PRENOS INFORMACIJA U ĆELIJAMA I IZMEĐU NJIH

Prenos informacije u ćelijama i između njih

 Embriogeneza

 Rast i razvoj

 Regulacija metaboličkih procesa

 Prijem informacija iz spoljašnje i unutrašnje sredine

 Deoba ćelija

 Regeneracija tkiva ..................

Posledice poremećene komunikacije; dijabetes, kancer, Alchajmlerova bolest, neka srčana oboljenja......
Prenos informacije u ćelijama i između njih

Stvara signalne molekule, koji Ciljna ćelija, prima signal i promenom

prenose signal drugim ćelijama aktivnosti odgovara na taj signal
Prenos informacije u ćelijama i između njih

Unutar ćelije se nalaze

unutarćelijski receptori. Mali ili
Receptori se mogu nalaziti na
nepolarni ligandi mogu difundovati
membrani.
kroz fosfolipidni dvosloj ćelijske
membrane i uđu u ćeliju.
Prenos informacije u ćelijama i između njih

Poruka koju nosi ligand često se prenosi kroz lanac hemijskih glasnika unutar ćelije. Na kraju, to dovodi do promene u ćeliji,
kao što je promena aktivnosti gena ili čak indukcija celog procesa, kao što je podela ćelija. Dakle, originalni međućelijski
signal (između ćelija) pretvara se u unutarćelijski signal (unutar ćelije) koji pokreće odgovor.

1. prijem signala 2. prenos signala 3. odgovor

Prenos informacije u ćelijama i između njih

signalni molekul
(ligand)

membranski receptor

put
hemijski
prenosa
signala prenosnici
prenose
signal

reakcija
Prenos informacije u ćelijama i između njih

TIPOVI KOMUNIKACIJE

 autokrina signalizacija,

 parakrina signalizacija,

 endokrina signalizacija,

 signalizacija direktnim kontaktom

Prenos informacije u ćelijama i između njih

Oblici signalizacije autokrina

Signalizacija ćelijske ćelije uključuje prenos komunikacija
kratak put između
signala iz ćelije koja šalje u ćeliju koja prima. signalne i ciljne ćelija
Međutim, nisu sve ćelije koje šalju i primaju
parakrina
susedi, niti sve grupe ćelija razmenjuju signale
komunikacija
na isti način.
Postoje četiri osnovne kategorije hemijske
signalizacije koje se mogu naći u višećelijskim
organizmima: autokrina signalizacija, parakrina
signalizacija, endokrina signalizacija i
signalizacija direktnim kontaktom. Glavna razlika
između različitih kategorija signalizacije je
udaljenost koju signal pređe kroz organizam da
bi stigao do ciljne ćelije.

endokrina velika distanca između

komunikacija signalne i ciljne ćelija
Prenos informacije u ćelijama i između njih
Autokrina signalizacija
U autokrinoj signalizaciji, ćelija sebi signalizira, oslobađajući ligand koji se vezuje za receptore na
sopstvenoj površini (ili, u zavisnosti od vrste signala, za receptore unutar ćelije). Autokrina signalizacija igra
važnu ulogu u mnogim procesima.
Sa medicinskog stanovišta, autokrina signalizacija je važna za rak i smatra se da igra ključnu ulogu u
metastazama (širenje raka sa prvobitnog mesta na druge delove tela).

membranski ligand
receptor

Reakcija

Signalna ćelija je i ciljna ćelija

Ćelije stvara i luči oslobađajuće signale koji utiču na sebe i obližnje ciljne ćelije.
Prenos informacije u ćelijama i između njih

U mnogim slučajevima signal može imati i

autokrini i parakrini efekat, vezujući se za
ćeliju koja šalje, kao i za druge slične ćelije
u tom području.

Autokrina stimulacija rasta:

Ćelija proizvodi faktor rasta za
na šta ona i susedne ćelije takođe reaguju, što rezultira kontinuiranom stimulacijom
proliferacija ćelija (ubrzana deoba ćelija).
Prenos informacije u ćelijama i između njih
Parakrina komunikacija

Često ćelije koje su blizu jedna drugoj komuniciraju oslobađanjem hemijskih glasnika (ligandi koji mogu difundovati
kroz prostor između ćelija). Ova vrsta signalizacije, u kojoj ćelije komuniciraju na relativno kratkim udaljenostima,
poznata je kao parakrina signalizacija.
Parakrina signalizacija omogućava ćelijama da lokalno koordiniraju aktivnosti sa susednim ćelijama. Iako se koriste u
mnogim različitim tkivima, parakrini signali su posebno važni tokom razvoja, kada omogućavaju jednoj grupi ćelija da
susednoj grupi ćelija kaže kakav ćelijski identitet treba da preuzme.

