Dozimetrija

(Osnovni pojmovi)

B. Lalić

Poljoprivredni fakultet, Veterinarska medicina

Univerzitet u Novom Sadu

guto@polj.ns.ac.yu

1
 Pozadinsko zračenje - FON Radioaktivno zračenje i
materijali koriste se u
Oprema koja koristi X zrake medicini,industriji,
istraživanjima,svakodnevnom životu

2
 Koji je mehanizam uticaja
jonizujućeg zračenje na zdravlje?

Prekidajući hemijske veze u

kompleksnim molekulima kao
što su DNK

3
 DOZIMETRIJA - skup instrumentalnih i teorijskih metoda
za proračun i merenje doze jonizujućeg zračenja
kao mere dejstva zračenja na materiju.

4
 APSORBOVANA DOZA - mera energije zračenja koju
apsorbuje jedinična masa ozračene sredine
Jedinica je Grej (Gy)
D=dE/dm dE - apsorbovana energija jonizujućeg zračenja
dm - masa apsorbenta

INTEGRALNA APSORBOVANA DOZA – ukupna energija

jonizujućeg zračenja apsorbovana u apsorbentu mase m
Jedinica je J
Dm D - apsorbovana doza jonizujućeg zračenja
m - masa apsorbenta

5
 EKSPOZICIONA DOZA (DOZA IZLAGANJA) – ukupno
naelektrisanje svih jona istog znaka nastalih
jonizacijom jedinične mase vazduha pri prolasku
upadnog fotona kroz vazduh
Jedinica je C/kg
X=dQ/dm dQ – naelektrisanje jona istog znaka
dm - masa vazduha

6
 NISU SVI ORGANI PODJEDNAKO OSETLJIVI NA DEJSTVO
JONIZUJUĆEG ZRAČENJA

I GRUPA (najneotporniji) - gonade, hematopoezni aparat,

telo u celini
II GRUPA - štitna žlezda, jetra, bubrezi, očno sočivo
III GRUPA (najotporniji) - koža, prsti, kosti

7
 EKVIVALENTNA DOZA – uvedena kako bi potpunije bili
opisani efekti različitih vrsta jonizujućeg zračenja u
različitim biološkim sistemima
Jedinica je Sivert (Sy)
H=DQN D - apsorbovana doza
Q - faktor koji opisuje razlike u biološkom
efektu različitih vrsta zračenja
N - proizvod svih ostalih faktora
EFEKTIVNA EKVIVALENTNA DOZA – uvedena kako bi
potpunije bili opisani efekti različitih vrsta jonizujućeg
zračenja na pojedine organe
Jedinica je Sivert (Sy)
Hi wi Hi - ekvivalentna doza u posmatranim
organima
wi - težinski faktor za posmatrane organe
8
 BRZINA DOZE –
doza apsorbovana u jedinici vremena
dD/dt Jedinica je Gy/s (J/kg s = W/kg)
Ili
doza ekspoziciona u jedinici vremena
dX/dt Jedinica je C/kg s = A/kg
Ili
doza ekvivalentna u jedinici vremena
dH/dt Jedinica je Sy/s

DOZVOLJENA srednja jačina EKVIVALENTNE DOZE u

Srbiji je 1,7 mSy tokom jedne godine

9
 Radioaktivno zračenje i materijali –
ekvivalentna doza

Radon  maksimalno 2 mSy godišnje

X – zraci u medicini

“snimanje” pluća  0,1 mSy

mamografija  2-3 mSy
“snimanje” abdomena  4 mSy
CT  20 – 100 mSy
tretman kancera  50 000 mSy

10
 Uticaj jonizujućeg zračenja na zdravlje

11