BATUAN

1 Konsep batuan
B
A 2 Kumpulan/Jenis batuan
T 3 Batu Igneus
U
A 4 Batu Enapan
N
5 Batu Metamorfosis

6 Kepentingan batuan
 1.KONSEP BATUAN
• Pepejal yang mengandungi pelbagai mineral
• Terdiri dari batuan yang keras sehinggalah
tanah liat yang lembut
• Jumlah mineral berbeza antara setiap jenis
batuan
• Jenis mineral yang wujud dalam batuan juga
berbeza mengikut jenis batuan

2
 2.KUMPULAN @ JENIS
BATUAN

Dikelaskan atau dibezakan berdasarkan:

1. Komposisi mineral
2. Cara kejadian
3. Sifat-sifat fizikal 3
KUMPULAN @ JENIS BATUAN-
berdasarkan proses kejadian

4
4. BATUAN IGNEUS

5
4.1 Kejadian batuan ignius

6
 Magma gunung
berapi akan sejuk
dan membeku
membentuk batuan
igneus

7
 Magma yang
membeku di luar
permukaan bumi
membentuk
batuan igneus
terobosan

Magma yang
membeku di
dalam lapisan
bumi membentuk
batuan igneus
rejahan
8
Magma membeku di luar kerak bumi menjadi Igneus
terobosan . Magma membeku dalam kerak bumi
membentuk igneus rejahan

9
obsidian pumis

Basalt
granit
10
KUMPULAN BATUAN- IGNIUS

marmar
11
granit

12
KUMPULAN BATUAN-IGNIUS

13
 Batu igneus

marmar
14
KUMPULAN BATUAN- IGNIUS

marmar
15
Proses pembentukan batuan Igneus

Terjadi daripada magma yang sejuk dan

membeku 16
 Apa itu magma ?
• Magma ialah cecair panas yang terbentuk
di dalam lapisan mantel
• Ia terbentuk akibat pencairan pelbagai
jenis batuan dan mineral akibat suhu
dalam lapisan mantel yang melebihi
1000°C
• Magma dalam bumi berkeadaan cecair,
panas dan meruap
17
 Apa itu magma ?
• Magma akan mencari “laluan” untuk
keluar ke permukaan bumi melalui
bahagian lapisan bumi yang lemah
(bahagian gunung lipat) atau mengalami
keretakan ( lapisan bumi yang mengalami
gelinciran )
• Magma meletus keluar ke permukaan
bumi sebagai gunung berapi.
18
CIRI-CIRI IGNEUS : 1. berhablur

Magma yang cair Sejuk..membeku…keras19

CIRI-CIRI IGNEUS : 2.tidak
berlapis

20
Ciri batuan igneus : 3- Tidak berfosil 21
CIRI-CIRI IGNEUS : 4. mengandungi
pelbagai bahan kimia / mineral

kuartza

mika feldsfar
Pelbagai
Bahan
kimia
piroksin olivin

biotit
22
 Batu granit
mengandungi
emas

23
KUMPULAN BATUAN IGNEUS

2 KUMPULAN IGNEUS

IGNEUS IGNEUS
REJAHAN TEROBOSAN

• basalt
• granit
• obsidian
• gabro
• pumis

24
 )

Igneus Rejahan ( luar ) dan terobosan ( dalam 25

26
Kuari batu

27
Batu granit untuk membuat jalan raya dan
binaan

28
 KAWASAN
PELANCONGAN –
sebuah daik tonjolan
magma batu igneus di
Wyoming National
Park, Amerika
Syarikat

29
Sumber pelbagai mineral untuk perlombongan

30
Ferum @ besi

31
emas

32
Tembaga dalam
batu igneus

33
5. BATUAN ENAPAN

34
 Poses pembentukan Batuan Enapan
• Batuan enapan terbentuk melalui proses
pemendapan bahan-bahan organik dan
bukan organik
• Bahan-bahan tersebut dimendapkan oleh
air mengalir, glasier dan angin.
• Proses pemadatan dan penyimenan akan
menjadikan bahan enapan keras
membentuk batuan.
35
Pemendapan oleh sungai