Signalna ćelija ligand

Ciljne ćelije
Reakcija

Signalizacija koja koja deluje na ćelije koje se nalaze u blizini ćelije koja izlučuje signal.
Prenos informacije u ćelijama i između njih

Akson

Presinaptički neuron

Presinaptički neuron
Akson

Sinaptička pukotina

Postsinaptički neuron Dendrit

Postsinaptički neuron

Centralna sinapsa
Prenos informacije u ćelijama i između njih

Presinaptički neuron.
Završni dugmići
Ca2+

Sinaptičke vezikule
sa
neurotransmiterima

Proteinski receptori
ligand zavisnih
kanala Postsinaptički neuron
Prenos informacije u ćelijama i između njih

Sinaptičke vezikule
sa
neurotransmiterima

Na+

Proteinski receptor
ligand zavisnih Presinaptička membrana
kanala

Neurotransmiter
acetilholin
Postsinaptička membrana
Prenos informacije u ćelijama i između njih

Endokrina signalizacija

Kada ćelije trebaju da prenose signale na velike signalna

udaljenosti, one često koriste cirkulatorni sistem kao ćelija
distributivnu mrežu za poruke koje šalju. U endokrinoj
signalizaciji na velike udaljenosti, signali se proizvode od
strane specijalizovanih ćelija i puštaju u krvotok koji ih
ligand
prenosi do ciljanih ćelija u udaljenim delovima tela.
Signali koji se proizvode u jednom delu tela i putuju kroz
cirkulaciju da bi dosegli udaljene ciljeve poznati su kao krvotok
hormoni.
Endokrine žlezde koje oslobađaju hormone uključuju
štitnu žlezdu, hipotalamus i hipofizu, kao i polne žlezde
(testisi i jajnici) i pankreas. Svaka endokrina žlezda
oslobađa jednu ili više vrsta hormona, od kojih su mnogi
glavni regulatori razvoja i fizioloških procesa.
Na primer, hipofiza oslobađa hormon rasta koji pospešuje
rast, posebno skeleta i hrskavice.

ciljna ćelija
Prenos informacije u ćelijama i između njih

Hormoni putuju i krvotok membranski

i vezuju se za receptore receptor
ciljna ćelija
na udaljenim ciljnim
ćelijama.

izlučivanje hormona krvni sud

neciljna ćelija
Prenos informacije u ćelijama i između njih

glukoza insulin se
vezuje za
insulin kanal za glukozu reeptor glukoza
zatvoren

receptor kanal za glukozu se

za insulin otvara i glukoza
ulazi u čeliju

glukoza

1 2
Prenos informacije u ćelijama i između njih

Signalizacija direktnim kontaktom

aktin pridržavajuće veze

intermedijalni dezmozomi
filamenti

aktin čvrste veze

pukotinaste
veze
Prenos informacije u ćelijama i između njih

Pukotinaste veze

zatvoren otvoren
kanal kanal

konekson
konekson
ćelijska monomer
membrama

medjumembranski
prostor
prostor
od 2-4 nm hidrofilni
kanal
Prenos informacije u ćelijama i između njih

zatvoren otvoren
kanal kanal

Pukotinaste veze direktno

povezuju citoplazmu dve ćelije,
što omogućava različitim
molekulima, jonima i električnim
impulsima da direktno prolaze
kroz kapiju između ćelija

pukotinaste
veze
Pukotinaste veze (engl. gap junction) pripadaju komunikacijskom tipu veza između
dve susedne ćelije
Prenos informacije u ćelijama i između njih

Ćelija Ćelija
1 2
Plazmodezma

Ćelijska membrana Ćelijska membrana

Ćelijski zid Ćelijski zid
Središnja lamela Središnja lamela

Plazmodezma
Prenos informacije u ćelijama i između njih

Primarni Središnja Ćelijska

ćelijski zid lamela membrana

Glatki
Plazmodezma
E.R

Centralni
kanal

Ćelija Ćelija
1 2
Prenos informacije u ćelijama i između njih

Signalni molekul
stiže u ciljnu ćeliju
Signalni
molekul
Signalni molekul se vezuje za
Receptor proteinski receptor na
membrani
ili unutar citoplazme

Vezivanje signala dovodi do

promene na receptoru

Brzi odgovori:
aktiviranje enzima,
kretanje ćelija

Spori odgovori:
Aktivirani receptor aktivira izmenjena genska aktivnost
put prenosa signala koji do
dovode do ćelijskih promena