Fiziologjia e frymeshkembimit

Fazat e respirimit
1. Ventilimi
2. Respirim i jashtem: shkembimi i O2 dhe CO2 mushkeri-gjak
3. Transporti i gazeve
4. Respirim i brendshem: : shkembimi i O2 dhe CO2 gjak-inde

Shkembimi i gazeve nga mjedisi me perqendrim me madh ne ate me

perqendrim me te vogel
Rruget e frymemarrjes
Mushkerite
 Funksionet e rrugeve te frymemarrjes
• Percjellese te ajrit
• Ngroh ajrin deri ne 37OC
• Rrit lageshtine e ajrit
• Realizon filtrimin dhe pastrim e ajrit

• Qelizat qe rrethojne rruget e frymemarrjes sekretojne mukus

• Mukusi shtyhet ne drejtim te faringut nepermjet cilieve te qelizave
epiteliale
• Makrofage alveolar
Qelizat goblet dhe epiteliale
Duktet alveolare dhe alveolat
 Qelizat alveolare

Alveolat: 1- mbeshtillen nga fibra elastike te njejta me bronket

2- pore alveolare qe lidhin aleolat fqinje
3- makrofage alveolar
 Alveolat
Jane qeskeza ajri (300mln me diameter 0.25-0.5mm) → S rreth 60-80m2

Difuzion i shpejt: barrier ajer-gjak krijohet nga qeliza endoteliale e kapilareve

dhe qeliza alveolare

Dy tipe qelizash alveolare:

tipi I: 95-97% te S se mushkerive; qeliza te epitelit skuamoz; te rrethuara
nga membrane bazale; bashke me kapilaret perbejne membranen respiratore

tipi II: prodhojne surfaktante qe mbulojne S alveolare te ekspozuara ndaj

gazeve; sekretojne proteina antimikrobike (sistemin imhnitar te lindur*)
Zona percjellese dhe respiratore
Qarkullimi i gjakut ne alveola
 Diafragma

Presioni intrapulmonar= presioni ne brendi te mushkerive

Presioni intrapleural= presioni jashte mushkerive

Me ndihmen edhe te muskujve interkostale te jashtem dhe te brendshem

Inspirimi- Frymemarrja
Ekspirimi-frymenxjerrja
 Spirometria
Vlereson funksionalitetin e mushkerive

Kapaciteti inspiratory= sasia max e ajrit te thithur pas nje ekspirimi tidal normal
Volumi tidal= volume i ajrit te thithur dhe nxjerre gjate nje respirimi jo te sforcuar
Volumi inspirator reserve= volumi i ajrit qe mund te thithet me force pas nje inspirimi tidal normal
Volumi ekspirator reserve= volumi i ajrit qe mund te nxirret me force pas nje inspirimi tidal normal
Volumi residual= sasia e ajrit e mbetur ne mushkeri pas nje ekspirimi te forcuar
Kapaciteti vital= sasia ma e ajrit te nxjerre pas nje inspirimi maximal
Kapaciteti residual funksional= sasia e ajrit e mbetur ne mushkeri pas nje ekspirimi tidal normal
 Levizjet e ajrit
sipas presioneve
te pjesshem

Presioni i pjesshem i oksigjenit - P02

Presioni i pjesshem i dioksidit te karbonit - PCO2
 Raporti ventilim-perfuzion
Ventilim= sasia e ajrit qe arrin ne alveola
Perfuzion= rrjedhja e gjakut ne kapilaret pulmonar

P02 kontrollon perfuzionin duke ndryshuar diametrin e arteriolave

PCO2 kontrollon ventilimin duke ndryshuar diametrin e bronkiolave
 Transporti i O2
•I tretur ne plazme
•98% transportohet me Hb

Deoksi-Hb

Faktore qe ndikojne ne reaksion:

- P02 - Afiniteti i HB per O2
I larte → HbO2 > HHb
I ulet → HbO2 < HHb
Kurba e disocijimit hemoglobine-oksigjen

Ne arteriet sistemike:
P02 =100 mmHg
97% HbO2

Ne venat sistemike:
P02 =45 mmHg
75% HbO2
• Furnizon me O2 per 2-5min shtese
pasi individi nuk merr me fryme
ose gjate aktivitetit fizik
 Saturimi i HB ne mushkeri

P02 eshte presioni i O2 te tretur ne plazme

Saturimi i HB ne inde
 Faktoret qe ndikojne ne raportin HHbO2-
HbO2
- Per te siguruar furnizimin me te madh me O2 te muskujve skeletor aktive

• pH - efekti i Bohr-it:
afiniteti i Hb per O2 ulet ne pH me te ulet dhe rritet per vlera me te larta te
pH
• Temperatura: rritja e T ul afinitetin e Hb
 Ndikimi i sasise se CO2 ne pH

Efekti Haldane:
Prania e CO2 ul pH dhe rrit
clirimin e O2 nga Hb
 2,3-difosfoglicerati (2,3-DFG)
• Produkt anesor i degradimit anaerob te glukozes prodhuar nga eritrocitet
• Lidhja 2,3-DFG me Hb ul afinitetin e saj ndaj O2
 Transporti i CO2
3 menyra te ndryshme:
- 1/10 i tretur ne plazme, 21x me i tretshem se O2
- 1/5 i lidhur me Hb
- pjesa me e madhe si jone bikarbonat (HCO2-), sasia me e madhe ne eritrocite

CO2 + H2O → H2CO3 H2CO3 → H+ + HCO2-

Anhidraza karbonike dhe presioni i larte i CO2

nxit formimin e acidit karbonik
Zhvendosja kloride ne inde

Efekti i Bohr-it: ulja e pH si pasoje e

shtimit te joneve H con ne formim
me te madh te deoksi-Hb
Zhvendosja e kundert kloride ne alveola
Shkembimi O2-CO2 ne inde
Shkembimi i C2-CO2 ne mushkeri
Kontrolli nervor i respirimit
Qendrat e frymeshkembimit ne pons varoli dhe palcen e zgjatur

Medula:
- vendos ritmin respirator:
- Grupi ventral respirator (VRG): grupe
neuronesh inspiratore dhe ekspirimit
- Grupi dorsal respirator (DRG): integrin
inpute nga periferia (kemoreceptoret) ne
VRG

Ura e Varolit (pons varoli):

- Qendrat respirator pontine: ndikojne dhe
modifikojne aktivitetin e neuroneve
medullare
- Lehteson tranzicionin inspirim-ekspirim
Ritmi dhe thellesia e frymeshkembimit

Stimuj nxites (+) con ne frymemarrje

me te shpeshte dhe me te thelle

Stimuj inhibues (-) con ne

frymemarrje me te ngadalte
pH i gjakut dhe
PCO2