Bir-fazlı transformatorların bağlantıları

Bir fazlı transformatorlar çeşitli şekillerde bağlanabilirler. Burada, iki adet bir fazlı
(A ve B olarak) transformatorun seri ve paralel bağlantıları üzerinde durulacaktır.

Seri bağlantı: İki transformatorun primerleri kendi aralarında seri bağlanırken

sekonderleri de kendi aralarında seri bağlanabilirler. Böylece sargı gerilimlerinin
toplamı veya farkı olan giriş ve çıkış gerilimleri elde edilebilir.

Paralel bağlantı: Transformatorların paralel bağlanma nedenlerinden önemlileri:

• Artan güç ihtiyacının karşılanması,
• Aşırı yüklenmelerden dolayı aşırı ısınmadan sakınmak,
• En yüksek enerji verimliliğinde çalışmak olarak belirtilebilir.

Prof. Dr. Güngör Bal, gunbal@gazi.edu.tr Gazi Üniversitesi

 Bir-fazlı transformatorlar-seri bağlantı
Transformator A N1A : N2A
Z1A Z2A

V1A V2A V1A Y1

V2A

V1 V1 V2
V2
Z1B Z2B

V1B Y2
V1B V2B V2B

N1B : N2B
Transformator B
(a) (b)

• V1 gerilimi V1A ve V1B gerilimlerinin toplamına, V2 ise V2A ve V2B gerilimlerinin

toplamına eşittir.
• Primer akımı her iki transformatorun primer sargılarından, sekonder akımı da her
iki transformatorun sekonder sargılarından geçerler. Sargılardan geçen akımın
transformatorların anma değerlerini geçmemesine dikkat edilmelidir.
• Bu bağlantıda anma akımları birbirinden farklı olursa, toplam anma gücü
azaltılmış olur.
Prof. Dr. Güngör Bal, gunbal@gazi.edu.tr Gazi Üniversitesi
Bir-fazlı transformatorlar-paralel bağlantı

Paralel bağlanacak transformatorlarda belirli şartların yerine getirilmesi gerekir:

• Gerilim oranları aynı olmalıdır. Böylece transformatorlar arasında

sirkülasyon akımının oluşmaması sağlanır.
• Per-unit empedansları eşit olmalıdır.
• R/X oranı her iki transformator için de aynı olmalıdır.
• Üç-fazlı transformatorlar için faz sıraları ve faz farkları aynı olmalıdır.

Bu şartlar ancak ideal durumlarda gerçekleştirilebilir, pratikte tamamen

gerçekleştirilemez.

Prof. Dr. Güngör Bal, gunbal@gazi.edu.tr Gazi Üniversitesi

Bir-fazlı transformatorlar-paralel bağlantı
V 1 1 1
V  1  I L Z L  
a Z eq Z A Z B
IL  IA  IB
I L Z eq V
IA  
ZA ZA

I L Z eq V
IB  
ZB ZB

Prof. Dr. Güngör Bal, gunbal@gazi.edu.tr Gazi Üniversitesi

 Bir-fazlı transformatorlar-üç sargılı
• Üç veya daha fazla sargısı olan transformatorlara çok sargılı veya çok devreli
transformatorlar denilmektedir.
• Bu transformatorlar yaygın olarak üç veya daha fazla devreyi beslemek için
kullanılırlar. Bu amaçla kullanıldıklarında, aynı işlevi yapacak sayıdaki normal
transformatorlara göre daha ucuz ve daha yüksek verimlidirler.
• Bir primer ve iki sekonder sargısı olan transformatorlar genellikle elektronik
devrelere farklı seviyelerde gerilim sağlamak için kullanılırlar.
• Güç sistemlerinin birçok kısmında (farklı seviyelerdeki ilave küçük yükleri, güç
kompanzasyon cihazlarını, yüksek gerilim deney transformatorlarının gerilimini
göstermek) ve tek bir güç kaynağı ile farklı gerilim seviyelerindeki küçük alıcıların
gerilim ihtiyacını ekonomik bir şekilde sağlamak için bir nüve üzerinde 3-sargısı
bulunan 3-sargılı transformatorlar kullanılır.

Prof. Dr. Güngör Bal, gunbal@gazi.edu.tr Gazi Üniversitesi

 Bir-fazlı transformatorlar-üç sargılı

Üç-sargılı bir transformator

Prof. Dr. Güngör Bal, gunbal@gazi.edu.tr Gazi Üniversitesi

 Per-unit hesaplamalar

Eşdeğer per-unit değerlerin kullanılması birçok mühendislik probleminin

anlaşılmasını ve çözülmesini kolaylaştırır. Güç sistemlerinin analizinde
hesaplamaların per-unit değerlere göre yapılması geleneksel hale gelmiştir. Per-unit
sistemin kullanılmasıyla; elektrik makinalarının ve transformatorların benzerleri ile
perfonmans kıyaslaması daha kolay olur (gerçek makine parametreleri ile
performans kıyaslaması pratik değildir), ayrıca makina ve transformatorların devre
büyüklüklerinin başka bir tarafa aktarılmasına gerek kalmaz. Herhangi bir
büyüklüğün sayısal per-unit değeri, aynı birime sahip seçilen bir temel, baz veya
referans değere oranıdır. Bundan dolayı per-unit büyüklük, seçilen temel değere
göre normalleştirilmiş büyüklüktür.
gerçek değer
Bir büyüklüğün per-unit değeri; p.u değeri 
Aynı birimdeki temel veya referans değer

Prof. Dr. Güngör Bal, gunbal@gazi.edu.tr Gazi Üniversitesi

 Per-unit hesaplamalar
Elektrik devrelerinde genellikle beş büyüklük yer alır. Bunlar akım I, gerilim V,
görünür (kompleks) güç S, empedans Z ve faz açıları. Açılar boyutsuz iken diğer
dördü sadece ikisinin bilinmesi ile tanımlanabilir. Keyfi olarak iki büyüklüğün temel
seçimi diğer temel büyüklükleri sabitler. Ib temel akım, Vb temel gerilim olarak
seçilirse, bunların çarpımı görünür gücü volt-amper (VA) olarak verir.

S b  Vb I b (VA)
Vb Vb2
Temel empedans, Zb   ( )
Ib Sb
1 Ib Sb
Temel admitans, Yb    2 (siemens)
Z b Vb Vb

Hat veya cihaz anma gerilimleri ve görünür güçleri (VA) genellikle bilinir. Bu iki
büyüklük temel değeri hesaplamak için seçilir. Aynı volt-amper temeli bütün sistemde
kullanılır. Bir temel gerilim değeri seçilir ve diğer temel gerilimler dönüştürme oranı
kullanılarak seçilen temel değer ile ilgilendirilirler.

Prof. Dr. Güngör Bal, gunbal@gazi.edu.tr Gazi Üniversitesi

 Per-unit hesaplamalar
Per-unit empedans tanımından omik empedans Z, per-unit empedansı
olarak ifade edilebilir.

Z Z Ib
Z p.u  
Zb Vb

Admitans için,

1 Vb2 Vb2
Y p.u    Ys
Z p.u . Z  Sb Sb

Z Ib Z Z I
Z p.u     Z. b
Vb Z b Vb / I b Vb

Prof. Dr. Güngör Bal, gunbal@gazi.edu.tr Gazi Üniversitesi