKNYA GABENOR MEMBENARKAN MAT SALLEH MENTADBIR TAMBUNAN
MENGANGGAP MAT SALLEH MENGANCAM  WALAUBAGAIMANAPUN, SBUB TIDAK MENEPATI JANJI
KEPENTINGAN SBUB DAN MENGAMBIL ALIH PENTADBIRAN TAMBUNAN PADA
TAHUN 1899
 PASUKAN TENTERA SBUB MENYERANG KUBU MAT
LOKASI
SALLEH DI TEBOH, TAMBUNAN SECARA BESAR-BESARAN
PENENTANGAN MAT
SALLEH DI SABAH
 PADA TAHUN 1900, MAT SALLEH GUGUR DALAM
PERTEMPURAN DI TAMBUNAN

MAT SALLEH

SABAH
LATAR BELAKANG
 MAT SATOR MERUPAKAN ORANG KANAN
LEFTENAN MAT SALLEH YANG
BERTANGGUNGJAWAB MELINDUNGI KUBU
MAT SALLEH DI TIBABAR
 BELIAU JUGA PEMIMPIN KADAZANDUSUN
DI TAMBUNAN
 BELIAU TURUT DIKENALI SEBAGAI MAT
JATOR
PENENTANGAN MAT SATOR DI
SEBAB PENENTANGAN
 MEMPERJUANGKAN KEDAULATAN
TANAH AIR
 BELIAU MENERUSKAN
PERJUANGAN SELEPAS KEMATIAN
MAT SALLEH PADA TAHUN 1900
MUZIUM MAT
SATOR
PERISTIWA PENENTANGAN
 MAT SATOR MEMBINA KUBU DI KAMPUNG
KAPAYAN LAMA TAMBUNAN BERHAMPIRAN
KUBU MAT SALLEH DI TIBABAR
 KUBU INI DIBINA UNTUK MELAMBATKAN
SERANGAN BRITISH
 PADA TAHUN 1900, BERUSAHA MENAMATKAN
KEBANGKITAN MAT SATR DAN MAT SALLEH
 MAT SATOR DAN PENGIKUTNYA BERUNDUR KE
SUNGAI SUNSURON
 PADA BULAN APRIL 1900, MAT SATOR
BERJAYA MENAWAN KUDAT
 NAMUN BEGITU, BRITISH MENYERANG BALAS
YANG MENYEBABKAN BELIAU TERKORBAN
 A R P ERJ A NJ IA N
MENCAB
M E L A L UI P E L B AGAI
E R I -N E G E R I M E LAYU GAN
T AN G A N D I N E G I M A TE R A I D E N
 BRITISH CAMP
UR
P E R JA N JI A N Y A NG D
D I S A H K A N M E LALUI
STRATEGI DAN D A N P EN A S IHAT
R I NT A H T E M P A TAN K EH A D I R A N R E SIDEN
PEME EN Y E D A R I B A H A WA U B A M E M E R I NTAH
R A J A M E LA YU M S I H A T T E TAPI C
R A JA - E M B E R I K A N N A M E N C AB A R
KA N SETA K A T M A N Y ANG C U B A
BR I T I SH B U R INTA H T E M P A T
U N C U L P E M E
U, M
 OLEH SEBAB IT
J A N JIA N T E R S E BUT
PER
 DATO’ MAHARAJA LELA