36
Proses pemendapan oleh sungai

Air sungai

mendapan
kelodak
Lempung
Kelodak
Lempung
Kelodak 37
Pemendapan oleh glasier 38
 Proses pemadatan dan penyimenan
batuan enapan

Air “diperah” keluar oleh Batu menjadi

proses pemadatan
padat 39
Ciri batuan enapan: 1 – mempunyai fosil

40
Ciri berfosil

41
Fosil tumbuhan

42
Fosil hidupan laut

43
Fosil tumbuhan

44
Ciri batuan enapan: 2: Struktur berlapis

45
Ciri batuan enapan : mengandungi mineral
garam dalam batu garam )

46
Ciri batuan enapan : mengandungi mineral
kapur ( kalsit) dalam batu kapur

47
Ciri batuan enapan : mengandungi mineral
kapur ( kalsit) dalam batu kapur

48
Ciri batuan enapan : mengandungi mineral
kapur ( kalsit) dalam batu kapur

49
JENIS-JENIS BATUAN ENAPAN

3 KUMPULAN ENAPAN

KLASTIK KIMIA ORGANIK

• batu pasir
• batu garam • batu kapur
• syal
• batu arang
• konglomerat

50
 Enapan kimia

Enapan
klastik

Enapan Enapan
organik organik 51
KEPENTINGAN/KEGUNAAN BATU
ENAPAN
Binaan
Kalsit (kelikir/
Kapur pasir) Kapur
Hapus Untuk
Asid air simen
BATUAN
ENAPAN
“karst”
Untuk kapur untuk
pelancongan Lempung Hapus asid
Untuk tanah
tembikar
52
 Gua batu Kapur Bukit
Keplu, Kodiang, Kedah
menjadi tarikan
pelancong domestik –
Karst untuk pelancongan

53
54
55
KILIM GEO PARK , LANGKAWI
56
Pantai Krabi, Phuket, Thailand

57
Burren Way, Ireland

58
Teluk Burren, Ireland

59
Moon Hill , bukit batu kapur di China menjadi tarikan
pelancong 60
..kalsit dalam batu kapur boleh menawarkan
asid tanih sawah..

Pesawah menabur kapur

dari bukit batu kapur
semasa membajak untuk
mengurangkan keasidan
tanah. Kapur akan
menyerap asid pembajaan
dan racun yang ada dalam
tanah

61
Kilang simen di Ipoh menggunakan campran kapur daru bukit
batu kapur sekitar untuk membuat simen

62
Tanah liat kaolin untuk membuat seramik
63
Kaolin putih untuk seramik
( England )

64
Tanah liat untuk industri kosmetik
65
Batu pasir – pasir sungai . Batuan enapan yang digunakan
dalam industri binaan

66
67
 6. BATUAN METAMORFOSIS
• Batuan igneus dan enapan yang terpendam
dalam lapisan kerak bumi akan mengalami
tekanan oleh lapisan bumi dan pemanasan oleh
suhu tinggi dalam lapisan kerak dan mantel.
• Tekanan dan suhu ini akan mengubah bentuk,
warna dan komposisi mineral batuan asal
“menjelma “menjadi batuan baru yang
dinamakan batuan metamorfosis.

68
 Kejadian batuan metamorfosis – akibat
tekanan lapisan bumi dan pemanasan haba
dalam lapisa bumi

t i n ggi
Haba rak dan
a m ke
dal el
ma n t

69
JENIS-JENIS BATUAN
METAMORFOSIS

70
 METAMORFOSISMA
SENTUH di dalam kerak bumi

Batu
t uhan
baru sen
Batu
baru
sentu
han

71
Sentuhan magma yang panas di
luar kerak bumi mengubah
kandungan dan sifat batuan

72
 Batuan
mengalami
tekanan dan
himpitan
menyebabkan ia
berubah sifat
menjadi batuan
baru

METAMORFOSISMA
SERANTAU 73
Batuan mengalami
tekanan dan
himpitan
menyebabkan ia
berubah sifat
menjadi batuan
baru 74
 Batuan mengalami
tekanan dan himpitan
menyebabkan ia
berubah sifat menjadi
batuan baru

