Sztuka

Nazar Sachuk 3TOR bizantyjska

 Historia sztuki
Sztukę, która rozkwitała we Wschodnim Cesarstwie Rzymskim
zwiemy dzisiaj bizantyjską. Zajmuje ona ogromny przedział czasowy,
bowiem aż jedenaście wieków (od założenia Konstantynopola w 330
roku do roku 1453, gdy stolicę Bizancjum zdobyli Turkowie).
Sztuka bizantyjska pozostawała pod silnym wpływem sztuki
starożytnej Grecji, jednak miała także swoje, charakterystyczne
elementy. Rozwój sztuki tamtego czasu był ściśle związany z dziejami
państwa, tak więc wyróżniamy, co najmniej, trzy okresy wczesno,
średnio i późnobizantyjski.
 Sztuka bizantyjska

Malarstwo

Rzeźba

Architektura
Architektura
Mamy tu do czynienia przeważnie z budowlami sakralnymi.
Początkowo naśladującymi sztukę wczesnochrześcijańską,
później zmodyfikowaną przez wykorzystanie planu
centralnego w budowie świątyni (jak, najsłynniejsza
budowla tego czasu – Hagia Sophia). Wyróżnia się też nowy
sposób budowania kopuły z tzw. „żaglami” i oknami na jej
powierzchni, co znacząco optycznie ją „odciążało”. Dopiero
później pojawił się najbardziej popularny w sztuce
bizantyjskiej plan kościoła – plan krzyża grackiego
wpisanego w kwadrat. Do tego pięć kopuł i trzy absydy – to
znak rozpoznawczy sztuki z tego regionu.
 Rzezba
Najbardziej osobliwy jest brak
rozwoju rzeźby wolnostojącej. Za to
doskonale rozwija się rzeźba
towarzysząca architekturze, a także
rzemiosło artystyczne. Także tutaj
dominuje przeznaczenie sakralne
(kielichy, krzyże, relikwiarze czy
oprawy ksiąg).
 Malarstwo
Ciekawą sytuację możemy zaobserwować przyglądając się
bizantyjskiemu malarstwu. Mamy tu bowiem do czynienia z
okresem ikonoklazmu – zakazu wykonywania i czczenia
świętych obrazów, a nawet niszczenia już powstałych. Przez to
malarstwo było nakierowane na władców ziemskich
(najsłynniejszym przykładem są mozaiki przedstawiające
cesarza Justyniana i jego żonę Teodorę z towarzyszącym im
orszakiem).
Malarstwo
Dominowało malarstwo
ścienne i mozaikowe, z bardzo
dokładnie oddanymi rysami
twarzy, ale schematycznymi
ciałami.
 Malarstwo
Także ikony, mimo obarczenia restrykcyjnymi przepisami,
powstawały i stały się znakiem rozpoznawczym sztuki
bizantyjskiej (to stąd zaczerpnęła je, chociażby, Ruś). Bogate
w złoto, symbolizujące wieczność, malowane na tablicach
przedstawiały wizerunki świętych. Ikony miały zazwyczaj
kompozycję centralną i statyczną, wszelkie gesty były
oszczędne i dostojne.
 Notatka

Rolę dominującą odgrywała w Bizancjum architektura sakralna; świecka zachowana jest szczątkowo. Zanim
wykształciła własne rozwiązania, stosowała formy wypracowane przez sztukę wczesnochrześcijańską. Kościoły
Konstantynopola w IV i V wieku powtarzały plan trójnawowej bazyliki znarteksem i atrium, od VI wieku
wykorzystywano w kościołach także plan centralny, wcześniej przeznaczony dla baptysteriów i martyriów. 
W Bizancjum rozwija się bujnie malarstwo mozaikowe, ścienne, miniaturowe i tablicowe (ikony).

Z najwcześniejszego okresu, poprzedzającego ikonoklazm, niewiele zabytków przetrwało do dziś. W okresie ikonoklazmu

zakazano wykonywania i czczenia obrazów, niszczono także już istniejące. Największym zespołem sprzed VIII wieku jest
zespół zabytków w Rawennie. Do najlepiej zachowanych należą mozaiki przedstawiające cesarza Justyniana i jego żonę
Teodorę wraz z orszakiem, umieszczone w prezbiterium kościoła San Vitale. Pozy, gesty, układ szat
są dostojne i schematyczne. Twarze natomiast są portretami wiernie odtwarzającymi rysy pary cesarskiej i wyższych
dostojników.
Dziękuję za uwagę!