LATAR BELAKANG SEBAB PENENTANGAN PERISTIWA KEMENANGAN

 DATO’ MAHARAJA LELA  DATO’ MAHARAJA LELA BANGKIT
PANDAK LAM IALAH
KETURUNAN DAENG SALILI
ANAK RAJA BUGIS YANG
BERASAL DARI DAERAH
LUWUK SULAWESI
 DATO’ MAHARAJA LELA IALAH
ORANG BESAR BERLAPAN
PERAK YANG MENTADBIR
PASIR SALAK
MENENTANG BRITISH KERANA RESIDEN
BRITISH MENGAMBIL ALIH KUASA
SULTAN, PENGAMBILAN HAK MENGUTIP
CUKAI DAN RESIDEN BRITISH YANG
MENCABULI ADAT RESAM ORANG
MELAYU
 PADA 16 OKTOBER, SULTAN ABDULLAH DAN PEMBESAR PERAK
MENGUPAH R.C. WOODS, PEGUAM DARI PULAU PINANG UNTUK
MEMANSUHKAN PERJANJIAN PANGKOR NAMUN GAGAL
 RENTETEN ITU, BEBERAPA MESYUARAT SULIT DIADAKAN ANTARA
SULTAN ABDULLAH DENGAN PEMBESARNYA BAGI MEMBINCANGKAN
PAKATAN MENGHAPUSKAN J.W.W. BIRCH
 PADA 2 NOVEMBER 1875, J.J.W. BIRCH DIIRINGI OLEH LEFTENAN
ABBOTT, MAT ARSHAD, JURUBAHASA DAN SEPASUKAN TENTERA TI
PASIR SALAK UNTUK MENAMPAL PERISYTIHARAN MENGAMBIL HAK
MEMUNGUT CUKAI OLEH BRITISH
 KESEMPATAN TERSEBUT DIGUNAKAN OLEH DATO’ MAHARAJA LELA
DAN PENGIKUTNYA UNTUK MEMBUNUH J.J.W. BIRCH
 J.J.W. BIRCH DIBUNUH PADA 2 NOVEMBER 1875
 PADA TAHUN 1877, DATO’ MAHARAJA LELA, DATO’ PANDAK INDUT DAN
SIPUTUM DIJATUHI HUKUMAN GANTUNG SAMPAI MATI BRITISH
 SULTAN ABDULLAH, RAJA ISMAIL DAN NGAH IBRAHIM DIBUANG
NEGERI
 RU NDANG AN
SI STE M P E
N GG UNA KA N
ME N
P E NT A D B IR A
N T A N G S I STEM DA
I T A N M E NE N 1 9 2 2 , P A
A K A N K E B A NGK K U P A D A T AH U
 GER N G G A N U B ER L A N 1 928
D I T ER E A T A H U
BRITISH N SET E R U S N Y A P AD
NGK IT A N T A N I D I
N 1 92 5 D A A KA N K E BA
TAHU RI K D A LA M GER
M I M P I N NYA
ME N A AAN P E
 CIRI YANG A L A H K EB I JA K S A N
A G A M A U NT UK
EN G G A N U INI I N D A N G A N D AN
TER S I S T EM P ERU E R K E N A L KAN
KAN NG D I P
MENGGUNA A T U R A NB A H A R U Y A
P ER
MENENTANG
LE H B R I TI SH
O
 HAJI ABDUL RAHMAN LIMBONG

LATAR BELAKANG SEBAB PENENTANGAN PERISTIWA PENENTANGAN

 KETUA GERAKAN TANI INI IALAH HAJI
ABDUL RAHMAN BIN ABDUL HAMID BIN
HAJI ABDUL QADIR ATAU HAJI ABDUL
RAHMAN LIMBONG
 KELUARGANYA BERASAL DARI PATANI DAN
TERENGGANU
 BELIAU LAHIR PADA TAHUN 1868 DAN
MENINGGAL DUNIA DI MEKAH PADA TAHUN
1929
 HAJI ABDUL RAHMAN LIMBONG  HAJI ABDUL RAHMAN LIMBONG MEMOHO LESEN WAKIL
MENENTANG PENGENALAN (PLEADER) UNTUK MENJADI WAKIL KEPADA TERTUDUH
PENTADBIRAN BARAT DI  BELIAU BERTINDAK SEBAGAI PEGUAM BAGI MEWAKILI
TERENGGANU DAN MENOLAK PENDUDUK ULU TELEMONG MENENTANG MENENTANG
UNDANG-UNDANG TANAH YANG PIHAK KERAJAAN YANG DIWAKILI OLEH RENJER HUTAN
BERLAWANAN DENGAN HUKUM  KEGAGALAN PIHAK PEGUAM CARA (PENDAKWA) DAN
SYARAK HAKIM MENJELASKAN PERTANYAAN HAJI ABDUL RAHMAN
LIMBONG MENYEBABKAN PERBICARAAN DITANGGUHKAN
DAN BERAKHIR TANPA KEPUTUSAN
 AKHIRNYA, PERBICARAAN DITAMATKAN DENGAN
KEPUTUSAN BERPIHAK KEPADA HAJI ABDUL RAHMAN
LIMBONG
 APABILA BERLAKU KEBANGKITAN TANI 1928, BRITISH
MENANGKAP BELIAU ATAS TUDUHAN MENGHASUT
 BELIAU DIBICARAKAN DAN DIBUANG NEGERI KE MEKAH

HAJI ABDUL RAKYAT

KAWASAN
RAHMAN MEMBERI
KEBANGKITAN
LIMBONG SOKONGAN
DENGAN ITU, TERBUKTILAH BAHAWA
RAKYAT MALAYSIA BERANI
MENEGAKKAN KEADILAN DAN
BERSEMANGAT DALAM
MEMPERTAHANKAN KEDAULATAN
NEGARA WALAUPUN BERHADAPAN
DENGAN BAHAYA YANG MENGANCAM
NYAWA
 SEKIAN
TERIMA KASIH