KERATAN RENTAS STRUKTUR 75

BUMI
Proses metamorfosisma sentuh dan serantau
telah mengubah batu asal menjadi batu
Batu asal baru:
M .. Batu baru
Batu kapur E marmar
Arang batu J grafit,Berlian, intan
syal A Batu loh
Batu pasir D Batu kuarzt
syal I Tanah liat /kaolin
BATU KAPUR jadi
MARMAR

77
Arang batu jadi grafit
..berlian
78
BATU PASIR jadi
QUARTZ

79
BATU SHAL jadi kaolin

80
BATU MARMAR – Simpang Pulai, Ipoh

81
KEPENTINGAN/KEGUNAAN

82
Hiasan wanita – permata, emas, intan,

83
84
 Bahan binaan rumah atau bangunan – batu
marmar

Lombong marmar
bukit Simpang
Pulai, Ipoh

85
86
87
88
 Mata penggerudi
minyak diperbuat
daripada berlian
kerana ia keras dan
boleh menembusi
batuan keras
89
 Batu grafit

Grafit diguna untuk membuat batang raket badminton

kerana ia keras dan ringan 90
Batu marmar untuk binaan lantai,
dinding, perabot

marmar
91
 Marmar
untuk binaan
lantai,
dinding

92
Lantai dalam dan
luar Masjidil
Haram Mekah
dibuat daripada
batu marmar
kerana ia tidak
panas walaupun
terkena matahari
terik

93
 Masjid Nabi ( Nabawi)
Madinah

Marmar
untuk binaan
lantai,
dinding

94
Pengaruh sifat batuan dalam
membentuk pelbagai bentuk
muka bumi
95
Ciri batuan metamorfosis dan pengaruhnya
96
kepada pembentukan bentuk muka bumi
BATUAN dan konfigurasi muka
bumi

97
 Tanah tinggi, banjaran , lurah , gaung dan cerun
curam terbentuk daripada sifat batuan yang keras

98
 Tanah tinggi, banjaran , lurah , gaung dan cerun
curam terbentuk daripada sifat batuan yang keras

99
 Tanah tinggi, banjaran , lurah , gaung dan cerun
curam terbentuk daripada sifat batuan yang keras

Jura
ng, l
ura h
a t au g
aung

100
 Tanah tinggi, banjaran , lurah , gaung dan cerun
curam terbentuk daripada sifat batuan yang keras

Gaung Sungai
Yang Tze, China

101
Banjaran K2, Himalaya 102
 103
lembangan
Lembah Sungai Kuning, China

104
 105
lembah
Tanah rata dan pamah

106
Tanah
tinggi

Tanah
pamah

107
dataran
108
BATUAN dan konfigurasi muka
bumi

109
Batuan telap air menggalakkan Luluhawa kimia – air
mudah masuk dalam batuan dan melarutkan mineral
batuan

110
Batuan lembut, menyerap atau
telap air membolehkan air
meresap ke dalam batu dan
melarutkan mineral batuan
dalam proses luluhawa kimia
ke atas batu kapur

stalagtait

stalagmait

111
Batuan keras, tidak
menyerap atau telap
air menyebabkan
aliran permukaan
yang banyak dan
menggalakkan
hakisan

112
Batuan keras, tidak
menyerap atau telap
air menyebabkan
aliran permukaan
yang banyak dan
menggalakkan
hakisan

113
Batuan keras, tidak
menyerap atau telap
air menyebabkan
aliran permukaan
yang banyak dan
menggalakkan
hakisan 114
Batuan telap air ( banyak susupan air ) mengurangkan
aliran permukaan dan mengurangkan hakisan
permukaan

115
BATUAN dan konfigurasi muka
bumi

116
 Ciri-ciri
fizikal batuan

117
2. CIRI-CIRI BATUAN

118
 2.1. KOMPOSISI MINERAL
• Kestabilan mineral batuan bergantung
kepada bahan “perikat” iaitu bahan yang
“menyimen” atau “memadatkan” batuan.
• Mineral akan menentukan darjah
“mobiliti mineral” iaitu ketahanan kepada
perubahan apabila terkena air – air mudah
atau sukar melarutkan mineral batuan.

119
 KOMPOSISI MINERAL

• Skala 1 amat lembut Talkum

kekerasan 2 Gipsum
batuan 3 Kalsit
Mohs : 4 Florit
5 Apatit
6 Feldsfar
7 Kuartza
8 Topez
9 amat keras intan
120
 3.1 KOMPOSISI MINERAL
• Mengandungi SATU jenis mineral sahaja
seperti batu kapur yang mengandungi
kalsit.
• Mengandungi lebih daripada satu mineral
seperti batu granit ( ada mika,quartza dan
ferum)
• Komposisi mineral akan menentukan
kekerasan batuan
121
gypsum
122
Kandungan kristal dalam batuan enapan 123
Kandungan flurite dan kalsit dalam batuan
enapan 124
Kandungan kristal dalam batuan enapan 125
Kandungan emas dalam batu granit
126
Kandungan emas dalam batu
quartz (igneus)

127
 2.2 TEKSTUR BATUAN
• Merujuk kepada jalinan butir-butir dalam
batuan membentuk hablur :
– Berhablur kasar seperti granit
– Berhablur halus seperti riolit
– Berhablur licin seperti obsidian

kasar halus licin

128
 TEKSTUR BATUAN

Granit – berhablur kasar 129

TEKSTUR KASAR

130
TEKSTUR HALUS

131
TEKSTUR - licin

marmar
132
 2.3 Struktur batuan
• Struktur batuan bermaksud susun lapis batuan
• terdapat batuan yang berlapis-lapis berdasarkan proses
kejadiannya atau berdasarkan kandungan bahan
mineralnya.
• Susunan lapisan batuan berbentuk lapisan mendatar,
lapisan menegak atau lapisan berbutir.
• Sturktur lapisan batuan juga berlapis mengikut
kandungan bahan yang membentuknya seperti fosil
• Terdapat juga batuan yang padat dan tidak berlapisan

133
STRUKTUR BATUAN- hablur
padat

134
STRUKTUR BATUAN-hablur
serpih

o si l
f

135
Struktur berlapis batu
pasir 136
Struktur berlapis batu pasir di pantai
akibat perbezaan mineral 137
 Struktur
berlapis batu
yang
mengandungi
mineral emas

138
Struktur berlapis batu pasir di pantai proses
pembentukan secara mendapan
berperingkat

139
Lapisan dalam batu garam 140
 2.4 REKAHAN

• Batuan banyak rekahan tidak kukuh

kerana ruang penyimenan antara
mineral menjadikan batuan berongga

rekanan
(Ruang
penyimenan)

141
Jalinan yang padat – tiada rekahan - tahap keporosan
sangat rendah

142
Batu kapur – berongga - mudah
diresapi air kerana poros

143
ira

144
Ira batuan granit
145
2.5 WARNA BATUAN

WARNA BATUAN
GELAPCERAH

Cerah atau gelap warna batuan bergantung

kepada kandungan bahan dan kesan
pemanasan haba bumi .
146
Batu metaorfik berwarna cerah
147
Batu metaorfik berwarna gelap
148
Gelap – kerana terjadi daripada mineral
kehitaman. Contohnya batuan gabro,
obsidian dan basalt

149
 Cerah – kerana terjadi daripada bahan
mineral yang keputihan seperti granit dan
pumis.

150
 2.6 KEPOROSAN BATUAN

• Keupayaan batuan diresapi air

• Bergantung kepada tekstur batuan sama
ada berongga atau padat
• Struktur batuan akan menentukan tahap
keporosan batuan

151
Poros dan berongga
152
Poros dan berongga
153
Poros dan berongga
154
 REFLEKSI
• Apakah maksud batuan ?
• Namakan tiga kumpulan batuan.
• Mengapa batuan berbeza mengikut
kumpulan di atas ?
• Bagaimana batu ignius terjadi?
• Bagaimana batuan enapan terjadi ?
• Bagaimana batuan metamorfosis terjadi ?
• Nyatakan 6 sifat utama batuan.
155
 SEKIAN.

Batu obsidian nampak bersih,

sekian terima kasih

156